Sosyal Davranış Özelliklerinin Dindarlık Eğilimiyle İlişkisi

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 24, 642 - 690, 15.07.2023

Ayşe Nur Danışman , Saffet Kartopu

Öz

Bu çalışmanın konusu örneklemin dindarlık eğilimlerine göre sosyal zekâ, antisosyal davranış ve Dışa dönüklük düzeyinde farklılaşma olup olmadığını incelemektir. Bu bağlamda çalışmamız Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi örnekleminde sosyal zekâ, antisosyal davranış ve dışadönüklük düzeylerinin dindarlık eğilimine göre ortaya çıkan farklılaşmalarını araştırmayı amaçlamaktadır. Çalışmada ilk olarak konuyla ilgili teorik çerçeve sunulmuş daha sonra anket aracılığıyla elde edilen sonuçların istatistiksel analizi yapılmıştır. Temel probleme bağlı olarak oluşan alt problemler “Örneklemin sosyal zekâ, antisosyal davranış ve Dışa dönüklük düzeyi sosyo-demografik değişkenlere göre farklılaşmakta mıdır?” “Dindarlık eğilimlerine göre sosyal zekâ, antisosyal davranış, Dışa dönüklük düzeyi farklılaşmakta mıdır?” şeklindedir. Araştırmamız nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeline göre tasarlanmıştır. Katılımcıların sosyal zekâ düzeylerini ölçmek için Tromso Sosyal Zekâ ölçeği, antisosyal davranış düzeylerini ölçmek için Antisosyal Davranış ölçeği, Dışa dönüklük düzeylerini ölçmek için Büyük Beş-50 Kişilik Testi Türkçe Formunun Dışa dönüklük alt boyutu ölçek olarak kullanılmıştır. Uygulama Mart-Aralık 2022’de gerçekleştirilmiştir. Araştırmada Frekans, T-Test ve Tek Yönlü ANOVA uygulanmış olup, elde edilen veriler SPSS (22.0) programıyla analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre demografik değişkenler ve dindarlık eğilimine göre sosyal zekâ, antisosyal davranış ve Dışa dönüklük özelliklerinde farklılık olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Dindarlık, Kişilik., Sosyal Zekâ, Antisosyal Davranış, Dışa dönüklük.

The Relationship of Social Behavior Characteristics with Religiosity

Öz

The subject of this study is to examine whether there is a differentiation in the level of social intelligence, antisocial behavior and extraversion according to the religiosity tendencies of the sample. In this context, our study aims to investigate the differentiation of social intelligence, antisocial behavior and extraversion levels according to religiosity in the sample of Kahramanmaraş Sütçü İmam University. In the study, firstly, the theoretical framework on the subject was presented, and then the statistical analysis of the results obtained through the questionnaire was made. The sub-problems that occur depending on the main problem are “Does the social intelligence, antisocial behavior and extraversion level of the sample differ according to socio-demographic variables?” “Does the level of social intelligence, antisocial behavior and extraversion differ according to religiosity tendencies?” is in the form. Our research was designed according to the relational survey model, which is one of the quantitative research methods. The Tromso Social Intelligence scale was used to measure the social intelligence levels of the participants, the Antisocial Behavior scale to measure the antisocial behavior levels, and the Extraversion sub-dimension of the Turkish Version of the Big Five-50 Personality Test was used to measure the extraversion levels. The implementation was carried out in March-December 2022. Frequency, T-Test and One Way ANOVA were applied in the study, and the obtained data were analyzed with the SPSS (22.0) program. According to the results of the research, it has been revealed that there are differences in social intelligence, antisocial behavior and extraversion characteristics according to demographic variables and religiosity tendency.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Religiosity, Personality, Social Intelligence, Antisocial Behavior, Extraversion.

Kaynakça

• Adorno, T. W. vd. “The authoritarian personality.” Studies in Prejudice Series 1 (1950).
