MUĞÎRE B. ŞU'BE'NİN HADİS RİVAYETİNDEKİ YERİ

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 13, 185 - 219, 14.01.2018

Abdulkerim Malkoç

Öz

Bu
çalışmada, hadis rivayet zincirinin ilk halkası olan ashâb-ı kirâmdan Muğîre b.
Şu'be'nin hayatı ve rivayetleri ele alınmıştır. Bu çerçevede, hayatı yanında
Kütüb-i Tis'a'daki rivayetleri ve bunların konuları tesbit edilmiştir.

Çalışma
giriş ve iki kısımdan oluşmaktadır. Girişte ana hatlarıyla sahâbe ve hadis
rivayetinden bahsedilmektedir. Ardından öncelikle Muğîre b. Şu'be'nin hayatına
ilaveten hakkındaki bazı iddiaların değerlendirilmesine yer verilmiştir. İkinci
kısmda ise hadis ilmindeki yeri başlığı altında ravileri ve rivayetleri
incelenmiştir.

Muğire
b. Şu'be'nin gibi bir şahsiyetin daha iyi tanınmasına katkı sağlaması çalışmanın
hedefidir.

Anahtar Kelimeler

Sahâbe, Muğîre b. Şu'be, Hadis Rivayeti

Kaynakça

• Acâc, Muhammed el-Hatîb, Usûlü'l-Hadîs, Dâru'l-Minâra, Cidde 1417/1997.
• __________, Sünnetin Tesbiti, çev.: Mehmet Aydemir, Yeni Akademi Yayınları, İzmir 2005.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh eş-Şeybânî, Müsnedü'l-İmâm Ahmed b. Hanbel, tahk.: Şu’ayb el-Arnaûd ve ark., Müessesetü'r-Risâle, Beyrut 1421/2001.
• Ali b. Sultân el-Kârî, Mirkâtü'l-Mefâtîh Şerhu Mişkâti'l-Mesâbîh, tahk.: eş-Şeyh Cemâl Îtânî, Dârul-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 1428/2007.
• Apaydın, H. Yunus, "Humus", DİA, TDV Yay., İstanbul 1998.
• Arpaçukuru, Osman, Sahabe Dönemi Hadis Rivayetinde Tesebbüt İklal ve İksar (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), MÜSBE, İstanbul 2006.
• Âşıkkutlu, Emin, Ricâl İlmine Giriş, İFAV Yay., İstanbul 2007.
• Avcı, Casim, "Hilâfet", DİA, TDV Yay., İstanbul 1998.
• Aycan, İrfan, "Muğîre b. Şu'be", DİA, TDV Yay., İstanbul 2005.
• __________, "Ziyâd b. Ebîh", DİA, TDV Yay., İstanbul 2013. Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, İFAV Yay., İstanbul 2009.
• Aydınlı-Çakan, Abdullah-İsmail L., "Aşere-i Mübeşşere", DİA, TDV Yay., İstanbul 1991.
• Ayverdi, İlhan, Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Kubbealtı Yay., İstanbul 2008.
• Bakan, Tevhit, Ashâbın Adâleti, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), AÜSBE, Erzurum 1993.
• Baktır, Mustafa, "Suffe", DİA, TDV Yay., İstanbul 2009.
• Baltacı, Ayşe Sümeyye, Muğîre b. Şu'be'nin İslâm Tarihindeki Yeri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), SÜSBE, Konya 1997.
• el-Beğavî, Ebu'l-Kâsım Abdullah b. Muhammed b. Abdilazîz, Mu'cemu's-Sahâbe, tahk.: Muhammed el-Emîn b. Muhammed el-Cekenî, Mektebetü Dâri'l-Beyân, Küveyt 1421/2000.
• el-Belâzürî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir, Ensâbü'l-Eşrâf, tahk.: Süheyl Zekkâr ve Riyâd ez-Ziriklî, Dâru'l-Fikr, Beyrut 1417/1996.
• el-Buhârî, Muhammed b. İsmâîl, el-Câmiu’s-Sahîh, tahk.: Muhammed Züheyr b. Nâsıru'n-Nâsır, Dâru Tavki’n-Necât, Beyrut 1422/2001.
• __________, et-Târîhu'l-Kebîr, tahk.: Ubeyd b. Fîrûz-Umeyr b. Abdirrahmân, Dârul-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut tsz.. Bulut, Mehmet, "İsmet", DİA, TDV Yay., İstanbul 2001.
• Çakan, İsmail Lütfi, Hadis Usûlü, İFAV Yay., İstanbul 2010.
