Bursa Müzesi'nden Bazı Yeni Yazıtlar

Yıl 2014, Cilt: 11, 37 - 49, 15.05.2014

Hüseyin Uzunoğlu , Erkan Taşdelen

https://doi.org/10.37095/gephyra.194070

Cited By: 4

Öz

Bu makalede Bursa Arkeoloji Müzesi'nin depo ve bahçesinde kaydedilen 2
adet yeni mil taşı ile 5 adet yeni mezar steli ele alınmaktadır. Müze
yetkililerin verdiği bilgilerden, miltaşlarının Bursa çevresinden gel­di­ği
hemen hemen kesindir. Buna rağmen kesin buluntu yerlerinin bilinmiyor oluşu bu
taşların han­gi an­tik güzergah üzerinde konulmuş olduğunu belirlememizi
imkansızlaştırmaktadır. İlk miltaşı Diocle­tianus-Maksi­mi­anus (İ.S. 293-305)
dönemine aittir ve caput viae olarak gösterilen Prusa ad
Olympum ken­tin­den itibaren 5 millik bir mesafe vermektedir. İmparator
Maksimianus'un adı, Constantinus tarafından damnatio memoriae'ya
uğramasının sonucu olarak yazıt üzerinden kazınmıştır. Diğer mil ta­şı ise İm­pa­ra­tor
Philippus (İ.S. 244-249) devrindendir ve mesafe, diğer yazıta benzer şekilde 5
mil ola­rak gösteril­miş­tir. Makalede tanıtılan mezar taşlarından birisi
Latince, bir diğeri Latince ve Yunanca çift dilli, diğer­le­ri ise Yunancadır.
İkisi (no. 4 ve 5 ) olasılıkla Geç Hellenistik Dönem'den, diğerleri ise Ro­ma
İmpa­ra­tor­luk Çağı'ndan olan mezar stelleri onomastik açıdan dikkate değer
olup ayrıca iki adet yeni Thrak ismini de belgelemektedir. Yazıtların
çevirileri ise şöyledir:

1. “Hayırlı uğurlu olsun! Dindar, bahtiyar (ve) yenilmez
Augustus İmparator Caesar Gaius Aurelius Valeri­us Diocletianus ve [[Dindar,
bahtiyar (ve) yenilmez Augustus İmparator Caesar Marcus Aurelius Valerius Maxi­mi­a­nus]]
ve pek asil Caesar'lar Flavius Valerius Constantius ve Galerius Valerius
Maximianus'a! Pru­sa'dan 5 mil(ia passuum).”

2. “Hayırlı uğurlu olsun! İmparator Caesar Marcus Iulius
Philippus, dindar, bahtiyar Augustus ve Marcia Ota­ci­lia Severa Augusta. 5
(milia passuum)”.

3. “Hesperos oğlu Hesperos … oğlu ? Cocceianus'un beslemesi
ve kahyası olan ve 50 sene düzgün bir şekilde ya­şa­yan babasının anısına (bu
steli diktirdi)”.

4. “Taroulas oğlu Teres, Teres oğlu Dezizyris, Teres oğlu
Isbizelmis'in. Elveda!”

5. “Erkek ve kadın beslemeleri ve azatlıları, hamileri Medeios
oğlu Meidias'ı altın bir çelenk ile onur­lan­dır­dı­lar.”

6. “Vaicia, kendisi, biricik oğlu Iucundus ve kocası Vaiia?
için anıları vesilesiyle (bu steli diktirdi)”.

7. “Titus'un azatlısı, Titus Anicius Eros. Elveda!”

Anahtar Kelimeler

Miltaşı, Prusa ad Olympum, mezar stelleri, Yunanca ve Latince yazıtlar, onomastik, oikonomos, threptos.

Some New Inscriptions from the Museum of Bursa

Öz

In this contribution are presented two new milestones and five
grave steleai recorded during our epigraphic research in the
depot and the garden of Bursa Archaeology Museum. It is difficult to establish
where these milestones were erected, as the museum authorities are unable to
provide precise information concerning their provenances. One of the milestones
belongs to the reign of Diocletian-Maximian (293-305 A.D.) and gives a distance
of 5 miles. The name of the Emperor Maximian was erased from the inscription
following the damnatio memoriae after his death. The latter
milestone dates from the reign of Philip the Arab (244-249 A.D.) and records
the same distance of miles. Of the 5 funerary stones introduced, one is in
Latin and one is bilingual, while the others carry Greek inscriptions. Two of
the stelai (Nos. 4–5) date to the Late Hellenistic – Early
Roman period while the other three (Nos. 3, 6–7) date from the Roman Imperial
Age and are noteworthy from the onomastic point of view as they document two
new Thracian personal names corresponding to the demographic structure of the
region where the stelai were found.

