BULANIK AHP VE TOPSIS YÖNTEMLERİNİN YÖNETİCİ SEÇİM PROBLEMİNE UYGULANMASI

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: 2, 270 - 280, 30.12.2021

Ahmet Mumcu , Murat Gök

https://doi.org/10.48145/gopsbad.906183

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı, tekstil sektöründe faaliyet gösteren firma sahiplerinin Çok Kriterli Karar Verme (MCDM) tekniklerini kullanarak yönetici seçiminde dikkate aldıkları kriterleri belirlemektir. Günümüzün küresel ve rekabetçi piyasa koşullarında şirket sahipleri için yönetici seçimi birden çok kriteri içeren çok değişkenli bir karar verme problemidir. Çalışmanın amacı doğrultusunda ilk olarak yönetici seçiminde kullanılan kriterler literatür taraması ile belirlenmiştir. Belirleyici kriterler esas alınarak uzmanlarla görüşülerek dört ana kriter belirlenmiştir. Bu kriterler iş deneyimi, yönetim becerileri, mesleki yeterlilik ve güven olarak belirlenmiştir. Araştırma kapsamında belirlenen bu dört kriter firma sahipleri tarafından dilsel değişkenler kullanılarak değerlendirilmiştir. Her bir kriterin ağırlığı, dilsel değişkenler aracılığıyla ikili karşılaştırma temelinde Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci (FAHP) tekniği kullanılarak belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre tekstil sektöründe yönetici seçimi için en önemli kriterin iş tecrübesi olduğu belirlenmiştir. Daha sonra sırasıyla güven, yönetim becerileri ve mesleki yeterliliğin geldiği tespit edilmiştir. Uygulamanın son aşamasında, bulanık TOPSIS yöntemi kullanılarak bir vaka çalışması ve sonuçların sağlamlığını kontrol etmek için duyarlılık analizi ve karşılaştırmalı analiz gerçekleştirilmiştir. Yöntem sonuçlarının geçerliğini ortaya koymak amacıyla karar problemi bulanık EDAS ve bulanık SAW yaklaşımları ile de analiz edilmiştir. Sonuçta, her bir yöntem sıralama sonucunun benzerlik gösterdiği ve gerçeğe uygun çözümler sunduğu tespit edilmiştir. Bu bakımdan çalışma, tekstil sektöründe profesyonel yönetici seçiminde bulanık EDAS ve bulanık SAW yöntemlerinin yanı sıra bütünleşik bulanık AHP ve TOPSIS yöntemlerini kullandığı için literatüre yeni bir model önerisi sunmaktadır. Tekstil sektöründe uzman görüşlerinin de yardımıyla yapılan çalışma, yönetici seçim sürecinin MCDM teknikleri ile kolaylıkla çözülebildiğini ve bulanık TOPSIS yönteminin mantıklı ve güvenilir sonuçlar ürettiğini göstermiştir

Anahtar Kelimeler

Yönetici Seçimi, Vekalet Kuramı, Tekstil Sektörü, BAHS, ÇKKV

APPLICATION OF FUZZY AHP AND TOPSIS METHODS FOR MANAGER SELECTION

Öz

The purpose of this study is to identify the criteria that are important for company owners operating in textile industry when selecting a manager. In order to determine these criteria, Multi-Criteria Decision Making (MCDM) techniques are uesd. In today's global and competitive market conditions, the selection of managers for company owners is a multivariate decision-making problem involving multiple criteria. In line with the purpose of the study, firstly, the criteria used in the selection of the managers were determined with a literature review. Four main criteria were determined by interviewing experts based on the determinant criteria. These criteria are determined as work experience, management skills, professional competence, and trust. These four criteria determined within the scope of the research were assessed by the company owners using linguistic variables. The weight of each criterion was determined by using the Fuzzy Analytical Hierarchy Process (FAHP) technique based on pairwise comparisons by means of linguistic variables. According to the results, it was determined that the most important criterion for manager selection in the textile industry is work experience. Then it was determined that trust, management skills, and professional competence came respectively. In the final stage of the implementation, a case study was performed using the fuzzy TOPSIS method and a sensitivity analysis and comparative comparison to check the robustness of the results. In order to test the validity of the proposed method, the decision problem is also analyzed with fuzzy EDAS and fuzzy SAW approaches. As a result, it has been determined that each method’s ranking result is similar and offers realistic solutions. From this perspective, the study presents a new model proposal to the literature as it uses the fuzzy EDAS and fuzzy SAW methods as well as the integrated fuzzy AHP and fuzzy TOPSIS methods in the selection of professional managers in textile industry. With the help of expert opinions in the textile sector, the study has shown that the selection of manager process can be easily solved with MCDM techniques and that the fuzzy TOPSIS method generates logical and reliable results