• Afhami, Reza vd. “Self-Rating of Religiosity (SRR) in Iran: Validity, Reliability, and Associations with the Big Five”. Mental Health, Religion & Culture 20/9 (2017), 879-887. https://doi.org/10.1080/13674676.2017.1313825
• Aguilera Mijares, Santiago - Dominguez Espinosa, Alejandra. “Religiosity and Personality in a Mexican Sample”. International Journal of Humanities and Social Science 4/1 (01 Ocak 2014), 108-112.
• Akduman, Gülümser vd. “Ergen Suçluluğunda Bazı Kişisel ve Ailesel Özelliklerin İncelenmesi”. Türk Pediatri Arşivi 42/4 (01 Aralık 2007), 156-161.
• Akgül, Mehmet Haşim. Profesyonel Futbolcuların Dini İnançlarının İncelenmesi ve Dinin Motivasyona Etkisi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Akın, Yaşar. Elit Sporcuların Bazı Değişkenlere Göre Çoklu Zekâ Düzeylerinin İncelemesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Aktaş, Aylin. Farklı Kültürlerdeki Yöneticilerin Kişilik Özelliklerine Dayanarak Liderlik Anlayışlarının Belirlenmesi: Türk ve Amerikan Otel Yöneticilerinin Karşılaştırmalı Analizi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi., 2006.
• Akto, Akif. “Kişilik Oluşumunda Dinîn Rolü”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 52/2 (01 Ağustos 2011), 191-217. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000001085
• Apaydın, Halil. Kişilik Özelliklerinin Dini Tutum ve Davranışlara Etkisi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2001.
• Arkonaç, Sibel Ayşen. Psikoloji (Zihin Süreçleri Bilimi). Alfa Yayınları, 2005.
• Armaner, Neda. Din Psikolojisine Giriş 1. Cilt. Ankara: Ayyıldız Matbaası, 1980.
• Avanoğlu Kızıltepe, Zeynep. Öğretişim: Eğitim Psikolojisine Çağdaş Bir Yaklaşım. Ankara: Pelikan Yayınevi, 3. Baskı., 2012.
• Aydın, Mehmet S. Din Felsefesi. İzmir: İzmir İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 16. Baskı., 2020.
• Ayten, Ali. Empati ve Din. İstanbul: İz Yayınları, 2013.
• Ayten, Ali - Ferhan, Hamza. “Affetme, Dindarlık ve Hayat Memnuniyeti İlişkisi: Türk ve Ürdünlü Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma |”. Spiritual Psychology and Counseling 1/1 (2016), 79-84.
• Az, Mehmet Sait. Üniversite Öğrencilerinin Dindarlık ve Özgecilik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Bahadır, Abdülkerim. “Ergen Kişiliği Bağlamında Din-Kişilik İlişkisi”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/14 (2002), 111-123.
• Bahr, Stephen J. vd. “Family, Religiosity, and The Risk of Adolescent Drug Use”. Journal of Marriage and the Family 60/4 (1998), 979-992. https://doi.org/10.2307/353639
• Ball, Joanna vd. “The Relationship between Religiosity and Adjustment among African-American, Female, Urban Adolescents”. Journal of Adolescence 26/4 (Ağustos 2003), 431-446. https://doi.org/10.1016/s0140-1971(03)00037-x
• Başaran, İbrahim Ethem. Eğitim Psikolojisi: Gelişim, Öğrenme ve Ortam. Ankara: Nobel Yayın, 2005. Baymur, Feriha. Genel Psikoloji. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 1997.
• Berger, Peter L. “Sekülerizmin Gerilemesi”. çev. Ali Köse. Kutsalın Dönüşü. ed. Ali Köse. 40-59. İstanbul: Timaş Yayıları, 2014.
• Bradley, E. “Religious Involvement and Social Resources: Evidence from the Data Set ‘Americans’ Changing Lives’”. Journal for the Scientific Study of Religion 34/2 (1995), 259-267. https://doi.org/10.2307/1386771
• Budak, Selçuk. Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2009.
