Yaşlılık İnancı ve Yaşlılık İnancını Etkileyen Etmenlerin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 3, 92 - 102, 31.12.2020

Şenay Öztürk , Yalçin Kanbay , Meryem Fırat , Aysun Akçam , Burcu Demir

https://doi.org/10.47141/geriatrik.697257

Cited By: 1

Öz

Amaç: Bu çalışma ile bireylerin yaşlılık inançları ve etkileyen etmenlerin incelenmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı olarak planlanan bu çalışma 2018 yılında Artvin, Ağrı ve Erzincan illerinde yürütülmüştür. Çalışmanın örneklemini 1180 kişi oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak “Kişisel bilgi formu” ve “Lomaşen Yaşlılık İnanç Ölçeği” kullanılmıştır.

Bulgular: Bu çalışmanın bulgularına göre; örneklemin Lomaşen Yaşlılık İnanç Ölçeği (LYİÖ) puan ortalaması 76,6 ± 0,500 olarak bulundu. Kadınların LYİÖ puan ortalaması erkeklerinkine benzerdir (p>0,05). Bekârlar evlilerden, geniş aile ve diğer aile tipine sahip olanlar çekirdek aileye sahip olanlardan, ilçe ve şehirde yaşayanlar köyde yaşayanlardan daha olumlu yaşlılık inancına sahiptirler (p<0,05). Ayrıca şu an yaşlıyla yaşayanlar yaşamayanlardan, yaşlı bir bireyle yaşamayı isteyenler istemeyenlerden ve huzur evi ziyareti yapmış olanlar yapmamış olanlardan daha olumlu yaşlılık inancına sahiptirler (p<0,05). Bunlara ek olarak yaş artarken yaşlılık inancı olumsuz yönde artarken; ekonomik durum, eğitim durumu, anne eğitim durumu ve baba eğitim durumu artarken yaşlılık inancı da olumlu yönde artmaktadır. Yaşlılık inancı; cinsiyete ve daha önce yaşlıyla yaşamış olma durumuna göre ise farklılık göstermemektedir (p>0,05).

Sonuç: Bu çalışmanın sonucuna göre alınan puanlar yaşlılığa yönelik düşük düzeyde olumsuz inançların olduğunu göstermektedir. Ancak yaşlılar ile yakın ilişki içinde olmak yaşlılığa yönelik olan inançları pozitif yönde etkilemektedir. Bireyin kendi yaşı ilerledikçe yaşlılığa yönelik inançları negatif olarak etkilenmektedir. Eğitim düzeyinin artması, yaşlılarla beraber vakit geçirme, sosyo-ekonomik düzeyin iyi olması yaşlıya verilen önemin de artması açısından anlam teşkil etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılık, Yaşlılık inancı, Yaşlı

An Investigation of the Belief About Old Age and Factors Affecting the Belief About Old Age

Öz

Aim: The purpose of this study is to examine the factors affecting the belief about senility.

Material and Methods: This descriptive study was carried out in Artvin, Ağrı, and Erzincan in 2018. The sample of the study consists of 1180 individuals. The "Personal information form" and "Lomaşen senility belief scale" were used as data collection tools.

Results: According to the findings of this study, the average score of the Lomaşen Senility Belief Scale (LSBS) is 76.6 ± 0.500. The women’s average score of the LSBS is similar to that of men (p>0.05). Single people have more positive old age beliefs than those who are married, who have extended family and other family types than who have nuclear families, who live in towns and cities than who live in villages (p<0.05). In addition, those who do not live with the elderly, who do not want to live with an elderly person, and who has visited a nursing home have more positive old age beliefs than those who have not (p<0.05). In addition, belief in old age increases negatively as age increases; while economic status, educational status, maternal education level, and father's education level increase, belief in old age increases positively. Belief in old age does not differ according to gender and the status of having lived with the elderly before (p>0.05).

Conclusions: The scores obtained according to the results of this study show a low level of negative beliefs about old age. However, being in a relationship with the elderly positively affects beliefs about old age. As individuals get older, their beliefs about old age are negatively affected. Increasing education level, spending time with the elderly, having a good socio-economic status is meaningful in terms of the increase in the importance given to the elderly.

