Needs Analysis for Spiritual-Oriented Psycho-Education Practices in Elderly Care

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 25, 321 - 337, 15.01.2024

Abdullah Dağcı

https://doi.org/10.53683/gifad.1379201

Öz

In the world and Türkiye, elderly care’s importance is increasing day by day and new approaches are suggested. Those, aiming to support elders to live happier life, are valued by institutions and the academic world. The purpose of the study is to determine the spiritual needs of nursing home elders through literature review, observations, and bilateral interviews. Literature on spirituality in elderly care was searched; with ethical committee permission and institutional permission from the Ministry of Social Services, those were observed in nursing homes in Sinop, Konya and Kastamonu cities; bilateral interviews were held with 24 people. Exploratory design and phenomenological research method were followed up and several techniques were used to determine the elders’ spiritual needs. Studies relating to the subject were examined thorough literature review. Also, data were collected through interview questions and categorized. In the observation phase, data was collected by spending time in the nursing homes for three months. Data obtained from all were examined in coordination with each other. With those techniques, it has been determined that elders’ spiritual needs in nursing homes are concentrated on 13 topics: intention, towbah, spirituality as transcendental, positive thinking, love, shukr, sabr, tawakkul, forgiveness, loneliness, peace, wisdom, happiness.

Anahtar Kelimeler

Elderly Care, Nursing Home, Spirituality, Psycho-education, Needs Analysis

Yaşlı Bakımında Manevi Yönelimli Psiko-Eğitim Uygulamaları için İhtiyaç Analizi

Öz

Hem dünyada hem de ülkemizde her geçen gün yaşlı bakımına verilen önem artmakta ve bu konuda yeni yaklaşımlar ortaya atılmaktadır. Yaşlıların daha mutlu bir yaşam sürmelerine destek olmayı amaçlayan bu yaklaşımlar, kurumlar ve akademik dünya tarafından önemsenmektedir. Çalışmanın amacı ise huzurevi yaşlılarının manevi ihtiyaçlarını alanyazın taraması, gözlemler ve ikili görüşmeler yoluyla tespit etmektir. Bu amaçla öncelikle alanyazında yaşlı bakımında maneviyat ile ilişkili kaynak taraması yapılmış; ardından etik kurul izni ve Sosyal Hizmetler Bakanlığından kurumsal izin alınarak Sinop, Konya ve Kastamonu Huzurevlerinde yaşlılar gözlenmiş; daha sonra ise bu yaşlılar arasından 24 (12 kadın, 12 erkek) kişi ile ikili görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırmada keşifsel desen ve fenomenolojik araştırma yöntemi benimsenmiş yaşlıların manevî gereksinimlerini tespit etmede birkaç yöntem kullanılmıştır. Alanyazın taraması ile daha önce konuyla ilgili olabilecek çalışmalar gözden geçirilmiştir. Diğer yandan hazırlanan mülakat soruları ile veriler toplanmış ve bunlar kategoriler haline getirilmiştir. Gözlem aşamasında ise üç ay huzurevi yaşlılarıyla birlikte zaman geçirilerek veri toplanmıştır. Bütün bunlardan elde edilen veriler birbiriyle koordineli bir şekilde incelenmiştir. Bu üç teknikten yararlanılarak huzurevi yaşlılarının manevi ihtiyaçlarının temelde 13 konu üzerinde yoğunlaştığı tespit edilmiştir: niyet, tövbe, aşkın yanımız maneviyat, pozitif düşünme, sevgi, şükür, sabır, tevekkül, affetme, tek başınalık, barış, bilgelik, mutluluk.