• Bulut, Meryem Berrin - Yildiz, Murat. “Tanrı’ya Bağlanma Biçimlerinin Beş Faktör Kişilik Özelliklerine Göre Yordanması”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 32/44 (2018), 79-98.
• Burger, Jerry M. Kişilik. çev. İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 1. Basım., 2006.
• Butt, Farva Mansoor. “Emotional Intelligence, Religious Orientation, and Mental Health Among University Students”. Pakistan Journal of Psychological Research 29/1 (30 Haziran 2014), 1-19.
• Cüceloğlu, Doğan. İnsan ve Davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 41. Basım., 2021.
• Çakar, Ulaş - Arbak, Yasemin. “Modern yaklaşımlar ışığında değişen duygu-zekâ ilişkisi ve duygusal zekâ.” Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 6/3 (2004), 23-48.
• Çavuş, Seda. Spor Eğitiminde Bilişsel Esnekliğin, Antisosyal Prososyal Davranışı Yordamadaki Rolü. Trabzon: Trabzon Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Halkla İlişkiler ve Reklamcılık Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• Çuhadaroğlu, Alper. Üniversite Öğrencilerinin Antisosyal Davranış Ölçeği Puanlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2004. http://acikerisim.omu.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12712/29651
• Dalkılıç, Şeyma. Duygusal Zekâ ve Dindarlık İlişkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Davison, Gerald C. - Neale, John. Anormal Psikoloji. Ankara: Türk Psikologlar Derneği, 7. Baskı., 2004.
• Doğan, Tayfun. Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Zekâ Düzeylerinin Depresyon ve Bazı Değişkenlerle İlişkisinin İncelenmesi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2006.
• Doğan, Tayfun - Çetin, Bayram. “Tromso Sosyal Zeka Ölçeği Türkçe Formunun Faktör Yapısı, Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 9/2 (2009), 691-720.
• Donahue, Michael J. - Benson, Peter L. “Religion And The Well-Being Of Adolescent”. Journal Of Social İssues 51/2 (1995), 145-160.
• Dost, Meliha Tuzgöl. “Üniversite Öğrencilerinin Yaşam Doyumunun Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 22/22 (01 Şubat 2007), 132-143.
• Duyguner, Ulviye. Genel Popülasyonda Antisosyal Davranışların Sıklığı ve Antisosyal Davranışlar Gösteren Kişilerde Suça Eğilim ile Erken Dönem Uyumsuz Şemalar Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Ege, Remziye. “Duygusal Zekâ Din Öğretimi; Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi ve Duygusal Zeka Gelişim İlişkisi”. Dini Araştırmalar 15/40 (01 Haziran 2012).
• Ege, Remziye. “Sosyal Kurumlarda Din Hizmetleri ve Sosyal Zeka İlişkisi.” Dini Araştırmalar 16/42 (2013), 39-56.
• Ekşi, Halil. “Din Eğitimi, Gençlik ve Kişilik”. Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi. ed. Hayati Hökelekli. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2002.
• Emmons, Robert - Paloutzian, Raymond. “Din Psikolojisi”. çev. Ali̇ Ayten. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21 (2014). https://doi.org/10.15370/muifd.23814
• Francis, Leslie J. - Katz, Yaacov J. “The Relationship Between Personality and Religiosity in an Israeli Sample”. Journal for the Scientific Study of Religion 31/2 (1992), 153-162. https://doi.org/10.2307/1387005
• Francis, Leslie J. - Lester, David. “Religion, Personality and Happiness”. Journal of Contemporary Religion 12/1 (Ocak 1997), 81-86.
• Gardner, Howard. Zihin Çerçeveleri. çev. Ebru Kılıç - Güneş Tunçgenç. İstanbul: Alfa Yayınları, 4., 2017.
• Ge, Xiaojia vd. “The Developmental Interface Between Nature and Nurture: A Mutual Influence Model of Child Antisocial Behavior and Parent Behaviors.” Developmental Psychology 32/4 (1996), 574-589.
• Geçtan, Engin. Psikodinamik Psikiyatri ve Normaldışı Davranışlar. İstanbul: Metis Yayınları, 16. Basım., 2003.
