Hukuksal, örgütsel ve etik bir sorun olarak işyerinde elektronik gözetim

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 3, 214 - 225, 18.10.2021

Zeynep Ceren Nurata

https://doi.org/10.30855/gjeb.2021.7.3.003

Öz

Yaşanan teknolojik gelişmelerin etkileri iş hayatında ve örgütsel yaşamda hissedilmektedir. Bu gelişmelerin iş ilişkisinin tarafları olan işveren ve işçi üzerindeki etkileri farklılık göstermektedir. İşverenler, yeni teknolojik gelişmelerin getireceği tehditlerden kendilerini ve örgütlerini korumak istemekte ve bu amaçla çeşitli tedbirler almaktadırlar. Bu tedbirlerden en önemlisi işyerinde gerçekleştirilen elektronik izleme ve gözetim faaliyetleridir. Bu faaliyetler, çalışanların özel hayatının gizliliğinin korunması ve diğer haklarının ihlali anlamında zaman zaman hukuksal ve etik sorunlar yaratabilmektedir. Örgütsel ilişkinin tarafları nezdinde vuku bulan sorunlar göz önüne alındığında bu çalışma ile hukuksal, örgütsel ve etik bir sorun olarak işyerinde elektronik gözetim konusunun ele alınması ve konunun çalışanlar ve işverenler açısından İş Hukukunun kavramları ve örgütsel dinamikler kapsamında tartışılması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

elektronik gözetim, işveren, işçi, , örgütsel performans, teknoloji

Electronic surveillance in the workplace as a legal, organizational and ethical issue

Öz

The effects of technological developments are felt in business world and in organizational life. The effects of these developments on the employer and the employee, who are the parties to the organizational relationship, differ. Employers want to protect themselves and their organizations from the threats brought by new technological developments and take various measures for this purpose. One of the measures is the electronic monitoring and surveillance carried out in the workplace. However, this can create some legal and ethical problems in terms of privacy of employees, therefore the main purpose of this study is to address the issue of electronic surveillance in the workplace as a legal, organizational and ethical issue and to ensure that the subject is discussed in terms of employees and employers within the scope of Labor Law concepts and organizational dynamics.

Anahtar Kelimeler

electronic surveillance, employer, employee, organizational performance, technology

