FOLK CULTURE AND NATURE PROTECTION: THE CASE OF TOKAT

Yıl 2017, Cilt: 12 Sayı: 2, 161 - 176, 01.06.2017

Eren Yürüdür , Mustafa Toksoy

Öz

People have negative or positive effects on nature while continuing his life and utilizing nature. At the same time, nature has effects on people benefiting from it and depending on it. These effects emerge in the context of economic, biological, psychological, social. Throughout human history, nature and people have a mutual interaction. Beliefs and traditions that have decisive influence on the perception and attitudes of mankind are important component in this interaction. It is possible to observe positive or negative effects of belief and strong traditions by changing perceptions. This study deals with beliefs which have become strong traditions in some villages of Tokat. In particular, the positive effects of these beliefs to protection of trees are taken in account. In this context, the aim of this study is draw attention to positive impact of beliefs, traditions and values on nature protection. It is also intended to document such areas. For this purpose, qualitative methods were used. A semi-structured interview form was prepared and villagers were interviewed in Güneyi, Çöreğibüyük, Kızılköy and Döllük villages in Tokat. In addition, field observations and previous studies about this area or this subject were examined. As a result of the study, it is determined that natural environment and wildlife around the places of visit have been protecting because of sanctity. Depending on this protection, some trees in the visiting places are valued as monumental trees. Additionally, it has been seen that this attitude has been transmitted to younger generations. It is also thought that this work will be a good example for similar work. In this way, this study will contribute to examining of similar areas in Tokat or other cities.

Anahtar Kelimeler

Nature, Protection, Folk Culture, Belief, Tradition.

HALK KÜLTÜRÜ VE DOĞA KORUMA: TOKAT ÖRNEĞİ

Öz

İnsan, yaşamını sürdürürken ve doğadan faydalanırken çevreye yönelik birtakım etkilerde bulunur. Doğal çevre de, kendisinden faydalanan ve yaşamını kendisine bağlı olarak sürdüren insanı etkilemektedir. Bu etkiler; ekonomik, biyolojik, psikolojik, toplumsal vb. anlamlarda kendini gösterir. Geçmişten günümüze insan ile doğa sürekli etkileşim halinde olmuştur. İnanç ve gelenekler insanoğlunun algıları ve tutumları üzerindeki belirleyici etkisiyle bu etkileşimin önemli bir faktörü durumundadır. Yaşam içerisinde insanların, inanışlarından ve güçlü geleneklerinden kaynaklanan tutumlarıyla, doğa üzerinde olumlu veya olumsuz etkilerini görmek mümkündür. Bu çalışmada Tokat ili sınırları içerisinde yer alan bazı köylerde güçlü bir geleneğe dönüşmüş inanışların, özellikle ağaçların korunması üzerindeki olumlu etkisi ele alınmaktadır. İnançlar, gelenekler ve değerlerin doğa koruma üzerindeki olumlu etkisine dikkat çekmek ve bu durumun örneklerini kayda geçirmek çalışmamızın amacını teşkil etmektedir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Bu amaç doğrultusunda yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmış ve Tokat il merkezine bağlı Günevi, Çöreğibüyük, Kızılköy ve Döllük köylerinde köy sakinleriyle görüşmeler yapılmıştır. Ayrıca çalışma sahasında arazi gözlemleri ve konuyla ilgili literatür taraması yapılmıştır. Araştırma sonucunda ziyaret yerlerine atfedilen kutsallığa bağlı olarak, etrafındaki doğal ortamın korunduğu, bu ortamdaki kurt, tavşan gibi yabani hayvanların avlanmadığı bulgularına ulaşılmıştır. İnançtan kaynaklanan bir geleneğe dönüşmüş bu korumaya bağlı olarak ziyaret yerlerindeki bazı ağaçların diğer doğal ortamlardaki ağaçlara göre adeta “anıt ağaç” şeklinde geliştiği gözlenmiştir. Ayrıca, bu konuda genç nesillere kültürel aktarımın (otantik öğrenme) yapıldığı gözlenmiştir. Bu çalışmanın geliştirilerek Tokat ve çevre illerde bulunan benzer mekânların kayıtlara geçirilebileceği, Türkiye’nin başka bölgelerinde yapılacak çalışmaları teşvik edebileceği öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Doğa Koruma, Halk Kültürü, İnanç, Gelenek

Kaynakça

• Bulut, İ., (2013), “Anadoludaki İnanç Kültürünün Doğa Korumaya Etkisi”, Kafkasya Üniversiteler Birliği Uluslar arası Ağrı Sosyal Bilimler Kongresi, Ağrı.
• Ergun, P. (2004), Türk Kültüründe Ağaç Kültü, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları,Ankara.
• Evliya Çelebi Seyahatnamesi.(1984), Evliya Çelebi: Tam Metin Seyahatname Cilt:5, Tasvir Matbaası, İstanbul.
• Feyzioğlu, E. (2011), Ekoloji, İnsan Ve Din. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Güneş, M. (2013), “Kendi Mezarını Kazan Adam Hikâyesinde Tekliğin Simgesi, Sığınak Ve Dost Olarak Meşe Ağacı”,TurkishStudies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 1422. 6(3):1415
• Gündoğdu, H.; Bayhan, A. A.; Aktemur, A. M.; Kukaracı, I. U.; Çelik, A.; Güneş,B. (2006), “Tarihi Yaşatan İl: Tokat”. Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayını: Ankara.
• Gürsoy, Ü.(2012), “Türk Kültüründe Ağaç Kültü ve Dut Ağacı”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi,61.
• Ögel, B.(1995), Türk Mitolojisi, II. Cilt, Atatürk Kültür,Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları,Ankara.
• Ögel, B.(2010), Türk Mitolojisi,I.Cilt, Atatürk Kültür,Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları,5. Baskı (Tıpkı Basım)Ankara.
• Peterson, D., (2010), “Aromatic Journey in The Eastern Mediterranean,” ARC President.
• Verschuuren, B., (2010),“Arguments for Developing Biocultural Conservation Approaches for Sacred Naturel Sites”, Researchage, Wageningen University.