• Goleman, Daniel. Sosyal Zekâ. çev. Osman Çetin Deniztekin. İstanbul: Varlık Yayınları, 2020.
• Gök, Hülya. “Düzenli Namaz Kılma ve Kılmama İle Ruh Sağlığı Arasındaki İlişki”. İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi 5/1 (2019), 134-160.
• Gökdağ, Rüçhan. “Anadolu Üniversitesi iletişim Bilimleri Fakültesi Öğrencilerine Antisosyal Davranış Ölçeği Uygulanmasına Yönelik Bir Çalışma”. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi 10 (2000), 329-343. Güleç, Yasemin. “Üniversite Öğrencilerinin Dindarlık Düzeyleri ve Adil Davranış Gösterme Arasındaki İlişki”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 18/1 (2018), 329-359. https://doi.org/10.30627/cuilah.440705
• Gürses, İbrahim. Dindarlık ve Kişilik. Bursa: Emin Yayınları, 2. Baskı., 2017.
• Güven, Metin - Şentepe, Ayşe. “Kişilik Özellikleri ve Dindarlık İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/31 (2015), 27-44.
• Hayta, Akif. “İbadetler ve Ruh Sağlığı”. Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi. ed. Hayati Hökelekli. 117-152. Ankara: Ankara Okulu Yayınlar, 2002.
• Hayta, Akif. “Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin İbadet ve Ruh Sağlığı (Psiko-Sosyal Uyum) İlişkisi Üzerine Bir İnceleme”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (01 Ocak 2000).
• Holm, Nils G. Din Psikolojisine Giriş. çev. Abdulkerim Bahadır. İstanbul: İnsan Yayınları, 2018.
• Işık, Hakan. Kişilik ve Dindarlık İlişkisi (Artvin İli Örneği). Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• İlal Koptagel, Günsel. Davranış Bilimleri. İstanbul: Nobel Tıp Yayınevi, 2001.
• Jang, Sung Joon - Johnson, Byron. “Explaining Religious Effects on Distress Among African Americans”. Journal for the Scientific Study of Religion 43 (01 Haziran 2004), 239-260. https://doi.org/10.1111/j.1468-5906.2004.00230.x
• Kalgı, Mehmet Emin - Kayıklık, Hasan. “Dindarlık ve Kişilik İlişkisi Üzerine Bir Saha Araştırması (Siverek Örneği)”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/2 (25 Aralık 2020), 552-569. https://doi.org/10.30627/cuilah.721696
• Karahan, T. Fikret - Sardoğan, Mehmet E. Psikolojik Danışma ve Psikoterapide Kuramlar. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2020.
• Karakaş, Ahmet Canan. “Manevi Zekanın İç Yönelimli Dindarlık, Affetme Esnekliği ve Öznel İyi Oluşla İlişkisi”. Türkiye İlahiyat Araştırmaları Dergisi 1/1 (30 Temmuz 2017), 53-63. https://doi.org/10.32711/tiad.350504
• Karakaya, Semra. Dindarlık ve Kişilik Arasındaki İlişki, Allport ve Fromm’un Karşılaştırmalı Analizi. Adana: Çukurova Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Karakelle, Sema. Psikolojiye Giriş Ders Kitabı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi., 2014.
• Karakuş, Kübra. Dkab Öğretmenlerinin Aldıkları Din Eğitiminin, Duygusal Zekâ Düzeyleri ile Mesleki Öz Yeterliliklerine Etkisi Üzerine Bir Araştırma (İstanbul Anadolu Yakası Örneği). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Karslı, Necmi. “Psikolojik İyi Oluş ve Dindarlık İlişkisi: Trabzon İlahiyat Örneği”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15 (20 Haziran 2019), 173-205. https://doi.org/10.32950/rteuifd.549409
• Kartallar, Rüçhan. Antisosyal Davranış Ölçeği Geliştirmeye Yönelik Bir Çalışma. Ankara: Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 1996.
