Kiralama işlemlerinde kullanılan raporlama esaslarının işletme finansal yapısı ve karlılığı üzerine etkileri: Perakende sektörü örneği

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 3, 235 - 256, 28.10.2020

Merve Alagöz , Figen Zaif

https://doi.org/10.30855/gjeb.2020.6.3.002

Öz

Ocak 2019 tarihinde yayınlanan TFRS 16 Kiralama Standardı ile kiralama işlemleri üzerindeki faaliyet kiralaması ve finansal kiralama ayrıma son verildi. Yeni standarda göre tüm kiralama işlemleri finansal kiralaması işlemi gibi sınıflandırılacak ve buna uygun raporlama yapılacaktır. Bu düzenlemenin getirdiği değişiklikler özü itibariyle aynı olan kiralama işlemlerinin farklı raporlama esaslarına göre sunulmasının önüne geçilmiştir. Çalışmada TFRS 16 Kiralamalar Standardı'nın getirdiği değişikliklerin etkisi Türkiye, Almanya ve İngiltere'deki perakende işletmeleri üzerinden incelenmiştir. Analiz kapsamında perakende işletmeleri tekstil perakendesi, gıda perakendesi ve teknoloji perakendesi olarak üzere 3 farklı alt sektörlere ayrılmış ve bu alt sektörlerdeki işletmelerinin önemli finansal oranları incelenmiştir. Analize konu olan oranlar işletmelerin finansal gücü, yönetim performansı ve yatırım performansının değerlendirilmesinde kıstas olarak kullanılmıştır. Analiz sonucunda göre en çok etkilenen işletmelerin; tekstil perakendesi işletmelerinde Boyner Perakende ve Tekstil Yatırımları A.Ş.(Türkiye), gıda perakendesi işletmelerinde Metro AG (Almanya) ve teknoloji perakendesi işletmelerinde Teknosa İç ve Dış Ticaret A.Ş.(Türkiye) olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

TFRS 16, TMS 17, Finansal Kiralama, Yapısal Aktifleştirme Yöntemi, Perakende Sektörü

Effects of reporting basis used in leasing transactions on financial structure and profitability: A case study on retail companies

Öz

With the IFRS 16 published in January 2019, the operating lease and financial lease distinction on leasing transactions was terminated. According to IFRS 16, all leasing transactions will be classified as financial leasing transactions and reporting will be made accordingly. It is prevented that the leasing transactions, which are essentially the same as the amendments brought by this regulation, are presented on different reporting basis. In the study, the amendments brought by IFRS 16: Leases Standard were examined through retail companies in Turkey, Germany and England. Within the scope of the analysis, the retail sector was divided into 3 different sub-sectors as textile retail, food retail and technology retail, and the important financial ratios in these sub-sectors were examined. The rates subject to the analysis have been used as criteria in evaluating the financial power, management performance and investment performance of the firms. According to the results of the analysis, the firms that are most affected are Boyner Perakende ve Tekstil Yatırımları A.Ş (textile retail industry), Metro AG (food retail industry) and Teknosa İç ve Dış Ticaret A.Ş. (technology retail industry).

