AHZÂB SÛRESİ’NDEKİ BAZI BELÂGÎ İNCELİKLER

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 20, 648 - 674, 15.07.2021

Nihat Yalçın , Uğur Gülbil

Öz

Arapça, cihanşümul bir dinin kitabı olan Kur’ân-ı Kerîm’in dili olması sebebiyle büyük bir önemi haizdir. Dil bilimsel tefsir âlimlerine göre Kur’ân-ı Kerîm’in fesâhat, belâgat ve î’câzı, anlam bilimsel boyutu ve hikmetleri sahip olduğu belâgatinde, özel üslûbunda; haberî ve inşâî isnadında, takdim ve tehirinde, zikir ve hazfinde, îcâz, ıtnâb ve müsâvâtında, muktezâ-i zâhirin dışına çıkmasında, fasl ve vaslında, lafız ve mânâ dengesinde, fevâsılında, edebî yönteminde ve benzerinin olmayışında ortaya çıkmaktadır. Kur’ân-ı Kerîmin bütün sûre ve âyetlerinde olduğu gibi Ahzâb Sûresi’nde de bu anlamda birçok belâgî incelik, vecize ve gizem bulunmaktadır. Bu makalede, Ahzâb Sûresi’nde Allah’tan korkmayı, vahye uymayı ve Allah’a tevekkülü emreden, zıhâr gibi bazı cahiliye adetlerini kaldıran, Peygamber efendimizin makamı, vazifesi ve mirasın akrabalık sebebiyle meşru kılınmasının anlatıldığı, âyetler eşliğinde Kur’an-ı Kerîmin özellikle Meânî ilmi açısından belâgî inceliklerini ve bunların anlama olan etki ve yansımaları izah edilip anlatılmaktadır. Ayrıca Meânî ilminin anlam zenginliğini oluşturmadaki önemini yansıtan bu belâgî inceliklerin konu edildiği bu makale ile okur; yüce kitabımız Kur’ân-ı Kerîmin hikmet ve sırlarına vâkıf olmanın, anlam bilim üslûblarına vâkıf olmaktan geçtiğini, sıradan meâl ve tefsir çalışmaları yerine filoloji açısından hazırlanmış tefsir ve meâl çalışmalarını okumanın ve onlara müracaatın gerekliliğini fark edebilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân-ı Kerîm, Ahzâb Sûresi, Belâgat, Meânî İlmi, Belâgî İncelikleri

Teşekkür

Çalışmalarınızda başarılar diliyorum.

Some Belagi Subtleties in Surah al-Ahzab

Öz

Arabic is of great importance because it is the language of the Quran, which is the book of a universal religion. According to linguistic tafsir scholars, in the rhetoric of the Qur'an, the rhetoric, rhetoric and rhetoric, semantic dimension and wisdom, in its special style; It emerges in his announcement and postponement, in his introduction and postponement, in his dhikr and gratitude, in his exaggeration, in his exaggeration, in his exemption, in his fasl and vassal, in the balance of words and meanings, in his literary method, and the absence of the like. As in all the suras and verses of the Quran, there are many eloquent subtleties, aphorisms and mysteries in this sense in the chapter of al-Ahzab. In this article, in the chapter of al-Ahzab, the Qur'an, accompanied by verses, explains fear of Allah, obeying revelation, and abolishing some ignorant customs such as zihâr, the position and duty of the Prophet, and the legitimization of inheritance due to kinship. Its eloquent subtleties in terms of spiritual science and their effects and reflections on meaning are explained and explained. In addition, with this article, which is the subject of these eloquent subtleties, which reflect the importance of the knowledge of Mânî in creating the richness of meaning, the readers; will be able to realize that being familiar with the wisdom and secrets of our exalted book of the Quran is a matter of knowledge of semantic styles, and the necessity of reading and applying to philological works of tafsir and tafsir rather than ordinary works of tafsir and tafsir.