• Kartopu, Saffet. “Dini Yaşayışta Hayatı Sorgulama ve Anlam Arayışı”. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/3 (2013), 67-90.
• Kartopu, Saffet. “Narsisizmin Dindarlık Eğilimleriyle İlişkisi: Gümüşhane Üniversitesi Örneği”. The Journal of Academic Social Science Studies 6/6 (2013), 625-649.
• Kartopu, Saffet. Öz Yeterlilik Kimlik Duygusu & Dindarlık Eğilimi. Gümüşhane: Gümüşhane Üniversitesi Yayınları, 1. Basım, 2015.
• Kartopu, Saffet. “Psikolojik Açıdan Kadere İman Nedir Ne Değildir?” Kader Nedir Ne Değildir? ed. Adnan Demircan. 11-44. Fecr Yayınları, 2019.
• Kasapoğlu, Abdurrahman. “Kişilik Gelişimi Açısından ‘Namaz’”. Hikmet Yurdu 8/2 (2015)
• Keleş, Fatmatüzzehra. Duygusal Zekâ ve Dindarlık. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2019.
• Kerley, Kent R. vd. “Religiosity, Religious Participation, and Negative Prison Behaviors”. Journal for the Scientific Study of Religion 44/4 (2005), 443-457. https://doi.org/10.1111/j.1468-5906.2005.00296.x
• Kılıç, Cafer. Ergenlerde Antisosyal Davranışlar: Koruyucu Faktörler ve Risk Faktörleri. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.
• Koç, Mustafa. “Ergenlik döneminde Dua ve İbadet Psikolojisi Üzerine Teorik Bir Yaklaşım”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (15 Haziran 2003), 373-398.
• Koç, Mustafa. “Ruh Sağlığı ile Dini Başa Çıkma Metodu Olarak Dua ve İbadet Fenomeni Arasındaki İlişki Üzerine Psikolojik Bir Yaklaşım”. Ekev Akademi Dergisi 24 (2005), 11-32.
• Koç, Mustafa. Yetişkinlik Döneminde Dindarlık ile Benlik Kavramı Değişkenleri Arasındaki İlişki. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2008. http://acikerisim.uludag.edu.tr/jspui/handle/11452/4044
• Koenig, Harold G. - Larson, David. “Religion and Mental Health: Evidence for an association”. International Review of Psychiatry 13/2 (01 Mayıs 2001), 67-78.
• Koenig, Laura B. vd. “Religiousness, Antisocial Behavior, and Alturism: Genetic and Environmental Mediation”. Journal of Personality 75/2 (2007), 265-290. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2007.00439.x
• Korkmaz, Sezai. “Dindarlık, Empati ve Sürücü Davranışları Arasındaki İlişkiler”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 24/2 (15 Aralık 2020), 631-653. https://doi.org/10.18505/cuid.694393
• Köknel, Özcan. Kaygıdan Mutluluğa Kişilik. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi, 1985.
• Körük, Serdar. “Üniversite Öğrencilerinde Riskli Davranışların Ortaya Çıkmasında Yordayıcı Bir Etken Olarak Uyumsuz Şemaların Telafileri”. Nesne Psikoloji Dergisi (NPD) 5/9 (2017), 55-69.
• Kurnaz, Süleyman. İçedönük-dışadönük Kişilik Yapısı Dindarlık İlişkisi: SDÜ Örneği. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Kuzgun, Yıldız vd. Eğitimde Bireysel Farklılıklar. ed. Yıldız Kuzgun - Deniz Deryakulu. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2014.
• Larson, David B. - Larson, Susan S. “Spirituality’s Potential Relevance to Physical and Emotional Health: A Brief Review of Quantitative Research”. Journal of Psychology and Theology 31/1 (01 Mart 2003), 37-51. https://doi.org/10.1177/009164710303100104
• Liu, Chung-Chu. “The relationship between personal religious orientation and emotional intelligence”. Social Behavior and Personality 38/4 (01 Mayıs 2010), 461-468. https://doi.org/10.2224/sbp.2010.38.4.461 Lowicki, Paweł - Zajenkowski, Marcin. “Divine Emotions: On the Link Between Emotional Intelligence and Religious Belief”. Journal of Religion and Health 56/6 (2016), 1998-2009. https://doi.org/10.1007/s10943-016-0335-3
• Luckman, Thomas. Görünmeyen Din. çev. Ali Coşkun - Fuat Aydın. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2003.