Anahtar Kelimeler

IFRS 16, IAS 17, Leasing, Constructive Capitalization Method, Retail Sector

Kaynakça

• Abdel-Khalik, A. R. (1982). ‘’The Economic Effects on Lessees of FASB Statement No. 13’’, The Journal of Finance, 37(4), pp. 1106-1108.
• Acar M., Temiz H. ve Aktaş R., (2017). ‘’UMS 17 Kiralama İşlemleri Standardından UFRS 16’ya Geçişin Finansal Tablolar Üzerindeki Etkisi’’, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, s.592-623.
• Akbulut, H. D. (2017). ‘’Faaliyet Kiralaması İşlemlerinin Aktifleştirilmesinin Finansal Tablolara ve Finansal Oranlara Etkisinin Borsa İstanbul Şirketleri Üzerinde İncelenmesi’’, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 19(2); ss.456-478.
• Akbulut, H. D. (2018). ‘’Faaliyet Kiralaması İşlemlerinin Aktifleştirilmesinin Finansal Tablolara ve Finansal Oranlara Etkisi Üzerine Bir Telekomünikasyon Şirketinin Vak’a İncelemesi ‘’, Muhasebe ve Finansman Dergisi, ss.17-36.
• Akbulut, H. D. (2016). ‘’Kiralama İşlemlerinin Finansal Raporlaması ve Muhasebeleştirilmesi: Borsa İstanbul Şirketlerinde Bir Uygulama‘’ (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), Galatasaray Üniversitesi: İstanbul.
• Akça, N. (2013). ‘’Finansal Kiralama İşlemlerinin Vergi Usul Kanunu ve Türkiye Muhasebe Standardı 17 Açısından Muhasebeleştirilmesine Yönelik Uygulama‘’
• Akdoğan, N. (1999). ‘’Finansal Kiralama İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesinde IAS 17 No'lu Standart Hükümleri ile Türkiye Uygulamasının Karşılaştırılması‘’, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi (Muhasebe Öğretim Üyeleri Bilim ve Dayanışma Vakfı MÖDAV Yayını), 1(1), Nisan, ss.13-42.
• Aktaş, R., Acar, M., Temiz H. (2017). ‘’UMS 17 Kiralama İşlemleri Standardından UFRS 16’ya Geçişin Finansal Tablolar Üzerinde Etkisi: Borsa İstanbul Örneği‘’, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 19(3), ss.592-623.
• Aktaş, R., Karğın, S., Arıcı Demirel N. (2017). ‘’Yeni Kiralamalar Standardı UFRS 16’nın Getirdiği Yenilikler ve İşletmelerin Finansal Tablolarına ve Finansal Oranlarına Olası Etkilerinin Değerlendirilmesi‘’, İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(4), ss. 858-881.
• Alagöz, A., T. Eren, (2010). “Satış ve Geri Kiralama İşleminin TMS17 Kiralama İşlemleri Standardı ve Yürürlükteki Mevzuat Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 3(2)
• Amrik, S. (2011). ‘’A Restaurant Case Study of Lease Accounting Impacts of Proposed Changes in Lease Accounting Rules‘’, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 23(6), pp. 820-840.
• Aslan, Ü., (2018). ‘’UFRS 16 Kiralamalar Standardı Kapsamında Faaliyet Kiralamasının Kiracı İşletme Tarafından Muhasebeleştirilmesi ve Raporlanması‘’, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ocak 2018.
• Ashton, R. (1985). “Accounting for Finance Leases: A Field Test”, Accounting and Business Research, 15(59).
• Ayıkoğlu Zaif, F. (1996a). “Finansal Kiralama ve Finansal Kiralama Şirketlerinde Muhasebe Uygulamaları”, Yaklaşım Dergisi, 42.
• Ayıkoğlu Zaif, F. (1996b). “Finansal Kiralama İşlemlerinin Kiracı Açısından Değerlemesi ve Muhasebe Uygulamaları”, Yaklaşım Dergisi, 44.
• Barone, E., Birt, J., Moya, S. (2014). ‘’Lease Accounting: A Review of Recent Literature‘’, Accounting in Europe, 11(1), pp.35-54.
• Beattie, V., Edwards, K., Goodacre, A. (1998). ‘’The Impact of Constructive Operating Lease Capitalisation on Key Accounting Ratios‘’, Accounting and Business Research, 28(4), pp.233-254.
• Beattie, V., Goodacre, A., Thomson, S. (1998). ‘’Recognition versus Disclosure: An Investigation of the Impact on Equity Risk Using UK Operating Lease Disclosures‘’, Journal of Business Finanace and Accounting, 27 (9-10), pp. 1185-1224.
• Benjamin, Y. T. (2013). ‘’Constructive Capitalization of Operating Leases in the Hong Kong Fast-Food Industry‘’, International Journal of Accounting and Financial Reporting, 3(1), pp. 128-142.
• Bennett, K. B., Bradbury, M. E. (2003). ‘’Capitalizing Non-cancelable Operating Leases‘’, Journal of International Financial Management and Accounting, 14(2), pp. 101-114.
