Stadiasmus Patarensis için Parerga (4) Milyas'taki Mikron Oros Akarassos

Yıl 2010, Cilt: 7, 153 - 159, 15.05.2010

Sencer Şahin

Öz

Makalede, bir süre önce yurt dışına kaçırılarak eski eser
koleksiyoncularının eline düşen, Caesar’ın Lik­ya­lılarla yapmış ve bronz levha
üzerine yazdırmış olduğu anlaşma metninde ve yine yakın bir geçmişte kuzey Likya’da
parça halinde ele geçmiş, Claudius devrinde bir Likya eyalet valisine ait karar­namede
Elmalı Ovası’nın tarihi coğrafyasına ilişkin tanımlamalar incelenmekte ve yeni
görüşlere yer verilmektedir.

Caesar metninin 58-61. satırlarında geçen yer isimleri arasında
iki kez Akarassos sözcüğü geçmektedir: Akarassos, Philetta, Terponella, Terpis,
Kodopa, Meikron Oros Akarassos. Akarassos bugünkü Elmalı kasabasıdır.
Philetta,Terponella, Terpis, Elmalı Dağı’nın kuzeydoğu yamaçlarındaki köy
yerleşimleridir. Kodopa ise Stadiasmos’ta Khoma ile Akarassos arasında verilen
bir yol istasyonudur (bk. yuk. harita). Yazıtı ilk yayımlayan St. Mitchell
Akarassos’un ikinci kez geçişini antik taşçı ustasının bir yanlışı olarak
görmektedir. Makalede buna itiraz edilmekte ve ilk Akarassos sözcüğünün
yerleşim olarak, ikinci Akarassos’un ise Meikron Oros’un ismi, yani Meikron
Oros Akarassos (Küçük Akarassos Dağı) şeklinde anlaşılması gerektiği
belirtilmektedir. Şu halde antik dağ ve eteğindeki yerleşim aynı ismi
taşımaktaydı. Bu gelenek bugün de devam etmektedir. Yani Elmalı yerleşimi
Elmalı Dağı eteğindedir. Bununla beraber Küçük Akarassos Dağı Bugünkü Elmalı
Dağı ile özdeş ola­maz, çünkü bu dağ 2500 m’lik yüksekliğiyle „Küçük” sıfatına
uymamaktadır. Esasen böyle bir tanım, yörede bir de Mega Oros Akarassos’un,
yani Büyük Akarassos Dağı’nın olduğunu, bunun da ancak Elmalı Dağı ile özdeş
olabileceğini çağrıştırmaktadır. Bu durumda Meikron Oros Akarassos için hem
Elmalı kasabası ve Elmalı Dağı yakınında, hem de ondan daha alçak yükseklikte
bir dağ bulmamız gerekmektedir. Makalede bu dağ için, Elmalı Dağı ile
Beydağları arasında kuzey-güney istikametinde irili ufaklı tepeler zincirinden
oluşan ve yükseklikleri 1250 ile 1700 m arasında değişen Nohutlu Dağ
önerilmektedir. Meikron Oros Akarassos Caesar metninde Likya’ya verilen
yerlerin en doğu ucunu oluşturmaktadır. Bu nedenle Asia eyaletine karşı sınır
konumundadır. Ayrıca No­hutlu Dağ Elmalı Ovası’nı da iki bölüme ayırmaktadır.
Batıdaki düzlük esas Elmalı Ovası’dır. Nohutlu Dağ ile Gilevgi Kalesi
yakınındaki Uzuncakötü Dağı arasında uzanan ve Gölova/Müğ­ren’in merkezi
konumda bulunduğu ovalık dağ çanağı ise daha küçük olan diğer ovadır. Her iki
ova, yani Elmalı Ovası’nın tamamı Antik Çağ’da Milyas olarak bilinmekteydi.