• Mehmedoğlu, Ali Ulvi. Dindarlarda ve Dindar Olmayanlarda Kişilik Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma (İstanbul Örneği). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1999.
• Mehmedoğlu, Ali Ulvi. Kişilik ve Din. İstanbul: DEM Yayınları, 2004.
• Mete, Cengiz. İlköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin kişilik özellikleri ile iş tatminleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi., 2006.
• Özcan, Zeynep. “Empati ve Dindarlık Arasındaki İlişki”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 5/8 (25 Aralık 2016), 2758-2781. https://doi.org/10.15869/itobiad.258550
• Özdemir, İlker. Takım Sporları İle Uğraşan Yetişkin Sporcuların Prososyal ve Antisosyal Davranışlarının Belirlenmesinde Mükemmelliyetçilik ve Başarı Hedeflerinin Rolü. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Öztürk, Orhan. Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Ankara: Kişisel Yayınlar, 16. Baskı., 2020.
• Peker, Hüseyin. Din Psikolojisi. Samsun: Çamlıca Yayınları, 2011.
• Power, Leah - McKinney, Cliff. “The Effects of Religiosity on Psychopathology in Emerging Adults: Intrinsic versus Extrinsic Religiosity”. Journal of Religion and Health 53/5 (Ekim 2014), 1529-1538. https://doi.org/10.1007/s10943-013-9744-8
• Reid, John B. - Patterson, Gerald R. “The Development of Antisocial Behavior Patterns in Childhood and Adolescence”. European Journal of Personality 3/2 (1989), 107-119. https://doi.org/10.1002/per.2410030205 Roccas, Sonıa - Elster, Andrey. “Values and Religiosity.” Religion, Personality, and Social Behavior. ed. Vassilis Saroglou. New York: Psychology Press., 2014.
• Sağır, Zeynep. “Özgecilik ve Dini Tutum: Farklı Meslek Grupları Üzerine Nicel Bir Araştırma”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/13 (15 Eylül 2020), 285-319.
• Salas Wright, Christopher P. vd. “Religiosity and Antisocial Behavior: Evidence from Young African American Women in Public Housing Communities”. Social Work Research 39/2 (2015), 82-93.
• Saroglou, Vassilis. “Religion and The Five Factors of Personality: A Meta-Analytic Review”. Personality and Individual Differences 32/1 (2002), 15-25. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(00)00233-6 Saxena, Sumanlata vd. “Social Intelligence of Undergraduate Students In Relation To Their Gender and Subject Stream”. IOSR Journal of Research & Method in Education (IOSR-JRME) 1/1 (2013), 1-4. https://doi.org/10.9790/7388-0110104
• Sayar, Kemal - Dinç, Mehmet. Psikolojiye Giriş. İstanbul: Dem Yayınları, 2008. Semiz, Ümit Başar vd. “Antisosyal Kişilik Bozukluğu Olan Erkek Bireylerde Subjektif Uyku Kalitesinin Saldırganlık İle İlişkisi”. Türk Psikiyatri Dergisi 19/4 (2008), 373-381.
• Silvera, David vd. “The Tromso Social Intelligence Scale, a self-report measure of social intelligence”. Scandinavian journal of psychology 42 (2001), 311-319. https://doi.org/10.1111/1467-9450.00242
• Soysal, Abdullah. “İş Yaşamında Stres”. Çimento İşveren Dergisi 23/3 (2009), 17-40.
