The
contribution introduces six inscriptions, from a total of fourteen new
inscriptions, providing information concerning the history of the city, its
territory, prominent citizens who obtained Roman citizenship and the funerary
architecture that is peculiar to this city. Before the author introduces these
inscriptions, he provides the following four items: (I) urban topography and
the monuments on surface, (II) the history of the settlement, (III) the Roman
citizens before the Constitutio
Antoniniana and (IV) the territory of the city. Accordingly, there is the
Hellenistic-Classical fortification wall, the theatre, agora, a Doric-style stoa,
which Ti. Claudius Epagathos, the freedman and personal physician of the
Emperor Claudius, and his son Ti. Claudius Livianus dedicated to the emperor, a
sebasteion dedicated to θεοὶ σωτῆρες
Σεβαστοί during the governorship of Quintus Veranius, the first governor of the
province. In Sidyma, furthermore there are about one hundred funerary
constructions of diverse typologies, built in different periods from 5th
century BC to the 5th century AD. The earliest remains of the city
date from the Classical Period. Further evidence indicating the existence of
the city in the Classical Period comes from the tribute lists of 425/4 BC of
the Athenian-Delian League, mentioning the name of Sidyma. The Classical
fortification walls must have been strengthened by the 3rdcentury
BC, during the Galatian invasions. Sidyma was one of the eighteen cities with
the right to mint coins in the 2nd century BC. The city, at the same
time, in addition to the rich funerary architecture and the rise of its
citizens to obtaining the highest posts in the Lycian League from the
establishment of the province, experienced its most prosperous age between the
1st and 3rd centuries AD, as the existence of citizens
with a consular career indicates. Sidyma may have played a role in the civil
strife which prepared the ground for the annexation of Lycia in AD 43, and in
consequence experienced this prosperity. The remains of 5 churches-chapels and
the fort on the uppermost part of the acropolis indicate the settlement
continued into the Byzantine Period. After this, the author introduces the
first inscription which concerns the history of the city and which bears the
title Divus Augustus. This inscription shows Sidyma participated with the other
Lycian cities in expressing its loyalty to Augustus and to associate the city
with the new world order. The second inscription in which Plotina Augusta was
honoured must have been raised in 117 when Traianus was understood to visit
Lycia with his wife on their return from the Parthian campaign. The third is a
funerary inscription that records Hoplon from Kalaba(t)tia, a harbour
settlement connected by road in the reign of Claudius to Sidyma, built this
tomb-monument for himself and for his family. The fourth inscription carries
evidence of the educational establishments of the city (paidonomia and gymnasiarkhia),
while the fifth inscription mentions an association (collegium) founded by the middle class (plebs media) to strengthen their social status against the upper
class (honestiores) of the city. The
sixth inscription records the presence of a graveyard which contained the
family burials of the Claudii and the Caristanii. In addition, this inscription
importantly documents a unique example of a temple-tomb from Sidyma which
contained a sarcophagus in the cella.
Makalede, 2006 yılında Sidyma ve civarında yürütülen yüzey
araştırmaları sırasında bulunan on dört yeni yazıttan kentin tarihine,
teritoryumuna, Roma vatandaşlık hakkı elde etmiş önde gelen yurttaşlarına ve
kentin özgün mezar mimarisine dair bilgiler veren altısı tanıtılmaktadır. Yazar
yazıtları tanıtmaya geçmeden önce (I) kentin topografyası ve yüzeyde
görülebilen anıtları, (II) yerleşim tarihçesi, (III) Constitutio Antoniniana’dan önce Roma vatandaşı olan kent sakinleri
ve (IV) kent teritoryumu hakkında bilgiler vermektedir. Buna göre, kentin önemli
yapıları arasında Klasik-Helenistik sur duvarı, tiyatro, agora, İmparator Claudius’un azatlısı ve kişisel doktoru Ti.
Claudius Epagathos ile oğlu Ti. Claudius Livianus’un imparatora ithaf ettikleri,
Dor düzeninde bir stoa, bölgenin ilk
valisi Quintus Veranius zamanında θεοὶ σωτῆρες Σεβαστοί için adanan bir sebasteion ve balaneion/gymnasion kompleksi bulunmaktadır. Sidyma, ayrıca İÖ 5. -
İS 5. yüzyıllar arasında yaklaşık bin yıllık zaman dilimine yayılan, farklı
tipolojilerde yüz kadar mezar yapısına sahiptir. Kentin en erken eserleri
Klasik Dönem’e kadar geri gitmektedir. Klasik Dönem yerleşimine ışık tutan bir
başka veri de Sidyma’nın Attika-Delos Birliği’nin İÖ 425/4 yılına ait vergi
listesinde adının geçmesidir. Klasik Dönem suru İÖ 3. yüzyılda gerçekleşen
Galat akınları sırasında güçlendirilmiş olmalıdır. Sidyma İÖ 2. yüzyılda Lykia
Birliği’nin sikke basma hakkına sahip on sekiz kentinden biri olmuştur. Bununla
birlikte kent, zengin mezar mimarisinin ve eyaletin ilk yıllarından itibaren Lykia
Birliği’nin en üst makamlarına kadar yükselen, İS 3. Yüzyıldan itibarense consularis kariyeri yürüten yurttaşlara
sahip olmasının da işaret ettiği gibi en parlak çağını İS 1.-3. yüzyıllar
arasında yaşamıştır. Bunda, bölgenin İS 43 yılında eyaletleştirilmesine zemin
hazırlayan iç savaş sürecinde Sidyma’nın oynamış olması muhtemel rolün payı varmış
gibi gözükmektedir. Beş kilise/şapel kalıntısı ve akropolis tepesindeki kale Sidyma’da yerleşimin Bizans Dönemi’ne
kadar kesintisiz devam ettiğini göstermektedir. Yazarın bu giriş kısmından
sonra tanıtmaya başladığı yazıtlar (V) arasında kent tarihine ışık tutan ve
Augustus’un tanrı unvanını taşıdığı birinci yazıt, Augustus’a sadakatlerini
yansıtma ve kurulan yeni dünya düzenini selamlama yarışına girişen Lykia
kentleri arasında Sidyma’nın da yer aldığını göstermektedir. Plotina
Augusta’nın onurlandırıldığı ikinci yazıt, Traianus’un Parthia seferinden
dönüşü sırasında eşiyle birlikte Lykia’ya da uğramasının beklendiği 117 yılında
dikilmiş olmalıdır. Üç nolu yazıtta ise Sidyma’nın Claudius Dönemi’nde bir
yolla bağlandığı liman yerleşimi Kalaba(t)tia’lı Hoplon’un kendisi ve aile efradı
için diktirdiği mezar yazıtı tanıtılmaktadır. Dördüncü yazıt kentin eğitim
kurumları (paidonomia ve gymnasiarkhia) hakkında bilgi verirken;
beşinci yazıtta orta tabakanın (plebs
media) üst tabaka (honestiores)
karşısında sosyal statüsünü güçlendirmek için meydana getirdiği bir dernek (collegium) söz konusudur. Altıncı yazıt
ise Claudii ve Caristanii soylarına mensup ailelerin ortak mezarına aittir.
Yazıtın bir diğer önemli özelliği de cella’sında
lahit bulunan tapınak-mezarlar için kent içindeki tekil örneği belgelemesidir.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 15 Mayıs 2010 |
Gönderilme Tarihi | 12 Kasım 2009 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2010 Cilt: 7 |