TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİNE İLİŞKİN ALGILARI BELİRLEMEYE YÖNELİK METAFORİK BİR ÇALIŞMA

Yıl 2019, Cilt: 14 Sayı: 1, 299 - 314, 02.07.2019

Behice Varışoğlu , İmran Koç Ardıç

Öz

Metafor
iki kavram arasındaki benzerlikten yola çıkarak bir kavramın anlamının başka
bir kavrama aktarılmasıdır. Metaforların dildeki zenginliğin ve algılama
gücünün önemli bir göstergesi olması bağlamından hareketle, bu araştırmada
Türkçe öğretmenliğine ilişkin algıları metaforlar aracılığıyla belirlemek
amaçlanmıştır. Çalışma nitel araştırma yönteminin olgubilim (fenomenoloji)
deseni kullanılarak yapılmıştır. Çalışmanın verileri ise gönüllü 115
katılımcının görüşü ile elde edilmiştir. Katılımcılar Sivas ilinde ikamet eden
bireylerden oluşmaktadır ve kolay ulaşılabilir örnekleme tekniği ile
belirlenmişlerdir. Katılımcıların doldurmuş olduğu iki soruluk yarı
yapılandırılmış formlar içerik analizi kullanılarak çözümlenmiştir. İçerik
analizi ile ortak özellik barındıran veriler, oluşturulan gruplar ve temalar
çerçevesinde bir araya getirilmiştir. Çalışma sonucunda toplam 115 geçerli metafora
ulaşılmış olup cinsiyete ve meslekî duruma göre gruplandırılmıştır. Metaforların
%37’sini dilsel unsurlar oluşturmaktadır. Türkçe öğretmenliği anlatılırken en
çok kalem, kitap, kelime, sözlük, kılavuz gibi kavramlar kullanılmıştır. Metaforların
%93’ünün olumlu bakış açısı taşıdığı saptanırken %7’lik bir kısım Türkçe
öğretmenliğine karşı olumsuz yargı taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Metafor, Türkçe öğretimi, Türkçe öğretmeni

Kaynakça

• Akkaya, A. (2013). Suriyeli mültecilerin Türkçe algıları, EKEV Akademi Dergisi, 17(56), 179-190.
• Aksan, D. (2007). Her yönüyle dil (4. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
• Aktekin, S. ve Ç. Özbaş, B. (2013). Tarih öğretmen adaylarının tarih öğretmenliğine ilişkin inançlarının metafor analizi yoluyla incelenmesi, Eğitimde Kuram ve Uygulamalar, 9(3), 211-228
• Aydın, İ. S. ve Pehlivan, A. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının “öğretmen” ve “öğrenci” kavramlarına ilişkin kullandıkları metaforlar, Turkısh Studies, 5(3), 818-842
• Aydın, E. ve Sulak, S. E. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının “değer” kavramına yönelik metafor algıları, Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 482-500
• Bağçeci, B. ve Korkmaz, F. (2013). Lise öğrencilerinin “üniversite” kavramına ilişkin metaforik algılarının incelenmesi, Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 187-204
• Bülbül, T. ve Toker Gökçe, A. (2014). Okul bir insan bedenidir: meslek lisesi öğrencilerinin okul algılarına yönelik bir metafor çalışması, Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(1), 63-88
• Ceran, D. (2015). Türkçe öğretmeni adaylarının Türkçe ders kitaplarına ilişkin metaforları, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(3), 121-140
• Çocuk, H. E., Yokuş, G. ve Tanrıseven, I. (2015). Pedogojik formasyon öğrencilerinin öğretmenliğe ilişkin öz-yeterlik ve metaforik algıları: Mersin Üniversitesi örneği, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(32), 373-387
• Demir, A. ve Tiryaki, E. N. (2016). Türkçe öğretmeni adaylarının yazma becerisine yönelik metaforik algıları, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(33), 18-27
• Doğan, H. ve Üngören, E. (2010). İşletmelerde metafor kavramı ve önemi: yöneticilerin statejik iletişim ve paylaşım araçları olarak metaforlar ve etkin kullanım yolları, Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 2(2), 61-74
• Eminoğlu Küçüktepe, S. ve Gürültülü, E. (2014). Öğretmenlerin “yapılandırmacı öğretmen” kavramına ilişkin algılarına yönelik metafor çalışması örneği, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 282-305
• Girmen, P. ve Yaşar, Ş. (2012). İlköğretim öğrencilerinin Türkçe dersi konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumları, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 13-23
• Güner, N. (2013). Öğretmen adaylarının matematik hakkında oluşturdukları metaforlar, E-Journal of New Sciences Akademy, 8(4), 428-440
• Kılcan, B. (Edt.) (2017). Metafor ve eğitimde metaforik çalışmalar için bir uygulama defteri, Ankara: Pegem Akademi
• Kınay, N., Sevim, O. ve Veyis, F. (2012). Öğretmen adaylarının Türkçeyle ilgili algılarının metaforlar yoluyla belirlenmesi: Atatürk Üniversitesi örneği, Uluslararası Cumhuriyet Eğitim Dergisi, 1(1), 38-47
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55, 459-496
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155
• Sevim, O., ve Varışoğlu, B. (2012). Duygusal semantik farklılığa göre Atatürk Üniversitesindeki Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yükledikleri değerler. Teke Dergisi, 1(2), 27-37
• Şimşek, H. ve Yıldırım, A. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı), Anakara: Seçkin Yayıncılık
• Tulunay Ateş, Ö. (2016). Öğrencilerin öğretmen ve okul metaforları, Internatıonal Journal of Contemporay Educational Studies, 2(1), 78-93
• Ulusoy, M. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının Türkçe ve öğrenme alanları ile ilgili metaforlar, Akdeniz Eğitim Araştırması Dergisi, 14, 1-18
• Varışoğlu, M. C. (2018a). Türk dili ve edebiyatı bölümü öğrencilerinin klasik Türk edebiyatı derslerine ilişkin görüşleri, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13 (2), 283-304
• Varışoğlu, M. C. (2018b). Sosyal-duygusal dil öğrenme stratejileri ve Türkçenin yabancı dil olarak öğretimindeki yeri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7 (1), 379-396.
• Yunusoğlu, M. K. (2006). Türkiye Türkçesi bilgisayar metaforları, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 3(2), 51-60.