Müğren’de ele geçen Claudius devri yazıtında ise, ismi
yazıtta kayıp durumda bulunan bir Lykia eyalet valisinin, Müğren Ovası’nın
kullanımı hakkında Likya Birliği ile Termessos arasında çıkan ihtilafının
çözümüne ilişkin maddeleri içermektedir. Bu yazıtta „Likyalıların olmayan
Milyas” diye bir arazi tanımı geçmektedir. Böyle bir tanım, bölgede bir de
„Likyalıların olan Milyas”ın bulunduğuna işarettir. Makalede „Likyalıların
olmayan Milyas” için Gölova/Müğren merkezli ova, „Likyalıla­rın olan Milyas”
için ise Elmalı Ovası teklif edilmektedir. İki Milyas arasındaki sınırı ise
doğal olarak No­hutlu Dağ, yani Meikron Oros Akarassos oluşturmaktaydı.
Olasılıkla bu iki Milyas da, tıpkı Aka­­rassos dağı gibi, „büyük” ve „küçük”
sıfatlarıyla anılmaktaydı. Buradan hareketle yazıtta ἀμφι]­σβη­τή­σεως περὶ τῆς
ἐν τῇ Μεικρο[ olarak bırakılan kısmın, περὶ τῆς ἐν τῇ Μεικρο|[τέρᾳ Μιλυάδι χώρας
τῶν Τερμεσσέων (?) şeklinde tamamlanması teklif edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Milyas, Elmalı, Mikron Oros, Akarassos, Elmalı Dağı, Nohutlu Dağ

Parerga zum Stadiasmus Patarensis (4) Mikron Oros Akarassos in Milyas

Öz

Parerga to the Stadiasmus Patarensis (4) Mikron Oros Akarassos in Milyas

Öz

In the
treaty of 46 BC between Caesar and the Lycians and in the fragmentary governor
inscription from the time of Claudius there are some topographical names which
enrich our knowledge of the historical geography of the Elmalı Plain (Northern
Lycia). The first text exposes the existence of two mountains with the name
Akarassos in the region, one is expressed as Meikron Akarassos Oros, while the
other is concluded from the text as Mega Oros Akarassos though it was not
reported in the treaty. The former can be identified with Nohutlu Dağ and the
latter with Elmalı Dağı. Meikron Akarassos Oros, i.e. the hills of Nohutlu Dağ,
also forms the eastern border of Lycia from Asia. This ridge divided the
ancient Milyas into two regions on the high plain of Elmalı. The region of the
north-eastern Elmalı Plateau is given in text A of the Claudian governor inscription
as “Milyas that doesn’t belong to the Lycians”, suggesting that the plain of
the same plateau located to the west of Nohutlu Dağ should be “Milyas that
belongs to the Lycians”. This paper also proposes that the Μεικρ[- place name mentioned in text A of
the same inscription might perhaps be restored as Μεικρ[οτέρα Μιλύας.

Anahtar Kelimeler

Milyas, Elmalı, Mikron Oros, Akarassos, Elmalı Dağı, Nohutlu Dağ

Kaynakça

• H. Hellenkemper – F. Hild, Tabula Imperii Byzantini 8: Lykien und Pamphylien, Wien 2004 (Denkschriften ÖAW, phil.-hist. Kl. 320).
• B. İplikçioğlu – G. Çelgin – V. Çelgin, Neue Inschriften aus Nord-Lykien I, Wien 1992 (SB 584).
• B. İplikçioğlu, Entscheidung eines Statthalters von Lykien in einem Rechtsstreit zwischen Termessos und dem Koinon der Lykier, in: C. Schuler (Hrgs.), Griechische Epigraphik in Lykien. Eine Zwischenbilanz, Wien 2007, 81-83 (Denkschriften ÖAW, phil.-hist. Kl. 354).
• S. Mitchell, The Treaty between Rome and Lycia of 46 BC (MS 2070), in: R. Pintaudy (Hrsg.), Papyri Graecae Schøyen, Florenz 2005, 165-258 (Papyrologica Florentina 35).
• D. Rousset, De Lycie en Cabalide. La convention entre Lyciens et Termessos pres d'Oinoanda, Geneve 2010 (Fouilles de Xanthos X).
• S. Şahin – M. Adak, Stadiasmus Patarensis. Itinera Romana Provinciae Lyciae, Istanbul 2007 (Monographien zur Gephyra 1).
• Michael Wörrle, Stadt und Fest im kaiserzeitlichen Kleinasien, München 1988.