Anahtar Kelimeler

Old age, Belief about old age, Older adult

Kaynakça

• 1. Onur B. Gelişim Psikolojisi Yetişkinlik Yaşlılık-Ölüm. 9. Baskı, Ankara, İmge Kitabevi, 2011, 40-400.
• 2. Topses, G. Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. 2. Baskı, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım, 2006, 23-147.
• 3. Brossoie N. Social gerontology. Editors; Robnett RH, Chop WC. Gerontology for the Health Care Professional. Jones and Bartlett Learning, 2015.
• 4. Çilingiroğlu N, Demirel S. Yaşlılık ve yaşlı ayrımcılığı. Türk Geriatri Dergisi, 2004; 7(4): p. 225-30.
• 5. Ron P. Elderly people's attitudes and perceptions of aging and old age: the role of cognitive dissonance. Int J Geriatr Psychiatry. 2007; 22: 656-662.
• 6. Canatan A. Yaşlılar ve toplum- yetişkinlik ve yaşlılık gelişimi ve psikolojisi. Editör; Bacanlı H, Işık Ş; 2. baskı, İstanbul: Açılım Kitap, 2013, 360-367.
• 7. Çataloğlu S. Yaşlılık, Değer ve Teknoloji. Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi / International Journal of Human Studies. 2018; 1(1): 25-33.
• 8. Fırat M, Kanbay Y, Demir Gökmen B ve ark. Yaşlılık inançları ve yaşlıya yönelik tutumların incelenmesi: çok merkezli bir çalışma. EJONS International Journal on Mathematic, Engineering and Natural Sciences. 2020; 4(14): 266-278.
• 9. Sinan Ö, Bilgili N. Yaşlılıkla ilgili yaygın inanç, tutumlar ve sağlık hizmetlerine yansıması. HEAD. 2019;16(3):246-251.
• 10. Erdemir F. Yaşlanma ve yaşlılığa ilişkin inanç ve tutumlar, yaşlılık ve yaşlı sağlığı. Ed: Doç. Dr. Naile Bilgili, Doç. Dr. Yeter Kitiş, Ankara, Vize Yayıncılık, 2017, 30-42.
• 11. Uysal İ, Durmaz K, Mostafa Alı F ve ark. Farklı gözlerden yaşlıya ve yaşlanmaya bakış. Genel Tıp Derg. 2016;26:20-30.
• 12. Buz S. Yaşlı bireylere yönelik yaş ayrımcılığı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 2015; 14(53):268- 278.
• 13. Ucun Y, Mersin S, Öksüz E. Gençlerin yaşlı bireylere karşı tutumu. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2015; 8(37):1143-1149.
• 14. Kalınkara V. Temel gerontoloji yaşlılık bilimi. 2. Baskı, Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık, 2016, 10-12.
• 15. Türkiye İstatistik Kurumu. İstatistiklerle Yaşlılar, 2019. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2019-33712 (Erişim Tarihi: 29.11.2020).
• 16. Kalaycı I, Özkul M. Geleneksel kalabilsem modern olabilsem: modernleşme sürecinde yaşlılık deneyimleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi. 2017; 8(18):90-110.
• 17. Kalınkara V, Kalaycı I. Yaşlıya evde bakım hizmeti veren bireylerde yaşam doyumu, bakım yükü ve tükenmişlik. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 2017; 10(2):19-39.
• 18. Özdemir Ö, Bilgili N. Sağlık hizmetlerinde yaşlı ayrımcılığı. Gülhane Tıp Dergisi. 2014;56:128-131
• 19. Kalaycı I, Özkul M, Özbek Yazıcı S ve ark. İhmal ve istismarın görünmeyen yüzü: yaşlı istismarı ve ihmaline bir önlem olarak sağlık hizmetlerinde yardımcı personel eğitiminin önemi. Sosyal Bilimler Dergisi. 2017;4(11):576-593.
• 20. Kalaycı I, Özbek Yazıcı S, Özkul M ve ark. Sağlık çalışanları ve öğrencilerin yaşlılara yönelik tutumları: Sistematik Derleme, Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2018; 2(1):21-30.
• 21. Cottle RN, Glover RJ. Combating ageism: change in student knowledge and attitudes regarding aging. Educational Gerontology. 2007;33:501–12.
• 22. Happell B. Nursing home employment for nursing students:Valuable experience or a harsh deterrent? Journal of Advanced Nursing. 2002; 39:529–36.
• 23. Lookinland S, Anson K. Perpetuation of ageist attitudes among present and future health care personnel: Implications for elder care. Journal of Advanced Nursing. 2008;21:47–56.
