DISINTEGRATION OF THE BALKANS AND PERCEPTION OF BALKAN STATES FROM THE OTTOMAN FRONT

Yıl 2018, Cilt: 13 Sayı: 1, 219 - 248, 01.06.2018

Mehmet Ali Karaman

https://doi.org/10.19129/sbad.356

Öz

Regional ethnic cleansing works accelerated after the Balkan Wars within the context of the eastern question and aiming to eliminate the Turkish element from Europe. These activities did not remain limited with the Balkan Wars, but they also became efficient on Muslim elements in the region throughout the 20th century. In this context, the military systems and equipment infrastructure of the existing states in the Balkans are the issues closely followed by the European states, and the Ottoman Empire being in the first place. The Balkan States, each of which was highly important, were separately discussed by the intellectuals and experts of that period, and various analyses were conducted before and after the Balkan Wars. The possibility of the Ottoman Empire losing the control of the Balkans having vital importance and its results were not initially suggested by the political and military authorities of the Empire. However, comments made after the results obtained and the disintegration which had never been regarded possible took place were found in newspaper columns and memories in the later periods. In this study, weapons, ammunition and territorial dominance of the Balkan States and their general conditions related to military training and systems were discussed within the framework of evaluations made by statesmen of that period. On the other hand, the evacuation of Muslim elements in the Balkans and the conditions of non-Muslims of the Balkan origin in the Ottoman territories were examined within the scope of Ottoman archive documents and the opinions of statesmen and military men of that period.

Anahtar Kelimeler

Balkans-Military History- Balkan Wars.

BALKAN ÇÖZÜLMESİ VE OSMANLI CEPHESİNDEN BALKAN DEVLETLERİ ALGISI

Öz

ġark meselesi kapsamında yer alan ve Türk unsurunun Avrupa‟dan tasfiyesi amacını taĢıyan Balkan SavaĢları sonrasında bölgesel etnik temizlik çalıĢmaları hız kazanmıĢtır. Bu faaliyetler Balkan SavaĢlarıyla sınırlı kalmadığı gibi XX. yüzyılın tamamında bölgedeki Müslüman unsurlar üzerinde kendini hissettirmektedir. Bu bağlamda Balkanlarda mevcut devletlerin askeri sistemleri ve teçhizat bakımından altyapıları baĢta Osmanlı Devleti olmak üzere Avrupalı devletlerin de yakından takip ettiği konulardandır. Her biri son derece öneme haiz Balkan devletleri dönemin aydınları ve uzmanları tarafından ayrı ayrı ele alınarak Balkan SavaĢları öncesi ve sonrasında çeĢitli analizler yapılmaktaydı. Hayati öneme sahip Balkanların kontrolünden çıkması ihtimali ve doğuracağı sonuçlar Osmanlı Devleti‟nin siyasi ve askeri otoriteleri tarafından ilk baĢlarda akla getirilmedi. Ancak alınan sonuçlar ve ihtimal verilmeyen çözülme gerçekleĢtikten sonra yapılan yorumlar gazete sütunlarında ve daha sonraki dönemlerde hatıratlarda yer aldı. Bu çalıĢmada Balkan Devletlerinin silah, mühimmat ve bölge hâkimiyetleri, askeri talim ve sistemleri ile alakalı genel durumları dönemin devlet adamları tarafından yapılan değerlendirmeler çerçevesinde ele alınmıĢtır. Öte yandan karĢılıklı olarak Balkanlarda bulunan Müslüman unsurların tahliyesinin ve Osmanlı topraklarındaki Balkan menĢeili Gayrimüslimlerin durumları Osmanlı ArĢivi vesikaları, dönemin devlet adamları ve askerlerin görüĢleri dahilinde incelenmiĢtir.