Anahtar Kelimeler

Milestones, Prusa ad Olympum, funerary stelai, Greek and Latin inscriptions, onomastic, oikonomos, threptos

Kaynakça

• M. Adak – N. E. Akyürek Şahin, Katalog der Inschriften im Museum von Adapazarı, Gephyra 2, 2005, 133-172.
• N. E. Akyürek Şahin – F. Onur, Neue Grabinschriften im Museum von Bursa, Gephyra 7, 2010, 23-39.
• N. E. Akyürek Şahin, Ein Epigramm aus Nikaia: Klage einer Mutter über den frühen Tod ihrer Kinder, in: E. Winter (ed.), Vom Euphrat bis zum Bosporus. Kleinasien in der Antike. Festschrift für Elmar Schwertheim zum 65. Geburtstag (Asia Minor Studien 65), Bonn 2008, 10-12.
• N. E. Akyürek Şahin, Zwei neue Inschriften für Hosios kai Dikaos, Olba 18, 2010, 267-280.
• N. E. Akyürek Şahin, Bursa Müzesi'nde Klasik Dönem'e Ait Bir Epigram, in: Ç. Akşit et al. (ed.), In memoriam Filiz Öktem, Ankara 2014, 279-283.
• Cl. Brixhe, Essai sur le grec anatolien au début de notre ère, Nancy 1984.
• N. Çokbankir, Modrena ve Nikaia Teritoryumundan Yeni Yazıtlar, Olba 18, 2010, 323-345.
• Th. Corsten, Neue Grabstelen mit Totenmahlreliefs aus der Gegend von Prusa ad Olympum, EA 16, 1990, 91-108.
• Th. Corsten, The Role and Status of the Indigenous Population in Bithynia, in: T. Bekker-Nielsen (ed.), Rome and the Black Sea Region. Domination, Romanisation, Resistance, Aarhus 2006, 85-93.
• M. Cremer, Hellenistisch-römische Grabstelen im nordwestlichen Kleinasien 2. Bithynien (Asia Minor Studien 4.2), Bonn 1992.
• D. Dana, Onomasticon Thracicum (OnomThrac). Répertoire des noms indigènes de Thrace, Macédoine Orientale, Mésies, Dacie et Bithynie, Athens, Athens 2014 (MELETHMATA 70).
• D. Detschew, Die Thrakische Sprachreste, Vienna 1957 (Schriften der Balkankommission XIV).
• H. L. Fernoux, Notables et élites des cités de Bithynia aux époques hellénistique et romaine (IIIe siècle av. J.-C.-III e siècle ap. J. C.), Lyon 2004.
• D. H. French, Roman Roads and Milestones of Asia Minor. Fasc. 2.1: An Interim Catalogue of Milestones (British Institute of Archaeology at Ankara Monograph no.9), Oxford 1988.
• D. H. French, Roman Roads & Milestones of Asia Minor. Vol. 3 Milestones, Fasc. 3.4 Pontus et Bithynia (British Institute at Ankara, Electronic Monographs 4), Ankara 2013.
• I. Kajanto, The Latin Cognomina, Helsinki 1965.
• P. Landvogt, Epigraphische Untersuchungen über den Oikonomos. Ein Beitrag zum hellenistischen Beamtenwesen, Strasbourg 1908.
• Chr. Marek, Stadt, Ära und Territorium in Pontus-Bithynia und Nord Galatia, Tübingen 1993.
• Chr. Marek, Pontus et Bithynia. Die römischen Provinzen im Norden Kleinasien, Mainz am Rhein 2003.
• Chr. Marek, Geschichte Kleinasiens in der Antike, Münich 2010.
• B. H. McLean, An Introduction to Greek Epigraphy of the Hellenistic and Roman Periods: From Alexander the Great to the Reign of Constantine (323 B.C. – A.D. 337), Ann Arbor 2002.
• P. Özlem-Aytaçlar, An Onomastic Survey of the Indigenous Population of North-western Asia Minor, in: R. W. V. Catling – F. Marchand (edd.), Onomatologos. Studies in Greek Personal names presented to Elaine Matthews, Oxford 2010, 506-529.
• P. Özlem-Aytaçlar, Kuzeybatı Küçük Asya'nın Yerel Halklarının Onomastiği Üzerine Bir Araştırma, şurada: N. Eda Akyürek-Şahin – B. Takmer – F. Onur (edd.), Eskiçağ Yazıları 1, Antalya 2012, 63-113 (Akron. Eskiçağ Araştırmaları 1).
• H. S. Öztürk – S. K. Aslan, Nikaia'dan Yeni Yazıtlar II, Gephyra 9, 2012, 101-110.
• B. Öztürk – İ. F. Sönmez, New Inscriptions from Karadeniz Ereğli Museum II, Arkeoloji Sanat 137, 2011, 155-166.
• E. Pfuhl – H. Möbius, Die ostgriechischen Grabreliefs II, Mainz 1979.
• M. Ricl, Legal and Social Status of θρεπτοί and Related Categories in the Greek World: The Case of Phrygia in the Roman Period, in: Νεοελληνική κληρονομία στοΰς Σέρβους Αʹ (Neohelensko nasledje kod Srba I), Belgrade 2005, 145-166.
• M. Ricl, Legal and Social Status of θρεπτοί and Related Categories in the Greek World: The Case of Lydia in the Roman Period, in: Recueil de travaux de la Faculté de philosophie série A: Les sciences historiques vol. XX: Sobria Ebrietas: Mélanges offerts à Miron Flaŝar, Belgrade 2006, 293-321.
• M. Ricl, Legal and social status of threptoi and related categories in narrative and documentary sources, in: H. Cotton – R. Hoyland – D. Wasserstein (edd.), From Hellenism To Islam: Cultural and Linguistic Change in the Roman Near East, Cambridge 2009, 93-114.
• S. Şahin – M. A. Işın – M. K. Can, Acht Meilensteine aus Libyssa, Epigraphica Anatolica 1, 1983, 41-55.
• H. Uzunoğlu, Bursa Müzesi'nden Ölü Ziyafeti Sahneli Yeni Mezar Stelleri, Olba 23, 2015 (in print).
• K. D. White, Agricultural Implements of the Roman World, Cambridge 1967.
• E. Ziebarth, Oikonomos, in: RE 17.2, col. 2118-2119.