Muhammed İkbal’e Göre Hatmü’n-nübüvve Meselesi

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 21, 263 - 291, 15.01.2022

Selim Gülverdi

Öz

İslam, kelamcıların insanın dünya ve ahirette saâdete erişmenin aracı şeklinde tanımladığı nübüvveti, bir inanç ilkesi olarak kabul etmesine rağmen yine kendisi nübüvvet müessesesini sona erdirmiştir. İslam’ın hatmü’n-nübüvve öğretisine Yahudilik ve Hıristiyanlık gibi semavî dinlerin müntesiplerinin yanı sıra peygamberlik iddiasıyla ortaya çıkanlar (mütenebbi) da bu öğretiye karşı çıkmıştır. Ehl-i kitab son peygamberin kendilerinden gelmesi gerektiğini ileri sürerek hatemiyete karşı çıkarken, mütenebbiler ise şimdiye kadar peygamberlik müessesesi kapanmadığı halde neden şimdi kapandı? Peygamber göndermek Allah’ın bir lütfu ve rahmetiyse peygamberliğin sona ermesi Allah’ın rahmetini insanlardan kesmesi anlamına gelmez mi? Yeni bir şeriat ile peygamber gönderme durumu sona erse bile, önceki peygamberin şeriatını tebliğ için peygamber gönderilse ne sakıncası olur? gibi sorularla İslam’ın hatmü’n-nübüvve tasavvurunu sorgulamışlardır. Konu klasik kelam eserlerinde ele alınmış olmasına rağmen günümüzde Batı felsefesi ve müsteşriklerin iddiaları karşısında yetersiz kaldığı kabul edilmektedir. İslam’ın hatmü’n-nübüvve öğretisini teolojik ve akılcı yöntemle ele alan Muhammed İkbal yaptığı izahlarla konuyu başarılı bir şekilde savunmuş ve İslam düşüncesine farklı bir bakış açısı kazandırmıştır.
Çalışmamızda Hz. Peygamber’in vefatından sonra tartışılmaya başlayan ve asrımıza kadar devam hatmü’n-nübüvve problemi önce klasik dönem kelamcıların bakış açısıyla ele alınacak ardından Müslüman düşünür Muhammed İkbal’in yaptığı açıklamalara yer verilerek konu akli ve teolojik olarak izah edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kelam, Nübüvvet, Hatmü'n-nübüvve, Muhammed İkbal, İslam

Destekleyen Kurum

GAZİANTEP İSLAM BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ İSLAMİ İLİMLER FAKÜLTESİ

Proje Numarası

1

Teşekkür

Eksiklerimin olması halinde bana dönülmesini rica ederim Hayırlı çalışmalar

The Issue of the Finality of Prophethood in Islamic Thought

Öz

Although Islam accepts the prophethood, which theologians define as a means of attaining happiness in this world and in the hereafter, as a basis of belief, it has also put an end to the institution of prophecy. In addition to the followers of divine religions such as Judaism and Christianity, those who emerged with the claim of prophethood (tanabbi) also opposed this teaching. While the People of the Book objected to grudges by claiming that the last prophet should come from them, why did the entrepreneurs close now, while the institution of prophecy has not been closed until today? If sending a prophet is a blessing and mercy from Allah, does not the end of prophethood mean that Allah cuts off His mercy from people? Even if the situation of sending a prophet with a new shari'ah comes to an end, what happens if a prophet is sent to convey the shari'ah of the previous prophet? They questioned Islam's understanding of hatmu'n-nubuvve with the following questions: Although the subject is dealt with in classical kalam works, it is accepted that today it is insufficient in the face of the claims of Western philosophy and orientalists. Muhammad Iqbal, who dealt with the teaching of the prophethood of Islam with theological and rational method, successfully defended the subject with his explanations and brought a different perspective to Islamic thought.
In our work, Mr. The issue of hatmu'n-nubuvve, which started to be discussed after the death of the Prophet and continued until our century, will first be discussed in terms of the classical period theologians, and then Hz. The subject will be tried to be explained mentally and theologically by including the explanations made by the Muslim thinker Muhammad Iqbal.

Anahtar Kelimeler

Kalam, Prophecy, Finality of prophethood, Muhammad Iqbal, Islam

Proje Numarası

1

Kaynakça

• Abduh, Muhammed. Tevhîd Risâlesi, çev. Sabri Hizmetli. Ankara: Fecr Yayınları, 1986.
• Aktepe, Orhan. Nübüvvetin Sona Ermesi (Hatmü’n-Nübüvve) (Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Doktora Tezi, 2000), 110.
• Âmidî, Seyfuddin. el- Gāyetü’l-merâm fî İlmi’l-kelâm. thk. Ahmed Ferid Mezidi. Beyrut: Menşûratı Kutubu’s-Sünne ve’l-Cemaa, 2004.
• Asḳalânî, Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ḥacer el-İṣâbe fî temyîzi’s-ṣahâbe, thk. Adil Ahmed Abdulmevcûd Beyrut: Daru’l-Kutubu’l-İlmiyye, 1995, 1/ 319.
• Aslan, Abdulgaffar. “Kur’ân’a Göre Hz. Muhammed’in Son Peygamber Oluşu ve Yalancı Peygamberlik Olgusu”. Isparta: S.D.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları (2013), 100-126.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-ṣahîh. nşr. Ebu Suheyb el-Keremî. 1 cilt. Riyad: Dâru’l-Efkâr, 1419/1998.
• Bulgen, Mehmet. “Mûcize ve Hatm-i Nübüvvet”, Hz. Peygamber’in Nübüvvetinin Süresi ve Kapsamı Çalıştayı Bildiri ve Müzakere Metinleri. 273-278. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi, 2014.
• Bağdâdî, Ebû Mansûr Abdülkāhir b. Tâhir b. Muhammed. Uṣûlu’d-dîn. thk. Ahmed Şemsuddin. Beyrut: Daru’l-Kutubu’l-İlmiyye, 2002.
• Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib b. Muhammed el- Kitâbü’t-Temhîdü’l-evâil ve telḫîsü’d-Delâil. thk. İmadüddîn Ahmed Haydar. Beyrut: Müessesetü’l-Kütübi’s-Sekâfiyye, 1987.
• Câhiz, Ebû Osmân Amr b. Bahr b. Mahbûb el- “Hucecu’n-nübüvve”, thk. Abdusselam Muhammed Harun (Kahire: Mektebetu Hanci, 1946).
• el-Celîdî, Musaddık. “Hatmu’n-nübüvve“, Mecelletu’l-islah, (Ekim-2018), 15/189 (Tunus), 395-428
• Cevherî, Ebû Nasr İsmaîl b. Hammad. Tâcu’l-luğa ve ṣıḥâḥu’l-‘arabiyye. thk. Enes Muhammed eş-Şamî. Kahire: Daru’l-Hadis, 2009.
• Cesur, Ertuğrul, “İslam’da Rasyonel Düşüncenin İmkânı Olarak Hatm-i Nübüvvet, Okültist İtirazlar ve Sosyal Bilimler”, Kader, 19/1, (2021), 78-94.
• Cüveynî, İmâmu’l-Harameyn. Kitabu’l-İrşâd ilâ kavatıi’l-edille fî usûli’l-i’tiḳād. thk. Ahmet Aburrahman es-Sayih. Kahire: Mektebetu Sekafetu’d-Diniyye, 2009.
• Comte, Auguste Pozitif Felsefe Dersleri ve Pozitif Anlayış Üzerine Konuşma, çev. Erkan Atatçay (Ankara: Bilgesu Yayıncılık, 2015).