HUNGARIAN ORIENTALIST GYULA GERMANUS AND ABDÜLMECĠD EFENDĠ IN THE LIGHT OF “EVENTS AND WITNESSES”

Yıl 2016, , 95 - 104, 01.01.2016

Melek Çolak

https://doi.org/10.19129/sbad.44

Öz

One of the important names of Hungarian literature, author Gyula Germanus (1884-1979) is one of the prominent figures knowing Ottoman Empire and Turks closely. His acquaintance with the Empire and Turks started in 1903- 1906 and continued during 1st World War. During the years of 1st World War when Turkish-Hungarian relations gained strength, Germanus was sent to Turkey as a liaison officer responsible for the transportation of the materials sent from Turkey by Hungarian Hilal-i Ahmer Committee (A Magyar Felhold Bizottsága) in 1915 and he had some memories about Çanakkale front and then in 1918, he came back to Istanbul for the organization of army orchestra under the leadership of Richard Fricsay. When he was in Istanbul, he met Abdülmecid Efendi, who was known for his keenness on art and interest in western music. Germanus travelled from Istanbul to many Arabian countries and India and he published his memories experienced during these travels in the book entitled “Tények es Tanúk” (Events and Witnesses). The section called “A vörös felhold szolgalátában” (Hilâl-i Ahmer „in Hizmetinde) in Events and Witnesses is about his travels and memories in 1915 and 1918. In this section, there are his memories about Abdülmecid Efendi. These memories are quite important for evaluating Ottoman Empire from political and socio-cultural aspects during 1st World War from the eyes of a foreigner and very important information about Abdülmecid Efendi are discussed in relation to Turkish-Hungarian relations.

Anahtar Kelimeler

Gyula Germanus, Abdulmecid Efendi, Turkish-Hungarian, World War

“OLAYLAR VE TANIKLAR’IN” IŞIĞINDA MACAR ORYANTALİST GYULA GERMANUS İLE ABDÜLMECİD EFENDİ

Öz

Macar edebiyatının önemli isimlerinden olan oryantalist yazar Gyula Germanus (1884-1979) Osmanlı Ġmparatorluğu ve Türkleri yakından tanıyan yabancıların baĢında gelmektedir. 1903-1906 yılları arasında baĢlayan bu tanıĢma, I. Dünya SavaĢı yıllarında da devam etmiĢtir. Türk-Macar iliĢkilerinin iyice güçlendiği I. Dünya SavaĢı yıllarında, önce 1915‟te Macar Hilâl-i Ahmer Komitesi (A Magyar Felhold Bizottsága) aracılığı ile Macaristan‟dan Türkiye‟ye gönderilen malzemenin nakliyatından sorumlu bir irtibat subayı olarak Türkiye‟ye gelen, Çanakkale Cephesi ile ilgili anıları bulunan Germanus, 1918 yılında Richard Fricsay‟ın yönetimindeki ordu orkestrasının Türkiye‟deki konserinin organizasyonu göreviyle tekrar Ġstanbul‟a gelmiĢtir. Bu geliĢinde sanata düĢkünlüğü ile tanınan ve sadece resim değil, Batı müziği ile de ilgilenen Abdülmecid Efendi ile tanıĢmıĢtır. Germanus‟un Ġstanbul ve Osmanlı topraklarından birçok Arap ülkesine, Hindistan‟a kadar uzanan hayatı ile ilgili anıları, “Tények es Tanúk” (Olaylar ve Tanıklar) adlı eserde bir araya getirilmiĢtir. Olaylar ve Tanıklar‟da yer alan “A vörös felhold szolgalátában” (Hilâli Ahmer „in Hizmetinde) adlı bölüm, Germanus‟un 1915 ve 1918 yılındaki seyahatleri ve anıları ile ilgilidir. Bu bölümde Abdülmecid Efendi ile ilgili anıları da yer almaktadır. I. Dünya SavaĢı yıllarındaki Osmanlı Ġmparatorluğu‟nun siyasi ve sosyo-kültürel bakımdan bir yabancının gözüyle değerlendirilmesi açısından oldukça önemli olan bu anılar, Abdülmecid Efendi ile de ilgili son derece önemli bilgilerle beraber dönemin Türk-Macar iliĢkileri çerçevesinde değerlendirilmiĢtir

Anahtar Kelimeler

Gyula Germanus, Abdülmecid Efendi, Türk-Macar, I. Dünya Savaşı

Kaynakça

• AKDOĞAN, İ. (1996), Gyula Germanus Gül Baba Türbesinde Düşünceler I, Tarih ve Toplum, 146: 45-53.
• BAYDAR, E.K. (2010), Osmanlı‟nın Avrupalı Müzisyenleri, İstanbul: Kapı Yayınları.
• ÇOLAK, M. (2011), Macar Oryantalist Gyula Germanus İle Konstantinapol‟den İstanbul'a Kadar, 7. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi, 5-10 Ekim 2009, İstanbul, Bildiriler I içinde (ss. s.358-384) Konya: AKM.
• ÇOLAK, M. (2007), Macar Gyula Germanus‟un Çanakkale Savaşı İle İlgili Anıları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XXIII: 67-68-69‟dan ayrı basım, (Mart-Temmuz-Kasım), s.133-144.
• FLESCH, I. (2004), Atatürk és Kora, Musztafa Kemál Atatürk függetlenségi háborşja és kormányzása, Budapest: Corvina Kiádó.
• GÖKÇE, M.S. (2011), Osmanlılar, Macarlar ve Franz Liszt, Türk Edebiyatı, 452: 30- 33.
• SATAN, A. (2011), Son Halife Abdülmecid Efendi, Saltanatsız Hilafet ve Halifesiz Cumhuriyet Günlerinde, İstabul: Ufuk Yayınları.
• Tények és Tanşk (t.y.), Budapest: Magvető Könyvkiadó.