Anahtar Kelimeler

Balkanlar-Askeri Tarih- Balkan Savaşları

Kaynakça

• BOA, A.MKT.MHM,736/22 (25 Haziran 1327)
• BEO, 3955/296602 (13 Teşrin-i Evvel 1327) : /3993/299449 (10 Kânûn-ı Sânî 1327) : 3997/299737 (17 Kânûn-ı Sânî 1327: 4074/305487 (5 Ağustos 1328): 4081/306064 (23 Ağustos 1328).
• DH. SYS, 29/3-1 (26 Temmuz 1326)
• HR.SYS.2043/3-1,12,13,15.
• MV. 175/56 (20 Mart 1913) :175/79, (26 Mart 1913).
• MUHTAR Ahmed, “Balkan İttihadı”, Metin Gazetesi, 8 Ağustos 1324 (21 Ağustos 1908), S.12, S. 2.
• ÇAĞ, Galip, Avrupa‟nın Ötekisi Balkanlar, Çankırı 2012, S.12-13.
• ÇAKMAK, Fevzi, Batı Rumeli‟yi Nasıl Kaybettik, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2012.
• DJUVARA, Trandfer G. Türkiye‟nin Paylaşılması Hakkında Yüz Proje, Çev. Pulat Tacar, Gündoğan Yayınları, İstanbul 1999.
• FEYZİOĞLU, Hamiyet Sezer, “Hatıraların Işığında Balkan Savaşları”, DTCF Dergisi, 56/2, 2016, ss.200-213.
• GÖRGÜLÜ, İsmet, 10 Yıllık Harbin Kadrosu 1912-1922, TTK Yayınları, Ankara 1993.
• HOBSBAWM, Eric Milletler Ve Milliyetçilik, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2010.
• HOBSBAWM, Eric Yeni Yüzyılın Eşiğinde, Yordam Kitap, İstanbul 2007.
• İNALCIK, Halil, “Türkler ve Balkanlar”, Bal-Tam Türklük Dergisi, Prizren Eylül 2005, ss.9-32.
• İsimsiz, “Karadağ Zadegân Gönüllü Efradı”, Müdâfaa-I Milliye, S.25, 15 Şubat 1327/M. 28 Şubat 1912, S.7.
• İsimsiz, “Birazda Komşularımızı Tanıyalım Sırp Ordusu”, Metin Gazetesi, 8 Ağustos 1324 (21 Ağustos 1908), S.12, S.2.
• İsimsiz, “Yunan Ordusunun Son Teşkilat Ve Tensikatı”, Müdafaa-I Milliye, S.25, 28 Şubat 1912, S.4.
• İsimsiz, “Balkanlarda Harb”, Müdâfaa-I Milliye, S. 40-41, 1-15 Teşrin-i Evvel 1328/14-28 Ekim 1912, S.175.
• İsimsiz, “Balkanlarda Harb”, Müdâfaa-I Milliye, S. 40-41, 1-15 Teşrin-i Evvel 1328/14-28 Ekim 1912, S. 175.
• İsimsiz, “Balkanlarda Harb”, Müdâfaa-I Milliye, S. 40-41, S.175.
• İsimsiz, “Karadağ Ordu Teşkilatı”, Haftalık Risâle-İ Askeriye, S.15, 28 Kanun-ı Evvel 1324, S..477. Karaman
• KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, C.9, TTK. Yayınları, Ankara 2011.
• KARPAT, Kemal, “Balkan”, DİA İslâm Ansiklopedisi, C.5, 25-32.
• Kolağası Mehmet Esad, „Sırp ve Karadağ Orduları: Sırbistan‟, Asker Mecmuası, S.13, S.12.
• MCCARTHY, Justin, Ölüm Ve Sürgün, Ttk, Ankara 2012.
• Mehmed Zeki, “Askeri Tayyarecilik”, Müdâfaa-İ Milliye, S. 25, 15 Şubat 1327/28 Şubat 1912, S. 1.
• Mehmet İsmail, “Sırp Ve Karadağ Orduları”, Asker Mecmuası, S.13, S.12.
• HAYTA, Necdet, “Rodos ve 12 Adanın İtalyanlar Tarafından İşgali ve İşgalden Sonra Adaların Durumu 1912-1918 ”, OTAM , S.V., 1994, ss. 131-144
• Osman Nuri, “ Bulgaristan Ordu Teşkilâtı”, Asker Mecmuası, S.6, S.284.
• SERBESTOĞLU, İbrahim, “Balkan Savaşları ve Tabiiyet Sorunu”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XXVIII / 2, 2013, Ss. 471-486
• ŞAHİN, Feyza Kurnaz, “Balkan Savaşları Sonrasında Osmanlı Devleti‟nin Kaybettiği Topraklardaki Müslümanları Korumaya Yönelik Hukuki Düzenlemeler” Ubtas 2014, C.I., S.143-166.
• ŞAHİN, Gürsoy, „İngiliz Gazeteci Sır Edwin Pears‟a Göre XX. Yüzyılın Başlarında Balkanlar‟da Sosyal Yapı ve Birlikte Yaşama Tecrübesi‟, Ubtas Bildiri Kitabı, İstanbul 2015, C.1, ss.317-344
• TODOROVA, Maria, Balkanları Tahayyül Etmek, Çev. Dilek Şendil, İletişim Yayınları, İstanbul 2013.
• TÜRKGELDİ, Ali Fuad, Görüp İşittiklerim, TTK Yayınları, Ankara 1987.
• ÖZCAN, Uğur Iı. Abdülhamid Döneminde Osmanlı-Karadağ İlişkileri, TTK Yayınları, Ankara 2012.
• YAVUZ, Fikrettin, “New York Times Gazetesi‟nin Gözüyle Balkan Savaşları” Tarih Okulu Dergisi, Yıl:6, S.XVI, ss.147-186
• NADİ Yunus, “Hâdisât-ı Câriye Karşısında Hasbıhâl”, Donanma Mecmûası, S.31, Eylül 1328/Eylül 1912, s.294-298.