Sütçü İnek İşletmelerinden Elde Edilen Çiğ Sütlerin Somatik Hücre Sayılarındaki Mevsimsel Değişiklikler ve Yasal Normlara Uygunluk Düzeyleri

Yıl 2017, Sayı: 18, 27 - 33, 01.09.2017

Uğur Günşen , Hüseyin Eseceli

Öz

Bu çalışmada, Balıkesir ili Bandırma ilçesi
yakınlarındaki üç farklı modern süt sığırcılığı işletmesinde üretilen çiğ
sütlerin somatik hücre sayıları (SHS) belirlenerek, mevsimsel farklılıklar ve yasal
normlara uygunluklarının belirlenmesi amaçlandı. İşletmelerde, laktasyondaki 50’şer adet Siyah-Alaca ırkı
inekten, Aralık-2015 ve Kasım-2016 tarihleri arasında ayda bir kez olmak üzere
sabah sağımlarından elde edilen sütlerden alınan çiğ süt örneklerindeki
somatik hücre sayıları, Bentley FTS Combi 400 analiz cihazı kullanılarak
ölçüldü. Üç farklı süt sığırcılığı işletmesinde kış, ilkbahar, yaz ve sonbahar
dönemlerindeki ortalama somatik hücre sayıları sırasıyla, 203.975±423.382
SHS/ml, 163.311± 23.566 SHS/ml, 237.164±130.396 SHS/ml ve 198.302±672.024
SHS/ml olarak belirlendi. İşletmeler arasında ve her bir işletmedeki aylık ve
mevsimsel SHS değerleri arasında p<0.05 düzeylerinde istatistiksel önem olduğu
bulundu. Belirlenen somatik hücre sayılarının geometrik ortalamalarına göre toplam 600 adet çiğ süt
numunesinin 11 (%0.61)’inin [7 (%3.5) adedi İşletme-1. ve 4 (%2) adedi
İşletme-3] bildirilen yasal normlara uygun olmadığı tespit edildi.