• Cooke, T. E., Çürük, T. (1996). ‘’Accounting İn Turkey With Reference To The Particular Problems Of Lease Transactions‘’, The European Accounting Rewiew, 5(2), pp.339-359.
• Cornaggia, K.J., Franzan, L.A. and Simin, T.T. (2013). ‘’Bringing Leased Assets Onto The Balance Sheet‘’, Journal of Corporate Finance, 22, pp. 345-360.
• Duke, J. C., Hsieh, S., Su Y. (2009). ‘’Operating And Synthetic Leases: Exploiting Financial Benefits In The Post-Enron Era, Advances in Accounting‘’, İncorporating Advances in International Accounting, 25(1), pp. 28-39.
• Durocher, S. (2008). Canadian Evidence on the Constructive Capitalization of Operating Leases, Accounting Perspectives, 7(3), pp. 227-256
• Ely, K. M. (1995). “Operating Lease Accounting and the Market's Assessment of Equity Risk”, Journal of Accounting Research, 33(2).
• Engin, A. (2016). ‘’Yeni (Önerilen) Kiralama İşlemleri Standardı ve Değişikliğin Mali Tablolara Muhtemel Etkileri‘’, Vergi Dünyası, 35(420), ss. 23-34.
• Erol, A., Yıldırım, E.M., Toroslu, V. (2011). ‘’Tüm Yönleriyle Finansal Kiralama (Leasing) İçtihatlı & Gerekçeli‘’, Ankara: Yaklaşım.
• Fitó, M. Á., Moya, S. Orgaz, N. (2013). ‘’Considering The Effects Of Operating Lease Capitalization On Key Financial Ratios‘’, Spanish Journal of Finance and Accounting / Revista Española de Financiación y Contabilidad, 42(159), pp. 341-369.
• Fülbier, R. U., Silva, J. L., Pferdehirt, M. H. (2008). ‘’Impact Of Lease Capitalization On Financial Ratios Of Listed German Companies‘’, Schmalenbach Business Review: ZFBF, 60(2), April, pp. 122-144.
• G4+1. (2000). ‘’Leases: Implementation Of A New Approach‘’. Financial Accounting Series‘’, 206-A.
• G4+1. (1996). ‘’Accounting For Leases: A New Approach‘’. Financial Accounting Series, 163-A
• Grossman, A. M., Grossman, S. D. (2010). ‘’Capitalizing Lease Payments Potential Effects of the FASB/IASB Plan’’, The CPA Journal, 80(5), pp 6-11.
• Imhoff Jr. E. A., R. Lipe, D. W. Wright. (1993). “The Effects of Recognition Versus Disclosure on Shareholder Risk and Executive Compensation”, Journal of Accounting, Auditing and Finance, 8(4).
• Imhoff Jr., E. A., R. C. Lipe, D. W. Wright. (1997). “Operating Leases: Income Effects of Constructive”, Capitalization, Accounting Horizons, 11(2).
• Imhoff, Jr. E. A., R. C. Lipe, D. W Wright. (1991). “Operating leases: Impact of Constructive Capitalization”, Accounting Horizons, 5(1).
• International Financial Reporting Standards (IFRS). (2013). Exposure Draft ED/2013/6 Leases.
• International Financial Reporting Standards (IFRS), (2010). IAS 17: Leases.
• IASB. (2015). ‘’IFRS Practice Statement Application of Materiality to Financial Statements [Draft]’’, IFRS Foundation Publications Department, London, United Kingdom.
• IASB. (2016a). ‘’IFRS 16 Leases’’, IFRS Foundation Publications Department, London, United Kingdom.
• IASB. (2016b). ‘’IFRS 16 Leases Basis for Conclusions’’, IFRS Foundation Publications Department, London, United Kingdom.
• International Financial Reporting Standards (IFRS), 2016. ‘’IFRS 16 Leases’’,
• International Financial Reporting Standards (IFRS), 2016. ‘’IFRS 16 Leases’’, Effects Analysis.
• Karapınar, A., Zaif, Ayıkoğlu, F., (2013). ‘’Finansal Analiz: Uluslararası Finansal Raporlama Standartları ile Uyumlu’’, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Karwowski, M. (2018). ‘’Business Model and Lease Accounting According to IFRS 16, International Journal of Economics’’, Business and Management Research, 2 (1), pp. 128-139.
• Kaval, H. (2018). ‘’IFRS 16: Kiralamaların Standardının Getirdikleri, İlk Uygulama ve Dönem Sonu Dönüştürme Çalışmaları‘’, Mali Çözüm Dergisi, 28(150), pp. 11-43.
• KGK, ‘’TMS 17 Kiralama İşlemleri Standardı‘’.
• Kostolansky, J., Stanko, B. (2011). ‘’The Joint FASB/IASB Lease Project: Discussion And Industry Implications‘’, Journal of Business & Economics Research,9(9), pp. 29-36.