• __________, Anahatlarıyla Hadis, Ensar Yay., İstanbul 2012.
• Çubukçu, Asri, "Ebû Bekre", DİA, TDV Yay., İstanbul 1994.
• ed-Dârimî, Ebû Muhammed Abdullâh b. Abdirrahmân, Müsnedü’d-Dârimî (el-Ma’rûf bi Süneni’d-Dârimî), tahk.: Hüseyn Selîm Esed ed-Dârânî, Dâru’l-Muğnî, Riyâd 1412/2000.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş’aş es-Sicistânî, Sünenü Ebî Dâvûd, Nşr. İzzet Ubeyd ed-De'âsî-Ali es-Seyyid, Dâru'l-Hadîs, Beyrut 1389/1970.
• Ebû Nu'aym, Ahmed b. Abdillâh b. İshâk el-Esbehânî, Ma'rifetü's-Sahâbe, tahk.: Âdil b. Yûsuf el-Azâzî, Dâru'l-Vatan, Riyad 1419/1998.
• Efendioğlu, Mehmet, Sahâbeye Yöneltilen Tenkitler, İFAV Yay., İstanbul 2011.
• __________, "Sahâbe", DİA, TDV Yay., İstanbul 2008.
• Erdoğan, Mehmet, "Mesh", DİA, TDV Yay., İstanbul 2004.
• Güç, Ahmet, "Put", DİA, TDV Yay., İstanbul 2007.
• Görmez, Mehmet, Hadis İlminin Temel Meseleleri, Otto Yay., Ankara 2014.
• Haner, Rasim ve ark., Kadın ve Aile İlmilahi, Işık Yay., İzmir 2014.
• el-Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit, el-Kifâye fî Ma'rifeti Usûli İlmi'r-Rivâye, tahk.: Mâhir Yâsîn el-Fahl, Dâru'bni'l-Cevzî, ysz. 1432/2011.
• __________, Şerafu Ashâbi'l-Hadîs, tahk.: Ebû Abdillâh ed-Dânî İbn Münîr Âl-i Zehvî, Âlemü'l-Kütüb, Beyrut 1423/2003.
• İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdillah en-Nemerî el-Kurtubî, el-İstî'âb fî Ma'rifeti'l-Ashâb, tahk.: Ali Muhammed el-Bicâvî, Dâru'l-Cîl, Beyrut 1412/1992.
• __________, et-Temhîd limâ fî'l-Muvatta' mine'l-Me'ânî ve'l-Esânîd, tahk.: Mustafâ b. Ahmed el-Alevî-Muhammed Abdulkerîm el-Bekrî, Vizâratü Umûmi'l-Evkâf ve'ş-Şuûni'l-İslâmiyye, Mağrib 1387.
• İbn Ebi'l-Hadîd, Ebû Hâmid b. Hibetullâh b. Ebi'l-Hadîd, Şerhu Nehci'l-Belâğa, Beyrut 1409/1989.
• İbn Hacer, Şihâbuddîn Ahmed b. Ali el-Askalânî, el-İsâbe fî Temyîzi's-Sahâbe, tahk.: Âdil Ahmed Abdulmevcûd ve Ali Muhammed Mu'avvıd, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 1415/1995.
• __________, Tehzîbu't-Tehzîb, Nşr. Matbaatü Dâirati'l-Me'ârifi'n-Nizâmiyye, Hindistan 1326.
• __________, Takrîbu't-Tehzîb, tahk.: Muhammed Avvâme, Dâru'l-Minhâc, ysz. 1430/2009.
• İbn Hazm el-Kurtubî, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endelüsî, Esmâü's-Sahâbeti'r-Ruvât, tahk.: Seyyid Kisrevî Hasan, Beyrut 1412/1992.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh el-Kazvînî, Sünen, tahk.: Muhammed Fuâd Abdülbâkî, el-Mektebetü’l-İslâmiyye, İstanbul tsz..
• İbn Sa'd, Ebû Abdillah Muhammed, et-Tabakâtü'l-Kübrâ, tahk.: Muhammed Abdülkâdir Atâ, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 1410/1990.
• İbnü'l-Cevzî, Ebu'l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed el-Bağdâdî, Telkîhu Fuhûmi Ehli'l-Eser fî Uyûni't-Târîhi ve's-Siyer, Kahire tsz..
• İbnü'l-Esîr, İzzüddîn Ebu'l-Hasen Ali b. Muhammed el-Cezerî, Üsdü'l-Ğâbe fî Ma'rifeti's-Sahâbe, Dâru'l-Fikr, Beyrut 1409/1989. __________, el-Kâmil fi’t-Târîh, Beyrut 1965.
• İbnu's-Salâh, Ebû Amr Osmân b. Abdirrahmân eş-Şehrezûrî, Ulûmu'l-Hadîs, tahk.: Nûruddîn Itr, Dâru'l-Fikr, Dimeşk 1998.
• Kallek, Cengiz, "Fukahâ-i Seb'a", DİA, TDV Yay., İstanbul 1996.
• Karataş, Şaban, Şîa'da ve Ehl-i Sünnet'te Kur'an Tasavvuru, Ankara Okulu Yay., Ankara 2013.