Anahtar Kelimeler

Somatik hücre sayısı, mevsimsel değişiklikler

Kaynakça

• Akman, N., Tuncel, E., Tüzemen, N., Kumlu, S., Özder, M. ve Ulutaş, Z., 2010. Türkiye sığırcılık işletmelerinin yapısı ve geleceğin sığırcılık işletmeleri. http://www.zmo.org.tr/resimler/ekler/dd993b2fef3fdff_ek.pdf. (Erişim tarihi: 16.03.2017)
• Alaçam, E., 1997. Meme Hastalıkları, ‘Sığır Hastalıkları’ Ed. E. Alaçam ve M. Şahal, Medisan Yayn., 389-425, Ankara.
• Anonim, 2011. Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği. Resmi Gazete, 27 Aralık 2011, Sayı: 28155. Ankara.
• Anonim, 2006. Commission Regulation (EC) No: 1662/2006. Amending Regulation (EC) No853/2004 of the Europen Parliament and of the Council Laying Down Specific Hygiene Rules for Food of Animal Origin.http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/ LexUriServ.do?uri=OJ:L: 2006:320:0001:0010:EN:PDF. (Erişim Tarihi: 24.03.2017)
• Aytekin, İ. ve Boztepe, S., 2014. Süt sığırlarında somatik hücre sayısı, önemi ve etki eden faktörler. Türk Tarım - Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2 (3): 112-121.
• Barkema, H.W., Schukken, Y.H., Lam, T.J.G.M., Beiboer, M.L., Wilmink, H., Benedıctus, G. and Brand, A., 1999. Management practices associated with the incidence rate of clinical mastitis. J Dairy Sci, 82: 1643-1654.
• Berglund, I., Pettersson, G., Östensson, K. and Svennersten-Sjaunja, K., 2004. Frequency of individual udder quarters with elevated CMT in cow’s milk samples with low somatic cell count. Vet Rec, 155: 213.
• Çoban, Ö., Sabuncuoğlu, N. ve Tüzemen, N., 2007. Siyah alaca ve esmer ineklerde somatik hücre sayısına çeşitli faktörlerin etkisi. Lalahan Hay Araşt Enst Derg, 47 (1): 15-20.
• Coulon, J.B., Dauver, F. and Garel, J.P., 1996. Facteurs de variation de la numération cellulaire du lait chez des vaches laitières indemnes de mammites cliniques. INRA Prod Anim, 9: 133-139.
• Deveci, H., Apaydın, A.M., Kalkan, C. ve Öcal, H., 1994. Evcil Hayvanlarda Meme Hastalıkları. Fırat Üniv Basımevi, 1. Baskı, Elazığ. Diler, A. ve Baran, A., 2014. Erzurum’un Hınıs İlçesi çevresindeki küçük ölçekli işletme tank sütlerinden alınan çiğ süt örneklerinin bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Alınteri. 26 (B), 18-24.
• Erdem, H. ve Atasever, S., 2004. Süt sığırlarında mastitisin tanımı, teşhisi ve korunma yolları. Ondokuz Mayıs Üniv. Zir Fak Derg, 19 (2): 100-108.
• Eyduran, E., Özdemir, T., Yazgan, K. ve Keskin, S., 2005. Siyah Alaca İnek Sütündeki Somatik Hücre Sayısına Laktasyon Sırası ve Dönemin Etkisi. Yüzüncü Yıl Üniv Vet Fak Derg, 16 (1): 61-65.
• Félix, B.V.F., José, M.A., Soares, N.E., Nonato, O.A., Pereira, O.J., Soares, N.R.B., Garcia, M.J.R. and Werner, T.L., 2005. Contagem celular somática: relação com a composição centesimal do leite e período do ano no Estado de Goiás. Cienc. Rural vol.35 no.4 Santa Maria. http://www.scielo.br/pdf/cr/v35n4/a16v35n4.pdf. (Erişim Tarihi: 19.03.2017).
• Göncü, S. ve Özkütük, K., 2002. Adana entansif süt sığırcılığı işletmelerinde yetiştirilen saf ve melez siyah alaca inek sütlerinde somatik hücre sayısına etki eden faktörler ve mastitis ile ilişkisi. Hayvansal Üretim, 43 (2): 44-53.
• Gunn, J., Chaplin, S., Yalçın, C., Ternent, H., Offer, J., Stott, A.W. and Logue, D.N., 1996. Co-responsibility Levy Disbursement Regulation (EEC) 619/930 Contract 13, Improvement of Milk Hygiene. Scottish Agricultural College.
• Haas, Y. De, Barkema, H.W., Schukken, Y.H. and Veerkamp, R.F., 2002. Genetic parameters for clinical masitits and traits for somatic cell count based on its lactation curve. 7th World Congreass on Genetic Applied to Livestock Production, August 19-23, Montpellier, France.
• Harmon, R.J., 2001. Somatic Cell Counts: A Primer. 40th Annual Meeting, National Mastitis Council, Reno, NV. USA, p. 3-9. IDF, 1997. Recommendations for presantation of mastitis-related data. Bull Int Dairy Fed. 321: 6-25.
• Kaya, A., Uzmay, C., Kaya, İ. ve Kesenkes, H., 2001. İzmir İli Holstein Damızlık Süt Sığırı Yetiştirici Birliği işletmelerinde mastitisin yaygınlık düzeyi ve etkileyen etmenler üzerine araştırmalar. 1. Mastitisin yaygınlık düzeyi. Ege Univ Zir Fak Derg, 38 (1): 63-70.