Anahtar Kelimeler

The Holy Quran, Surah Ahzab, Belâgat, Meânî Scientific, Rhetorical Subtleties

Kaynakça

• el-Âlûsî, Şehâbüddîn Mahmûd. Rûḥu’l-meʿânî fî tefsîri’l-Ḳurʾâni’l-ʿaẓîm ve’s-sebʿi’l-mes̱ânî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1994.
• el-Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd (Ebû Muhammed) Abdullāh bin Ömer bin Muhammed. Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-teʾvîl. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1. Basım, 1997.
• el-Bikaî, Ebü’l-Hasen Burhânüddîn İbrâhîm b. Ömer b. Hasen er-Rubât el-Hırbevî. Nazmu’d-dürer fi tenâsübi’l-âyâti ve’s-süver. Kahire: Dâru’l-Küttâbi’l-İslâmî, ts.
• Bulut, Ali. “Kur’an-ı Kerîm’de İtnab Üslubu”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 3/11 (Kasım 2010), 183-205.
• http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt3/sayi11pdf/bulut_ali.pdf
• Dervîş, Muhiddin bin Ahmet Mustafa. İ‘râbü’l-Kur’an ve Beyânüh. Suriye: Dâru’l-İrşâd li’ş-Şûni’l-Câmi‘ıyye, 4. Basım, 1994.
• ed-Desûkī, Muhammed b. Ahmed. Ḥâşiye ʿalâ şerḥi’t-Telḫîṣ. Beyrut: el-Mektebetü’l-asriyye, ts.
• ed-Dımaşkī, İbn Âdil. el-Lübâb fî ʿulûmi’l-Kitâb. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1998.
• Durmuş, İsmail. “Teşbih”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 40/553, 556. İstanbul: TDV Yayın ve Matbaacılık, 2011.
• ed-Dürre, eş-Şehy Muhammed Ali Taha. Tefsiru’l-Kur’an-ı’l Kerîm ve İ‘rabühü ve Beyânühü. Dımaşk-Beyrut: Dârü’bni Kesîr, 1. Basım, 2009.
• Ebu’l-Yumni, Mücîru’d-dîn bin Muhammed el-Uleymî. Fethu’r-Rahman fi Tefsiri’l-Kur’an. Dımaşk: Dâr’ü’n-Nevâdir, 1. Basım, 2009.
• Efendi, Birgivî Mehmed. İẓhârü’l-esrâr (Nahiv Mecmuası). İstanbul: Fazilet Neşriyat, 1999.
• Efendi, Ebüssuûd. Tefsîru ebi’s-Su‘ûd (İrşâdü’l-ʿakli’s-selîm ila Mezâyâ’l-Kitâbi’l-Kerîm). Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
• el-Endelüsî, Ebu Hayyân. el-Bahru’l-muhît fi’t-tefsir. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1999.
• Hak Dini Kur’an Dili, çev. Elmalılı M. Hamdi Yazır. İstanbul: Umut Matbaası, ts.
• el-Halebî, es-Semîn. ed-Dürrü’l-maṣûn fî ʿulûmi’l-kitâbi’l-meknûn. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, ts.
• el-Hâşimî, Ahmed. Cevâhiru’l-Belâga fi’l-Meânî ve’l-Beyân, ve’l-Bedî‘. Beyrut: Mektebetü’l-Asriyye, 2010.
• el-Hererî, Muhammed Emin. Tefsiru Hadaiki’r-Revhi ve’r-Reyhan fi Revâbî Ulumi’l-Kur’an. Beyrut: Dâru Tavgı'n-Necât, 2001.
• Işık, Emin. “Ahzâb Sûresi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2/195-196. İstanbul: TDV Yayın ve Matbaacılık, 2009.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. et-Taḥrîr ve’t-tenvîr (Tahrîru’l-mâna’s-sedîd ve tenvîru’l-akli’l-cedîd min tefsiri’l-Kitâbi’l-Mecîd). Tunus: ed-Dâru’t- Tûnisiyye li’n-Neşr, 1984.
• İbnu’l Hâcib, Ebû Amr Cemâlüddîn Osmân bin Ömer bin Ebî Bekr bin Yûnus. el-Kâfiye (Nahiv Mecmuası). İstanbul: Fazilet Neşriyat, 1999.
• İbnü’l-Esîr, Ziyâeddîn. el-Câmiʿu’l-kebîr fî ṣınâʿateyi’l-manẓûm mine’l-kelâm ve’l-mens̱ûr. Bağdat: Matbaatü’l-Mecmai’l-İlmî, 1956.
• Kahire Arap Dil Kurumu, el-Mu‘cemü’l-vasît. Kahire: Mektebetu'ş-Şuruk ed-Devliyye, 2004.
• el-Kazvînî, Hatîb. el-Îzâh fî ulumi’l-belâga. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1. Basım, 2002.
• Kur’an Yolu Tefsiri. Erişim 04 Kasım 2020. https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-tefsir-1/ahzab-suresi-33/ayet-1/diyanet-isleri-baskanligi-meali-1
• Kur’an Yolu. Erişim 04 Kasım 2020. https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-2/ahzab-suresi-33/ayet-1/diyanet-isleri-baskanligi-meali-1
• Kur’an-ı Kerîm ve Meâli. çev. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2006.
• el-Kurtubî, Muhammed bin Ahmed. el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l-Ḳurʾân (Tefsiru’l-Kurtubî). Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısrıyye, 2. Basım, 1964.
• Ömer, Ahmet Muhtâr. Mu‘cemü’l-lugati’l-‘arabiyyeti’l-muâsıra. Kahire: Âlemü’l-kütüb, 1. Basım, 2008.