• Koçyiğit, Talât, Hadis Tarihi, TDV Yay., Ankara 2003.
• Köktaş, Yavuz, Günümüz Hadîs Tartışmaları, İFAV Yay., İstanbul 2012.
• Mâlik b. Enes, el-Muvatta, tahk.: Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Dâru İhyâi Kütübi’l-Arabî, Kâhire tsz..
• el-Mâmekânî, Abdullah, Tenkîhu'l-Mekâl fî İlmi'r-Ricâl, Matbaatü'l-Merîdûte, en-Necefü'l-Eşref 1350-52/1933-95.
• el-Meydânî, Abdulğaniy el-Ğuneymî el-Hanefî, Şerhu'l-Akîdeti't-Tahâviyye, tahk.: Abdüsselâm b. Abdilhâdî Şennâr, Dâru'bni Abdilhâdî-Dâru'l-Beyrûtî, ysz. 1425/2005.
• el-Mizzî, Cemâlüddîn Ebû'l-Haccâc Yûsuf b. Abdirrahmân b. Yûsuf, Tehzîbu'l-Kemâl fî Esmâi'r-Ricâl, tahk.: Beşşâr Avvâd Ma'rûf, Müessesetü'r-Risâle, Beyrut 1400/1980.
• en-Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şu’ayb, el-Müctebâ Mine’s-Sünen, tahk.: Abdülfettâh Ebû Gudde, Mektebetü’l-Matbûâti’l-İslâmiyye, Haleb 1986.
• Osmânî, Muhammed Takî, Sünnetin Değeri ve Bağlayıcılığı, çev.: Mehmet Özşenel, Işık Akademi Yayınları, İzmir 2007. Özsoy, Abdulvahap, Hadis Tenkidi Sahâbe ve Tâbiûn Dönemi, Beka Yay., İstanbul 2016.
• __________, "Ebû Hureyre'ye Yönelik İksâru'l-Hadîs Eleştirisine Farklı Bir Bakış", AÜİFD, sayı: 41 (Haziran 2014), s. 239-255.
• Polat, Salahattin, Hadis Araştırmaları, İnsan Yay., İstanbul 2011.
• es-Sehârenfûrî, Halîl Ahmed, Bezlü'l-Mechûd fî Halli Süneni Ebî Dâvûd, (Muhammed Zekeriyyâ el-Kandehlevî'nin ta'lîkâtıyla birlikte), Nşr. Takiyyüddîn en-Nedvî, Dâru'l-Beşâiri'l-İslâmiyye, Beyrut 1428/2006.
• et-Taberî, Muhammed b. Cerîr, Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk, tahk.: Muhammed Ebu’l-Fazl İbrâhîm, Dâru Seveydan, Beyrut 1967.
• et-Tahâvî, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed b. Selâme, Şerhu Me'âni'l-Âsâr, tahk.: Muhammed Zührî en-Neccâr-Muhammed Seyyid Câde'l-Hakk, Âlemu'l-Kütüb, ysz. 1414/1994.
• et-Tayâlisî, Ebû Dâvud Süleymân b. Dâvud b. el-Cârûd, Müsnedü Ebî Dâvûd et-Tayâlisî, tahk.: Muhammed Abdülmuhsin et-Türkî, Hicr li’t-Tıbâ'a ve’n-Neşr, Ysz. 1999.
• et-Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ, Sünen, tahk.: Ahmed Muhammed Şâkir, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1988.
• Yatkın, Nihat, Abdullah İbn Abbâs ve Hadis İlmindeki Yeri, Yayınevi Yay., Ankara 2012.
• Yılmaz, Melek, Muğîre b. Şu'be (Hayatı-Şahsiyeti-Devlet Adamlığı), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), UÜSBE, Bursa 2005.
• Yücel, Ahmet, Hadis Tarihi, İFAV Yay., İstanbul 2011.
• ez-Zehebî, Şemsüddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed, Siyeru A’lâmi’n-Nübelâ, tahk.: Şu’ayb el-Arnaûd Riyâsetinde Heyet, Müessesetü'r-Risâle, Beyrut 1405/1985.
• __________, el-Kâşif fî Ma'rifeti Men Lehû Rivâyetün fi'l-Kütübi's-Sitte (Burhânüddîn Ebu'l-Vefâ İbrâhîm b. Muhammed Sıbt İbnü'l-Acemî el-Halebî'nin Hâşiyesi ile birlikte), tahk.: Muhammed Avvâme-Ahmed Muhammed Nemir el-Hatîb, Dâru'l-Yüsr, ysz. 1430/2009.
• ez-Zerkeşî, Bedruddîn Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Bahâdır, Hz. Âişe'nin Sahâbeye Yönelttiği Eleştiriler (el-İcâbe Li-Îrâdi Mâ'stedrakethu Âişe Alâ's-Sahâbe), çev.: Bünyamin Erul, Otto Yay., Ankara 2012.