• Kaya, İ., Uzmay, C., Ayyıldız, T. ve Ünlü, H.B., 2011. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Menemen Araştırma ve Uygulama Çiftliği’nde yetiştirilen siyah alaca ineklerde somatik hücre ölçümüne dayalı olarak meme sağlığının durumu. Ege Univ Zir Fak Derg, 48 (3): 229-239.
• Kaygısız, A. ve Karnak, İ., 2012. Kahramanmaraş ili süt sığırı işlemelerinden toplanan çiğ süt örneklerinde somatik hücre sayısının AB normları ve subklinik mastitis bakımından değerlendirilmesi. KSU Doğa Bil Derg, 15 (3): 9-15.
• Koç, A., 2004. Aydın’da Yetiştirilen Siyah-Alaca ve Esmer Irkı Sığırlarda Sütteki Somatik Hücre Sayısının Değişimi. 4.Ulusal Zootekni Kongresi. 1-3 Eylül. SDÜ Z.F. Zootekni Bölümü, Isparta.
• Kul, E., Erdem, H. ve Atasever, S., 2006. Süt Sığırlarında Farklı Meme Özelliklerinin Mastitis ve Süt Somatik Hücre Sayısı Üzerine Etkileri. OMÜ Zir Fak Derg, 21 (3): 350-356.
• Manlongate, N., Yang, T.J., Hinckley, L.S., Bendel, R.B. and Krider, H.M., 1998. Physiologic-chemoattractant-induced migration of polymorphonuclear leukocytes in milk. Clin Diagn Lab Immunol, 5: 375-381.
• Moniello, G., Pinna, W., Pani, R., De Santi,s E.P.L., Mazzetta, R. and Lai, G., 1996. Improvement of sheep milk quality in extensive system of Mediterranean areas: practical approach in field to reduce the somatic cell content of bulk milk. 47 th Annual Meeting of the European Assoc. for Animal Prod. Lillehammer, Norway.
• Morse, D., Delorenzo, M.A., Wilcox, C.J., Collier, R.J., Natzke, R.P. and Bray, D.R., 1988. Climatic effects on occurrence of clinical mastitis. J Dairy Sci, 71: 848-853.
• Ng-Kwai-Hang, K.F., Hayes, J.F., Moxley, J.E. and Monardes, H.G., 1984. Variability of test day milk production and relation of somatic cell counts with yield and compositionals changes of bovine milk. J Dairy Sci, 67: 361-366.
• Önal, A.R. ve Özder, M., 2007. Trakya’da özel bir süt işleme tesisi tarafından değerlendirilen çiğ sütlerin somatik hücre sayısı ve bazı bileşenlerinin tespiti. Tekirdağ Zir Fak Derg, 4 (2): 195-199.
• Paape, M.J., Schultze, W.D., Miller, R.H. and Smith, J.W., 1973. Thermal Stres and Circulating Erithrocytes. Leucocytes and Somatic CeIIs. J Dairy Sci, 5 (1): 84-91.
• Patır, B., Can, Ö.P. ve Gürses, M., 2010. Farklı İllerden Toplanan Çiğ İnek Sütlerinde Somatik Hücre Sayıları. Fırat Üniv Sağ Bil Vet Derg, 24 (2): 87-91.
• Poutrel, B., 1982. Susceptibility to mastitis. A rewiew of factors related to the cow. Ann Rech Vet, 13 (1): 85-99.
• Randolph, H., Erwin, R.E. and Richter, R.L., 1971. Influence of mastitis on properties of milk VII-distribution of milk proteins. J Dairy Sci, 57 (I): 15-18.
• Schultz, M.M., 1994. Genetic evaluation of somatic cell scores for United States dairy cattle. J Dairy Sci, 77: 2113-2129.
• Sharif, A., Ahmad, T., Umer, M., Bilal, M.Q., Muhammad, G. and Sharif, M.A., 2009. Quarter based determination of milk lactose contents and milk somatic cell count from dairy buffaloes under field conditions in Pakistan. Pakistan J Zool Suppl, 9: 313-321.
• Smith, K., Todhunter, D.A. and Schoenberger, P.S., 1985. Environmental mastitis: cause, prevalence, prevention. J Dairy Sci, 68: 1531-1553.
• Soysal, M.İ., 2009. Manda ve ürünleri üretimi. Tekirdağ, ISBN:9944-5405-1-X.s.245.
• SPSS Inc., 1999. SPSS version 16.0 Windows için Paket Programı. SPSS Inc. Chicago, IL.
• Tekeli, T., 2005. Kaliteli süt, AB sürecinde kaliteli süt üretimi ve somatik hücre sayısı. Konya Ticaret Borsası Yayn, s.8-18, Konya.
• Temelli, S. ve Şerbetçioğlu, T., 2011. Bir süt işletmesinde işlenen inek sütlerinde somatik hücre sayısının dört yıllık periyottaki değişiminin incelenmesi. Uludağ Univ J Fac Vet Med, 30 (1): 1-7.
• Topaloğlu, N. ve Güneş, H., 2005. İngiltere’de yetiştirilen Siyah-Alaca sığırların süt verimi özellikleri üzerinde araştırmalar. İstanbul Üniv. Vet Fak Derg, 31 (1): 149-164.
• Wegner, T.N., Schuh, J.D., Nelson, F.E. and Stott, G.H., 1974. Effect of stress on blood leucocyt and milk somatic cell counts in dairy cows. J Dairy Sci, 59 (5): 949-955.
• www.bentleyinstruments.com (Erişim Tarihi: 08.11.2015).