Claims of Masculinity in Approaching Fiqh Issues

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 26, 699 - 728, 15.07.2024

Fetullah Yılmaz

https://doi.org/10.53683/gifad.1437520

Öz

This article evaluates the allegations that Islamic jurists were men and that they abused religion and made rulings in their own favour. For this purpose, some issues are examined in the introduction in order to point out the grounds on which the allegations arise. Then, these allegations are identified and put forward with the statements of their owners. Masculinity claims are analysed in three stages. Firstly, the grounds on which these claims are based, secondly, their internal consistency and where these claims will lead or what they necessitate. Finally, it is analysed whether such claims are in accordance with the reality. The truthfulness of the claims is discussed on the basis of two propositions. 1. That all or most of the fuqaha were men. 2. That they made judgements in their own favour. The first one is evaluated in the light of historical information. The second one, on the other hand, is criticised with the observation that women jurists in history also had a jurisprudential perspective like men. It is also revealed that contemporary women jurists who follow the methodology of classical jurists have the same point of view. In the conclusion, the conclusions reached are stated. In the research, the methods of literature review and textual analysis were used.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Patriarchy, Gender of The Fuqaha, Feminism, Female Jurists

Fıkhî Meselelere Yaklaşımda Erillik İddiaları

Öz

Bu makalede İslam hukukçularının erkek oldukları, dini istismar ederek kendi lehlerine hükümler koydukları şeklindeki iddialar değerlendirilmektedir. Bu amaçla önce iddiaların hangi zeminde ortaya çıktığına işaret etmek amacıyla girişte bazı hususlar incelenmektedir. Ardından söz konusu iddialar, sahiplerinin ifadeleriyle tespit edilip ortaya konmaktadır. Erillik iddiaları üç aşamada ele alınmaktadır. Birincisi, bu iddiaların hangi zemine dayandığı, ikincisi iç tutarlılığı ve söz konusu iddiaların nereye varacağı yahut neleri zorunlu kıldığıdır. Son olarak da bu tür iddiaların vakıaya uygun olup olmadığı incelenmektedir. İddiaların gerçeğe uygunluğu iki önerme üzerinden tartışılmaktadır. 1. Fukahanın tamamı yahut çoğunun erkek olması. 2. Kendi lehlerine olan hükümler vermeleri. Birincisi tarihi bilgiler ışığında değerlendirilmektedir. İkincisi ise yine aynı şekilde tarihte kadın fıkıhçıların da erkekler gibi fıkhi bir bakışa sahip oldukları tespitiyle tenkit edilmektedir. Çağdaş kadın fıkıhçılardan da klasik fukahanın usulünü takip edenlerin aynı bakış açısına sahip oldukları ortaya konmaktadır. Sonuç kısmında, ulaşılan neticeler belirtilmektedir. Araştırmada kaynak taraması ve metin analizi yöntemleri kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, Ataerkillik, Fukahanın Cinsiyeti, Feminizm, Kadın Fakihler