Anahtar Kelimeler

Manager Selection, Agency Theory, Textile Sector, FAHP, MCDM

Kaynakça

• Afshari, A. R. (2015), ‘‘Selection of construction project manager by using Delphi and fuzzy linguistic decision making’’, Journal of Intelligent & Fuzzy Systems, 28,2827-2838.
• Afshari, A. R.; Kowal, J. (2015), ‘‘Decision making methods for the selection of ICT project manager’’, Gospodarka Rynek Edukacja 18(4),19-28. Akça, N.; Sönmez, S.; Gür, Ş.; Yılmaz, A.; Eren, T. (2018), ‘‘Kamu hastanelerinde analitik ağ süreci yöntemi ile finans yöneticisi seçimi’’, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(2),133-146.
• Akın, N. G. (2016), ‘‘Personel seçiminde çok kriterli karar verme: bulanık topsis uygulaması’’, İşletme Araştırmaları Dergisi 8(2), 224-254.
• Arı, G. S. (2003), ‘‘Yöneticiye duyulan güven bağlılığı artırır mı?’’, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi (2), 1-25.
• Biswas, T.; Akash, S.; Saha, S. (2018), ‘‘A Fuzzy-AHP Method for Selection Best Apparel Item to Start-Up with New Garment Factory: A Case Study in Bangladesh’’, International Journal of Research in Industrial Engineering, 32-50.
• Chang, D. Y. (1996), ‘‘Applications of the extent analysis method on fuzzy AHP. European Journal of Operational Research’’, 95, 649-655.
• Chen, C. T.; Hung, W. Z. (2012), ‘‘Choosing project leader based on interval linguistic TOPSIS and social network technology’’, 2012 International Conference on Fuzzy Theory and it's Applications, 16-18 November, Taichung, Taiwan, Proceedings, 310-315.
• Dainty, A. R.; Cheng, M. I.; Moore, D. R. (2005), ‘‘Competency-based model for predicting construction project managers’ performance’’, Journal of Management in Engineering, 21, 2-9.
• Dhiman, H.; Deb, D. (2020), ‘‘Fuzzy TOPSIS and fuzzy COPRAS based multi-criteria decision making for hybrid wind farms’’. Energy, 202, 1-10. Dinçer, Ö.; Fidan, Y. (1999), İşletme Yönetimine Giriş. 4. Baskı, İstanbul: Beta Yayınevi
• Dodangeh, J.; Sorooshian, S.; Afshari A. R. (2014), ‘‘Linguistic extension for group multicriteria project manager selection’’, Journal of Applied Mathematics 2014, 1-8.
• Doğan, A.; Önder, E. (2014), ‘‘İnsan kaynaklari temin ve seçiminde çok kriterli karar verme tekniklerinin kullanilmasi ve bir uygulama’’, Journal of Yasar University 9(34), 5796-5819.
• Eren, E. (2011), Yönetim ve Organizasyon. İstanbul: Beta Yayınları.
• Erdin, C. (2019), ‘‘Bulanık topsis yöntemiyle yönetici seçimi’’, Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1),37-50.
• Eroğlu, E.; Yıldırım, F. B.; Özdemir, M. (2014), ‘‘Çok kriterli karar vermede “Oreste” yöntemi ve personel seçiminde uygulanması’’, İstanbul Üniversitesi İşletme İktisadı Enstitüsü Dergisi, 76, 1-19.
• Hadad, Y.; Keren, B.; Laslo, Z. (2013), ‘‘A decision-making support system module for Project manager selection according to past performance’’, International Journal of Project Management, 31(4), 532-541.
• Hauschildt, J.; Gesche, K.; Medcof, J. W. (2000), ‘‘Realistic criteria for project manager selection and development’’, Project Management Institute, 31(3),23-32.
• İbicioğlu, H.; Ünal, Ö. F. (2014), ‘‘Analitik hiyerarşi prosesi ile yetkinlik bazlı insan kaynaklari yöneticisi seçimi’’, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(4), 55-78.
• Jensen, M. C.; Meckling, W. H. (1976), ‘‘Theory of the firm: managerial behavior, agency costs and ownership structure’’. Journal of Financial Economics, 3,305-360.
• Kelemenis, A.; Ergazakis, K.; Askounis, D. (2011), ‘‘Support managers’ selection using an extension of fuzzy TOPSIS’’, Expert Systems with Applications, 38(3), 2774-2782.