• 24. Kulakçı H. Hemşirelik lisans programı birinci ve dördüncü sınıf öğrencilerinin yaşlılık ve yaşlanmaya ilişkin düşüncelerinin ve görüşlerinin değerlendirilmesi. DEUHYO ED. 2010; 3:15-22.
• 25. Adıbelli D, Türkoğlu N, Kılıç D. Öğrenci hemşirelerin yaşlılığa ilişkin görüşleri ve yaşlılara karşı tutumları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 2013; 6(1): 2-8.
• 26. Özdemir L, Akdemir N, Akyar I. Elderly evaluation form developed for nurses and geriatric problems. Turkish Journal of Geriatrics. 2005;8(2): 94-100.
• 27. Kanbay Y, Fırat M, Demir B ve ark. Lomaşen yaşlılık inanç ölçeği geçerlilik güvenilirlik çalışması. Palandöken Uluslararası Hemşirelik Eğitimi Kongresi, Tam Metin Bildiri. 2019; 216-220.
• 28. Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. 16. Baskı, Ankara, Pegem Akademi, 2012, 31-37.
• 29. Okoye UO, Obikeze DS. Stereo types and perceptions of the elderly by the youth in Nigeria: Implications for socialpolicy. J Appl Gerontol. 2005;24(5): 439-452.
• 30. Kotzabassaki S, Vardaki Z, Andrea S, Parissopoulos S. Student nurses’ attitudes towards the care of elderly persons: A pilot study. ICUs Nurs Web J. 2002;12(4):1-9.
• 31. Çelik SS, Kapucu S, Tuna Z, Akkus Y. Views and attitudes of nursing student towards ageing and older patients. Australian AJAN. 2010;27(4): 24-30.
• 32. Ünalan D, Soyuer F, Elmalı F. Geriatri Merkezi Çalışanlarında Yaşlı Tutumunun Değerlendirilmesi. Kafkas J Med Sci. 2012; 2:115–20.
• 33. Kavlak Y, Yıldız Ş, Tug O. Nurses’ attitudes towards older people: report from a single institution study. Int J Phys Med Rehabil. 2015; 3:296.
• 34. Başer G, Cingil D. Attitude and discrimination levels of care personnel working in retirement home. Türk Geriatri Derg. 2018; 21(3):446-455.
• 35. Ögenler O, Yapıcı G, Taşdelen B ve ark. Mersin ilinde bir grup hekimin yaşlı ayrımcılığı hakkındaki görüşleri. Turkish Journal of Geriatrics. 2012; 15(4):409-415.
• 36. Salman M, Gülçek E, Aylaz R, ve ark. Evaluation of nursing students’ attitudes towards the elderly. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi (Ysad)-(Eırj). 2018;11(2): 1-7.
• 37. Bulut E, Çilingir D. Attitudes of Surgical Nurses to the Elderly. Türk Geriatri Derg. 2016;19(4):253-259.
• 38. Koç A, Öztaş D, Uysal N ve ark. Clinical nurses' thought and attitudes of the elderly. Ankara Med J. 2018;(4):500‐7.
• 39. Kaçan H, Dibekli E, Akkan K. Toplumda yaşayan bireylerin yaşlı ayrımcılığı tutum düzeylerinin incelenmesi. YSAD-EIRJ. 2018; 11(2):8-15.
• 40. Altay B, Aydın T. Evaluation of Nursing Students' Attitudes Towards Elderly Discrimination. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2015;12(1):11-18.
• 41. Güven ŞD, Muz GU, Ertürk NE. Üniversite öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları ve bu tutumların bazı değişkenlerle ilişkisi. Anadolu Hemş ve Sağlık Bil Derg. 2012;15:99-105.
• 42. Yılmaz E, Özkan S. Attitudes of Nursing Students on Elderly Discrimination. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi. 2010;3:35-53.
• 43. Serpen AS, Purutçuğlu E. Social Work Students Attitudes Toward Elderly People: Samle of Ankara University. The Eurasia Proceedings of Educational & Social Sciences (EPESS). 2017; 7:175-182.
• 44. Alkaya Ayaz S, Okuyan Birimoğlu C. Hemşirelik öğrencilerinin yaşlı bireylere yönelik tutumları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2017; 4(1): 43-52.
• 45. Johannesen M, Lo Giudice D. Elder abuse: A systematic review of risk factors in community dwelling elders. Age Ageing. 2013; 42(3): 292-298.
• 46. Ertin H, Özkaya H. Etik açıdan yaşlıya kötü muamale: İstismar ve Toronto Bildirgesi. Türkiye Klinikleri Dergisi. 2016; 2(2):77-84.
• 47. Çoban A, Şirin A. Ailede yaşlı bakımı. Hemşirelik Forumu Dergisi. 2005; 58-61.