Kaynakça

• Atay, Hüseyin vd. İslam Gerçeği. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1995.
• Ayaz, Hacer. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği İdealinde Müslüman Kadın Olmak: İslâmî Feminist Kadınların Dinî Geleneğe Yabancılaşma Sorunu. Erzincan: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.
• Bilgin, Beyza. İslam’da Kadının Rolü Türkiye’de Kadın. Ankara: Konrad Adenauer Vakfı Türkiye Temsilciliği, 2001.
• Demirci, Havva. Hz. Peygamber Döneminden Günümüze Kadın Fıkıhçılar. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Duman, Vildan Sali. Fukahanın Kadın Tasavvuru. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.
• Gürkan, Senem - Perşembe, Erkan. “İslam Kadın İlmihallerinde Kadının Toplumsal Hayattaki Yeri: Kadın ve Erkek İlmihal Yazarları Üzerine Bir Karşılaştırma,” Turkish Studies: Comparative Religious Studies, 25/2 (2020), 211-222.
• Hoyladı, Adnan. “Hanefî Çevreler Özelinde Kadınların Fıkıh İlmine İlgisi,” Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 26/1 (2022), 5-11.
• İğbâriyye, Ahlâm Muhammed. Şehâdetu’n-nisâ - dirâse fıkhiyye kânuniyye mukârane. el-Halîl: Câmiatü’l-Halîl Külliyyetü’d-Dirâsâti’l-‘Ulyâ, Yüksek Lisans, 1431/2010.
• Kara, İsmail. Türkiye’de İslâmcılık Düşüncesi. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 1997.
• Kara, İsmail. Müslüman Kalarak Avrupalı Olmak. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2019.
• Kara, İsmail. Şeyhefendinin Rüyasındaki Türkiye. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 1998.
• el-Kevserî, Muhammed Zâhid. Makâlâtu'l-Kevserî, çev. Ebubekir Sifil. İstanbul: Rıhle Kitap, 2015.
• Kırbaşoğlu, M. Hayri. “Dini Yayıncılıkta İlmihaller ve Temel Dini Bilgiler Meselesi (Dini Yayıncılıkta İlmihaller),” Türkiye I. Dini Yayınlar Kongresi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2004.
• Kureşî, Abdülkâdir. el-Cevâhiru’l-mudiyye fî tabakâti’l-Hanefiyye. Haydarabad: Matbaatu Meclisi Daireti’l-Mearif, 1332.
• Mehdiyev, Gülsüm. Başkalaşmış Kadınlar. İstanbul: Hayat Yayınları, 2020.
• Özcan, Mustafa. İslam Hukukunda Şahitlik Sistemi ve Türk Usul Hukuku ile Mukayesesi. İstanbul: Ark Kitapları, 2021.
• Polat, Selahattin. “Peygamber’in Sünneti Işığında Toplumsal Cinsiyet Meselesine İlişkin Çözüm Önerileri” Dini ve Toplumsal Boyutlarıyla Cinsiyet II. ed. Mehmet Faruk Bayraktar. 137-209. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2012.
• Seyyid Bey. Usûl-i Fıkıh – Medhal. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1333.
• Şişman, Nazife. “Takdim”. çev. Zeynep Esra Koca. İslam Hukukunda Kadın, Aile ve Toplumsal Cinsiyet. mlf. Judith E. Tucker. 13-19. İstanbul: Açılım Kitap, 2015.
• Tahâvî, Ebu Cafer. Şerhu müşkili’l-âsâr. thk: Şuayb el-Arnaut. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1415/1494.
• Taslaman, Caner –Taslaman, Feryal. İslam ve Kadın. İstanbul: İstanbul Yayınevi, 2019.
• Tucker, Judith E. İslam Hukukunda Kadın, Aile ve Toplumsal Cinsiyet, çev. Zeynep Esra Koca. İstanbul: Açılım Kitap, 2015.
• Tuksal, Hidayet Şefkatli. Kadın Karşıtı Söylemin İslam Geleneğindeki İzdüşümleri. Ankara: Otto Yayınları, 2012.
• Urhan, Nedim. İbnu’l-Cevzi ve Ahkâmu’n-Nisâ Adlı Eseri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1989.
• Yaman, Ahmet. Fetva Usulü ve Adabı. İstanbul: M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2017.
• Yasdıman, Necla. Aile Hukuku İle İlgili Hadislerin Tahlili, Tenkidi ve Mezhep İmamlarının Anlayışları. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2002.
• Yılmaz, Taha. Asr-ı Saadette Kadın Sahabiler ve İslam Hukukuna Katkıları. Ankara: Sonçağ Akademi Yayınları, 2022.
• Zerkeşi, Bedruddîn. Hz. Âişe’nin Sahabeye Yönelttiği Eleştiriler, çev: Bünyamin Erul. Ankara: Otto Yayınları, 2017.