Kaynakça

• Alder, G.S., Tompkins, P.K. (1997). Electronic performance monitoring: an organizational justice and concertive control perspective. Management Communication Quarterly, 10 (3), 259-288. Doi: https://doi.org/10.1177/0893318997010003001
• Akıncı, A.N. (2017). Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü’nün getirdiği yenilikler ve Türk Hukuku bakımından değerlendirilmesi. Ankara, Türkiye: T.C. Kalkınma Bakanlığı Çalışma Raporu-6, Yayın No: 2968
• Al-Rjoub, H., Zabian, A., and Qawasmeh, S. (2008). Electronic monitoring: the employess point of view. Journal of Social Sciences 4(3), 189-195. Doi: https://doi.org/10.3844/jssp.2008.189.195
• Aydınlı, İ. (2003). Sosyal temas ve iş ilişkisinden doğan işverenin edimden bağımsız koruma yükümlülükleri ve sonuçları (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Aydınlı, İ. (2005). İşçinin kişiliğinin korunmasına yönelik düzenlemeler ve Borçlar Kanunu Tasarısının konuyla ilgili maddelerinin değerlendirilmesi. TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, C 19, 21-42. Erişim adresi: https://www.tuhis.org.tr/upload/dergi/1348753913.pdf
• Ayözger, A.Ç. (2016). Elektronik haberleşme sektöründe kişisel verilerin korunması (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Bayram, F. (2003). Türk İş Hukukunda işverenin, işçinin kişilik hakkını koruma borcu (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Bozkurt, V. (2000). Gözetim ve internet: özel yaşamın sonu mu?”. Birikim Dergisi, 136, 75-81. Erişim adresi: https://birikimdergisi.com/dergiler/birikim/1/sayi-136-agustos-2000/2328/gozetim-ve-internet-ozel-yasamin-sonu-mu/2499.
• Büyük, K. ve Keskin, U. (2012). Panoptikon’un elektronik dirilişi: etik bir sorun olarak işyeri izleme. İş Ahlakı Dergisi, 5(2), 55-88. Erişim adresi: http://isahlakidergisi.com/content/6-sayilar/10-5-cilt-2-sayi/m0052/buyuk.pdf
• COMMISION REGULATION (EC) No 679/2016 (2016). Erişim 29 Mart 2021, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32016R0679.
• Cukier, K. (2014). Big data is better data. Erişim, 11.01.2021, https://www.ted.com/talks/kenneth_cukier_big_data_is_better_data?language=tr#t-644679.
• Çekin, M.S. (2018). Avrupa Birliği Hukukuyla mukayeseli olarak 6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu, (1.bs.). İstanbul: On İki levha Yayıncılık
• Çelik, N. (2012). İş hukuku dersleri. (yenilenmiş 25.bs.) İstanbul: Beta
• Deveci, Z.A. (2020). İş hukukunda işverenin eşit davranma borcu ve özellikle iş sözleşmesinin feshi açısından önemi. İzmir Barosu Dergisi, 2, 15-63. Erişim adresi: https://www.izmirbarosu.org.tr/pdfdosya/is-hukukunda-is202092810303271.pdf.
• Dolgun, U. (2003). Gözetim toplumu: enformasyon teknolojileri ve gözetime yönelik sosyolojik bir yaklaşım (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi İstanbul.
• D’urso, S.C. (2006). Who’s watching us at work? toward a structural–perceptual model of electronic monitoring and surveillance in organizations. Communication Theory, 16 (3), 281-303. Doi: https://doi.org/10.1111/j.1468-2885.2006.00271.x.
• EC. (2002). Article 29-data protection working party. Working document on surveillance of electronic communications in the workplace. 5401/01/EN/Final WP 55. Erişim 29 Mart 2021, https://ec.europa.eu/justice/article-29/documentation/opinion-recommendation/files/2002/wp55_en.pdf
• Erman H. (2014). Gözetleme ve izleme sistem teknolojilerinin çalışanların stres ve verimlilik algıları üzerindeki etkisi: teknoloji geliştirme bölgeleri, ARGE çalışanları uygulaması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kara Harp Okulu, Ankara.
• Ersoy Kart, M. (2015). Örgütsel Sinizm. Bağlamsal performans ve etik ideoloji (2. bs.). Ankara: Nobel.
• Evren, E. (2018). İşverenin İşyerinde Güvenlik Kamerası Kullanmasının Kişisel Verilerin Korunması Bakımından Değerlendirilmesi. Erişim, 25 Mart 2021, https://okyayevren.com/yayinlar/isverenin-isyerinde-guvenlik-kamerasi-kullanmasinin-kisisel-verilerin-korunmasi-bakimindan-degerlendirilmesi/.
• Gürsel, İ. (2016). İşçinin kişisel verilerinin korunması hakkı (Yayınlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• İş Kanunu. (2003). 4857. Tarih: 10.6.2003 Sayı: 25134
• Kambellari, E. (2014). Employee email monitoring and workplace privacy in the European perspective. Iustinianus Primus Law Review, 5(1), 1-18.
• Kayırgan, H. (2014). İş hukukunda sadakat borcunun genel bir değerlendirmesi (General evaluation of the loyalty obligation in the Employment Law). Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 20(1), 459-478.
• Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (2016). 6698. Tarih: 07.04.2016 Sayı: 29677.
• Kuzgun, Ş. ve Kuzgun, E. (2017). İşverenin işçiyi gözetme borcu bağlamında mobbing uygulamalarının Yargıtay ve öğreti ışığında değerlendirilmesi. İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16(2), 251-298.
• Lyon, D. (2002). Everyday surveillance personal data and social classsifications. Information, Communication & Society, 5(2), 242-257. Doi: https://doi.org/10.1080/13691180210130806.
• Makas R. (2012). Türk Borçlar Kanunu ve İş Kanunu’na göre işçinin özen borcu ve borca aykırılığın hukuki sonuçları. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16(4), 149-180. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/789350.
• Manav, E. (2015). İş ilişkisinde işçinin kişisel verilerinin korunması. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 19(2), 95-136. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/789086
• McParland, C. and Connolly, R. (2019). Employee monitoring in the digital era: managing the impact of innovation. 2019 ENTRENOVA Conference Proceedings (12 Eylül 2019), 548-557. Doi: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3492245.
• Mignin, R.J., Lazar, B.A., and Friedman, J.M. (2002). Privacy issues in the workplace: a Post-September 11 perspective. Employee Relations Law Journal, 28(1), 7-23.
• Mishra, J.M. and Crampton, S.M. (1998). Employee monitoring: privacy in the workplace?. SAM Advanced Management Journal, 63(3), 4-14.
• Parenti, C. (2001). Big Brother’s corporate cousin: high-tech workplace surveillance is the hallmark of a new digital Taylorism. The Nation, 273(5), 26-30.
• Polater, S. (2019). Kişisel verilerin reklam amaçlı işlenmesinde hukuka uygunluk sebepleri. Kişisel Verileri Koruma Dergisi, 1(1), 1-20. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/741785.
• Reilly, S.M. (2010). The use of electronic surveillance and performance measures in the workplace: a qualitative investigation (e-thesis). Durham University, İngiltere. Erişim adresi: http://etheses.dur.ac.uk/429/.
• Savaş, F.B. (2009). İş hukukunda “siber gözetim”. Çalışma ve Toplum, 3, 97-131. Erişim adresi: https://www.calismatoplum.org/makale/is-hukukunda-siber-gozetim-1.
• Savcı, İ. (2001). İşyerlerinde elektronik denetim ve gözetim. Küreselleşme, emek süreçleri, yapısal uyum (Der. A. A. Dikmen). Ankara: TSBD-İmaj Yayınları.
• Sevimli, K.A. (2006). İşçinin özel yaşamına müdahalenin sınırları (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Sewell, G. (1998). The discipline of teams: the control of team-based industrial work through electronic and peer surveillance, Administrative Science Quarterly, 43(2), 397-428. Doi: https://doi.org/10.2307/2393857.
• Tekergül, M. (2010). İşyerinde elektronik gözetim uygulamaları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kadir Has Üniversitesi, İstanbul.
• Tümurtürkan, M. (2010). Gündelik hayatın gözetimi: “panoptikon toplumu”. ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 3(2), 1-19. Erişim adresi: http://ethosfelsefe.com/ethosdiyaloglar/mydocs/Ethos-7%20Gozetim.pdf
• Türk Borçlar Kanunu (2011). 6098. Tarih: 4.02.2011 Sayı: 27836
• Vorvoreanu M. and Botan, C.H. (2000). Examining electronic surveillance in the workplace: a review of theoretical perspectives and research findings. Conference of the International Communication Association Acapulco, Meksika. CERIAS Tech Report 2001-32. Purdue University, West Lafayette, Indiana, USA.
• Yılmaz, G. (2005). Elektronik performans izleme sistemlerinin çalışanlar ve işletmeler üzerindeki etkileri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (7), 1-19. Erişim adresi: https://ticaret.edu.tr/uploads/kutuphane/dergi/s7/M00080.pdf.