• Maali, B. (2018). ‘’The Effect of Applying the New IFRS 16 “Leases” on Financial Statements: An Empirical Analysis on the Airline Industry in the Middle East‘’, Journal of Organisational Studies and Innovation, 4(1), pp. 1-9.
• Marşap, B., Yanık, S. (2018). ‘’IFRS 16 Kapsamında Kiralama İşlemlerinin Finansal Raporlamaya Etkisinin İncelenmesi‘’, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ekim 2018, s: 23-42
• Mulford, C., Gram, M. (2007). ‘’The Effects of Lease Capitalization on Various Financial Measures: An Analysis of the Retail Industry‘’, The Journal of Applied Research in Accounting and Finance, 2 (2), pp. 3-8.
• Morales-Díaz, J., Zamora-Ramírez, C. (2018). ‘’The Impact of IFRS 16 on Key Financial Ratios: a New Methodological Approach‘’, Accounting in Europe, 15 (1), pp. 1-33.
• Nelson, A. T. (1963). “Capitalizing Leases--the Effect On Financial Ratio”, Journal of Accountancy (Pre-1986), 116(000001).
• Örten, R., Kaval, H., Karapınar, A., (2018). ‘‘’Türkiye Muhasebe-Türkiye Finansal Raporlama Standartları Uygulama ve Yorumları’’. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Öztürk, C. (2016). ‘’UFRS 16 Kiralama İşlemleri Standardının Eski UMS 17 Standardı İle Karşılaştırılması Ve Almanya Ve Türkiye’de Hisse Senetleri Halka Açık Olan Hava Yolu Şirketlerinin Finansal Durumuna Etkisi’’, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi,18(1), ss, 1-50.
• Öztürk, M., Serçemeli, M. (2016). ‘’Impact Of New Standard “IFRS 16 Leases” On Statement Of Financial Position And Key Ratios: A Case Study On An Airline Company In Turkey’’, Business and Economics Research Journal, 7(4), pp. 143-157.
• Pardo, F., Giner, B. (2017). ‘’The Capitalization Of Operating Leases: Analysis Of The İmpact On The IBEX 35 Companies‘’, Omnia Science,14(3), pp.445-483.
• Pardo, F., Giner, B., Cancho, R. (2015). ‘’Operating Leases: An Analysıs of The Economic Reasons and The Impact of Capitalization on IBEX 35 Companies‘’. In Congreso AECA 2015 pp. 1–5.
• Sarı, E. S., Altıntas, T., Taş, N. (2016). ‘’The Effect of The IFRS 16: Constructive Capitalization Of Operating Leases In The Turkish Retailing Sector‘’, Journal Of Business, Economics And Finance, 5(1), pp. 138-147.
• Serçemeli, M., Öztürk, M. (2016). ‘’Impact of New Standard “IFRS 16 Leases” on Statement of Financial Position and Key Ratios: A Case Study on an Airline Company in Turkey‘’, Business and Economics Research Journal, Volume:7
• Şengür, E. D. (2013), “Finansal Kiralama İşlemlerinde Kiracı Açısından Asgari Kira Ödemelerinin Hesaplanması ve Finansal Raporlama Üzerindeki Etkileri”, Academic Review Of Economics & Administrative Sciences, 6(1).
• Şentürk, F. (2016), “Türk Vergi Mevzuatı Kapsamında Faaliyet Kiralaması Yapan İşletmelerde Muhasebe Uygulamaları”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(1), ss.619-639
• Şenyiğit, Y. B. (2014). ‘’Finansal Kiralama İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesinde Ve Raporlanmasında Beklenen Değişiklikler: Bir Havayolu İşletmesinde Vak’a Çalışması‘’, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), ss. 288-299.
• Tang, O., Fiedler, B. (2011). ‘’Lease accounting and US transportation industry, International Forum on Shipping, Ports and Airports (IFSPA) 2010 – Integrated Transportation Logistics: From Low Cost to High Responsibility‘’, pp. 462-469.
• UFRS 16 Leases, (2016) Effects Analysis.
• Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (IFRS). (2010). Muhasebeciler Kurulu.
• Wong, K., Joshi, M. (2015). ‘’The Impact of Lease Capitalisation on Financial Statements and Key Ratios: Evidence from Australia‘’, Australasian Accounting Business & Finance Journal, 9(3), pp. 27-44.
• Yücel, G., Adıloğlu, B. (2016). ‘’Where Are These Hidden Liabilities? IFRS 16 – A Case Of Operating Lease‘’, International Journal of Management and Applied Science,10(2), ss.71-76.
• Zechman, L.C.S. (2010). ‘’The Relation BetweenVoluntary Disclosure and Financial Reporting: Evidence from Synthetic Leases‘’, Journal of Accounting Research, 48(3), 725-765.