• Tatar, Arkun. “Beş Faktör Kişilik Ölçeğinin Kısa Formunun geliştirilmesi.” Anadolu Psikiyatri Dergisi 17 (2016), 14-23. https://doi.org/10.5455/apd.202977
• Tatar, Arkun. “Büyük Beş-50 Kişilik Testinin Türkçeye çevirisi ve Beş Faktör Kişilik Envanteri Kısa Formu ile karşılaştırılması.” Anadolu Psikiyatri Dergisi. 1 (2017), 51-61. https://doi.org/10.5455/apd.220580
• Topuz, İlhan. “Dindarlık Tipolojileri ile Benlik Saygısı Arasındaki İlişki: Yetişkinler Üzerine Bir Araştırma”. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 30 (Aralık 2013), 139-154.
• Turan, Yahya. Kişilik Özellikleri ve Dinsel Yönelimler Üzerine bir Araştırma. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2009.
• Ulu, Mustafa. “Hayatı Anlamlandırma ile Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişki Üzerine”. Bilimname 2018/36 (31 Ekim 2018), 165-187. https://doi.org/10.28949/bilimname.459247
• Uysal, Veysel. Psiko-Sosyal Açıdan Oruç. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 1994.
• Ülker, Çiğdem. Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Sosyal Zekâ ve İletişim Becerilerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. İstanbul.: Nişantası Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Van, Lier Pol vd. “Understanding Mechanisms of Change in the Development of Antisocial Behavior: The Impact of a Universal Intervention”. Journal of abnormal child psychology 33 (01 Kasım 2005), 521-535. https://doi.org/10.1007/s10802-005-6735-7
• Vieno, Alessio vd. “Parenting and Antisocial Behavior: A Model of The Relationship Between Adolescent self-Disclosure, Parntal Closeness, Parental Control and Adolescent Antisocial Behavior”. Developmental Psychology 45/6 (2009), 1509-1519.
• Watson, P. J. vd. “Empathy, religious orientation, and social desirability”. The Journal of Psychology: Interdisciplinary and Applied 117 (1984), 211-216. https://doi.org/10.1080/00223980.1984.9923679 Yakut, Selahattin. Ahlaki Zekâ, Din ve Dindarlık (Psikososyal Bakış). Ankara: İksad Yayınevi, 2022. https://iksadyayinevi.com/wp-content/uploads/2022/02/AHLAKI-ZEKA-DIN-VE-DINDARLIK.pdf Yapıcı, Asım. Ruh Sağlığı ve Din / Psiko-Sosyal Uyum ve Dindarlık. Adana: Karahan Kitabevi, 2013.
• Yavuz, Kerim. Psikanalizde İlk Dini Gelişmelerin Değeri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi, 1987.
• Yaz, İsa. Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulunda Okuyan Öğrencilerin Çoklu Zekâ Alanları ile Holland Kişilik Tipleri Arasındaki İlişkinin Araştırılması. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Yıldız, Leyla. Üniversite Öğrencilerinin Sosyal, Duygusal ve Ruhsal Zekâ Türleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Lisansüstü Eğitim Enstitüsü: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Yüce, Fatma. Gençlerde Dini Yönelim ve Kişilik. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Yüksel, Ali - Kizilgeçi̇t, Muhammed. “Enneagram Kişilik Modeli Bağlamında İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Kişilik Özelliklerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Türk Din Psikolojisi Dergisi 3 (30 Haziran 2021), 9-38.
• Yüksel, Galip. Sosyal Beceri Eğitiminin Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Beceri Düzeylerine Etkisi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış DoktoraTezi, 1997.
• Yüksel, Müge Yukay vd. “Genç Yetişkinlerde Sosyal Zekanın Yordayıcısı Olarak Affedicilik ve Benlik Saygısı”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 8/3 (2020), 743-751. https://doi.org/10.18506/anemon.621422
• Zel, Uğur. Kişilik ve Liderlik. Nobel Akademik Yayıncılık, 2011.
• Türk Dil Kurumu. “Türk Dil Kurumu Sözlükleri”. 11 Ağustos 2022. Erişim 11 Ağustos 2022. https://sozluk.gov.tr/