6. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Dinleme Etkinliklerinin Kelime Öğretim Yöntemleri Bakımından İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 14 Sayı: 2, 462 - 472, 31.12.2019

Mehmet Fidan

Öz

Türkçe Dersi Öğretim Programı incelendiğinde her
temada bir dinleme metninin yer aldığı görülmektedir. Bu metinler aracılığıyla
öğrencilere etkili dinleme becerisi kazandırılmaya çalışılmaktadır. Çünkü
dinlemenin hem bireysel gelişime hem de sosyal etkileşime etkisi bulunmaktadır.
İlk kazanılan dil becerisi olan dinleme, diğer dil becerilerinin de temelini
oluşturmaktadır. Bu sebeple bireylerin zihinsel süreçlerinin şekillenmesinde
onların kullandıkları dinleme yöntemleri önemli konumda bulunmaktadır. Dinleme
etkinliklerinde yazılı bir metnin bulunmaması kelime öğretimi açısından ek
yöntemlerin kullanılmasını zorunlu kılmaktadır. Not alma, sözlük oluşturma,
eşleştirme, bağlamandan yararlanarak anlamı tahmin etme, oyunlaştırma,
kompozisyon yazma bu yöntemlerden en çok tercih edilenleridir. Bu araştırmada
nitel yöntemlerden doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda 6.
Sınıf Türkçe Ders Kitabı’nda bulunan dinleme etkinliklerinin Türkçe Dersi
Programıyla uyumlu şekilde olduğu ve bu etkinliklerde bağlamdan yararlanarak
kelimenin anlamını tahmin etmenin en çok kullanılan yöntem olduğu görülmüştür.
Ayrıca not alma yönteminin, eşleştirme yapmanın, kompozisyon yazmanın da
dinleme etkinliklerinde kelime öğrenme yöntemi olarak kullanıldığı tespit
edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dinleme becerisi, kelime öğretimi, sözcük varlığı

Examination of Listening Activıties in Grade 6th Turkish Lesson Book in Terms of Vocabulary Learning Methods

Öz

When the Turkish Lesson Curriculum is examined, it
is seen that a listening text is included in every theme. Through these texts,
students are encouraged to gain effective listening skills. Because listening
has an effect on both individual development and social interaction. Listening,
which is the first language skills, forms the basis of other skills. For this
reason, listening methods used in shaping the mental processes of individuals
are important. The lack of a written text in listening activities necessitates
the use of additional methods in terms of vocabulary instruction. Taking notes,
creating a dictionary, matching, guessing meaning by using context, dramatization,
writing compositions are the most preferred methods. In this research, document
analysis was used among qualitative research methods. As a result of the
research, it was seen that the listening method used in the 6th Grade Turkish
Lesson book was the most widely used method to predict the meaning of the word
in accordance with the Turkish Course Program. In addition, it was used the
method of note taking, matching and writing of compositions in listening
activities.

Anahtar Kelimeler

Listening skills, vocabulary teaching methods

Kaynakça

• Ceran, D. (2015), “Seçici dinleme ile not alarak dinleme yöntemlerinin altıncı sınıf öğrencilerinin dinlediğini anlama becerisine etkisi”, ZfWT, 7:1, 205-219. Cüceloğlu, D. (2010). İnsan ve davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi.Çifçi, M. (2001), “Dinleme eğitimi ve dinlemeyi etkileyen faktörler”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2:2, 165-177.Dağtaş, A.; Okur, A. (2014), “Ortaokula yönelik kelime öğretimi çalışmaları”, Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2:4, 66-84.Doğan, Y. (2008), “İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin dinleme becerisini geliştirmede etkinlik temelli çalışmaların etkililiği”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6:2, 261-286.Epçaçan, C. (2013), “Temel bir dil becerisi olarak dinleme ve dinleme eğitimi”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 331-352.Gücüyeter, B. (2009), “Türk dili ve edebiyatı derslerinde dinleme eğitimi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13:2, 161-170.Göçer, A. (2009), “Türkçe eğitiminde öğrencilerin söz varlığını geliştirme etkinlikleri ve sözlük kullanımı”, Turkish Studies, 4:4, 1023-1055Güneş, F. (2013), “Kelimelerin gücü ve zihinsel sözlük”, Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 1-24.Güneş, F. (2013), “Türkçede metin öğretimi yerine metinle öğrenme”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 603-637.Karatay, H. (2007), “Kelime öğretimi”, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 141-153.Kavcar, C. (1985), “Örgün eğitimde dramatizasyon” Eğitim ve Bilim, -, 32-41.Keleş, E.;Çepni, S. (2006), “Beyin ve öğrenme”, Türk Fen Eğitimi Dergisi, 3:2, 66-82.Koç, G. (2006), “Yapılandırmacı sınıflarda öğretmen-öğrenen rolleri ve etkileşim sistemi”, Eğitim ve Bilim, 31:142, 56-64.Kurudayıoğlu, M.; Kana, F. (2013), “Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme becerisi ve dinleme eğitimi özyeterlik algıları”, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9:2, 245-258.Memiş, S.;Tülek, Z. (2004), “İnmeli hastalarda görülen konuşma bozukluklarında hemşirenin rolü”, C. Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 8:1, 53-61.Millî Eğitim Temel Kanunu, 14/06/1973, 5:12, 2342. MEB. (2018). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara: MEB.Şimşek, H.; Yıldırım, A. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.Şekerci, Y. (2018). 6. sınıf ortaokul Türkçe ders kitabı. Ankara: Eksen Yayıncılık.Yaman, H. (2010), “İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin sözlük kullanma alışkanlıkları üzerine bir değerlendirme”, TÜBAR, XXVII, 735-751.Yeşilyaprak, B. (2001), “Duygusal zekâ ve eğitim açısından doğurguları”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 25, 139-146