Anahtar Kelimeler

Yaşlı Bakımı, Huzurevi, Maneviyat, Psiko-eğitim, İhtiyaç Analizi

Kaynakça

• Akalın, Şükrü H. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay., 2005.
• Akyıldız, Naciye. Sağlıklı Yaşlanma. İstanbul: Yay-pa Yay., 1999.
• Bigner, Jerry J. Individual and Family Development: A Life-Span Interdisciplinary Approach: New Jersey/USA: Prentice Hall, 1994.
• Budak, Selçuk. Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim Sanat Yay., 2009.
• Canatan, Ayşe. Sosyal Yönleriyle Yaşlılık. Ankara: Palme Yay., 2008.
• Çelimli, Çağla - Güldal, Şeyma T. “Manevî Yönelimli Danışmanlık ile Psikoterapi Yöntem ve Teknikleri: Doğu ve Batı’dan Örnekler”. Manevî Yönelimli Psikoterapi ve Psikolojik Danışma. 99-122. İstanbul: Kaknüs Yay., 2016.
• Dağcı, Abdullah. “Huzurevi Yaşlılarında Sevgi: Manevi Başa Çıkma Bağlamında Bir Araştırma”. Türk Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi 2 (2020), 9-28.
• Dağcı, Abdullah. Huzurevi Yaşlılarının Manevi Gereksinimlerinin Belirlenmesi ve Değer Odaklı Manevi Bakım Programının Umut, Psikolojik İyi Oluş ve Tanrı Algısı Düzeyleri Üzerindeki Etkililiğinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi, Doktora Tezi, 2020.
• Dağcı, Abdullah. “Yaşlılık Döneminde Manevi Bir Gereksinim Olarak Sevgi: Huzurevi Yaşlıları Üzerinde Bir Alan Araştırması”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 21/1 (2021), 1-25.
• Dağcı, Tahir. “Günümüz Ailesinde Değişim Alanları”. Gelenek ve Modernite Arasına Sıkışmış Bir Kurum: Aile. 63-76. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2022.
• Dönmez, İbrahim K. “Niyet”. TDV İslam Ansiklopedisi. 33/169-172. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2007.
• Duyan, Veli vd. Dünü Bugünü Yarınıyla İnsanı Anlamak. İstanbul: Nar Yayınevi, 2014.
• Elkins, David N. vd. “Toward a Aumanistic-phenomenological Spirituality: Definition, Description, and Measurement”. Journal of Humanistic Psychology 28/4 (1988), 5-18.
• Hacikeleşoğlu, Hızır. “Pozitif Şemalar ile Tanrı Tasavvuru ve Dini Başa Çıkma Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma”. Hitit İlahiyat Dergisi 22/1 (Haziran 2023), 73-102.
• Hofman, Philippe. Yeni Bir Başlangıç: Emeklilik. İstanbul: İletişim Yayınları, 2005.
• Kalınkara, Velittin. Temel Gerontoloji: Yaşlılık Bilimi. Ankara: Nobel Yay., 2011.
• Kasapoğlu, Figen. “Terapötik Süreçte Maneviyatın Değerlendirilmesi”. Psikoterapi ve Psikolojik Danışmada Maneviyat. 253-282. Kaknüs Yay., 2017.
• Koenig, Harold G. Aging and God: Spiritual Pathways to Mental Health in Midlife and Late. Pennsylvania/US: Haworth Pastoral Press/Haworth Pres., 1994.
• Mukherjee, Sudeshna Basu. “Spirituality and Religion: Elderly’s Perception and Understanding”. Indian Journal of Gerontology 30/3 (2016), 336-354.
• Myers, Jane E. vd. “The Wheel of Wellness Counseling for Wellness: A Molistic Model for Treatment Planning”. Journal of Counseling & Development 78/3 (2000), 251-266.
• Öz, Fatma. Sağlık Alanında Temel Kavramlar. Ankara: Mattek Matbaacılık, 2010.
• Parlak, Sıdıka N. “Manevi Danışmanlığın Gelişimi”. Manevi Yönelimli Psikoterapi ve Psikolojik Danışma. İstanbul: Kaknüs Yay., 2016.
• Shafranske, Edward P. - Gorsuch, Richard L. “Factors Associated with the Perception of Spirituality in Psychotherapy”. The Journal of Transpersonal Psychology 16/2 (1984), 231-241.
• Topaloğlu, Bekir. “Tövbe”. TDV İslam Ansiklopedisi. 279-283. Ankara: TDV Yayınları, 2012.
• Tufan, İsmail vd. “Türkiye’de Gerontoloji Atlası: Yaşlı Yoksulluğu ve Yalnızlık Üzerine Bulgular”. Geriatrik Bilimler Dergisi 2/1 (2019), 1-7.