• Kusumawardani, R.; Agintiara, M. (2015), ‘‘Application of fuzzy AHP-TOPSIS method for decision making in human resource manager selection process’’, Procedia Computer Science, 638-646.
• Meydan, C. H.; Çetin, M. (2015), “Vekalet Kuramı”. İçinde: H. C. Sözen & H. N. Basım (ed.), Örgüt Kuramları 3. Baskı (ss157-178). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Özbek, A. (2014), ‘‘Yöneticilerin çok kriterli karar verme yöntemi ile belirlenmesi’’, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 24,209-225.
• Özbek, A. (2015), ‘‘Akademik birim yöneticilerinin moora yöntemiyle seçilmesi: kırıkkale üzerine bir uygulama’’ Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstütüsü Dergisi, 38(1),1-18.
• Özbek, A. (2017), ‘‘Devlet teşvikleri ve hazir giyim işletmeleri üzerine bir çalışma’’, Doğu Anadolu Sosyal Bilimlerde Eğilimler Dergisi, 1(1),1-14.
• Rehman, O.; Ali, Y. (2021), ‘‘Optimality study of China’s crude oil imports through China Pakistan economic corridor using fuzzy TOPSIS and Cost-Benefit analysis’’, Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 1-17.
• Rousseau, D. M.; Sitkin, S. B.; Burt, R. S.; Camerer, C. (1998), ‘‘Not so different after all: a cross- discipline view of trust’’. Academy of Management, 23(2), 393-404.
• Saaty, T. L. (1971), ‘‘How to make a decision: The analytic hierarchy process’’, European Journal of Operational Research, 40, 9-10. Sabuncuoğlu, Z. & Tokol, T. (2013). İşletme 9. Baskı, İstanbul: Beta Yayınevi.
• Şimşek, A.; Catır, O.; Ömürbek, N. (2014)., ‘‘Turizm sektöründe bulanık analitik hiyerarşi süreci ile personel seçimi’’. Uludağ Journal of Economy and Society, 33(2),147-169.
• Sirisawat, P.; Kiatcharoenpol, T. (2018), ‘‘Fuzzy AHP-TOPSIS approaches to prioritizing solutions for reverse logistics barriers’’, Computers & Industrial Engineering, 303-318.
• Taş, A.; Çavuş, M. F. (2010), ‘‘Türkiye’deki profesyonel yöneticiler üzerine bir inceleme: Nasıl seçiliyorlar? Hangi özellikleri ön plana çıkıyor? Hangi yetkilerle donatılıyorlar?’’ Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 185-201.
• Torfi, F.; Farahani, R.; Rezapour, S. (2010), ‘‘Fuzzy AHP to determine the relative weights of evaluation criteria and Fuzzy TOPSIS to rank the alternatives’’, Applied Soft Computing, 520-528.
• Torfi, F.; Rashidi, A. (2011), ‘‘Selection of project managers in construction firms using analytic hierarchy process (AHP) and fuzzy Topsis: A case study’’, Journal of Construction in Developing Countries, 16(1), 69-89.
• Türkiye Ticaret Bakanlığı (2020). İhracat Genel Müdürlüğü Hazır Giyim Sektör Raporu.
• Uçkun, C. G.; Latif, H.; Öztürk, Ö. F. (2013), ‘‘İşletmelerde yönetici adayı havuzu yöntemiyle yönetici adaylarının belirlenmesi (THY Uygulaması)’’, Electronic Journal of Vocational Colleges, 2013, 36-46.
• Uğur, L. O. (2017), ‘‘Moora optimizasyon yaklaşımı ile inşaat proje müdürü seçimi: Çok kriterli bir karar verme uygulaması’’, Politeknik Dergisi, 20(3), 717-723
• Ünal, Ö. F. (2011), ‘‘Analitik hiyerarşi prosesi ve personel seçimi alanında uygulamaları. Akdeniz University International Journal of Alanya Faculty of Business’’ 3(2), 18-38
• Ünsalan, E.; Şimşekler, B. (2012), İşletme Yönetimi. 2. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Xing, B.; Zhang, A. (2006), ‘‘Application of fuzzy analytical hierarchy process in selecting a project manager’’, International Conference on Management Science and Engineering, 5-7 October, Lille, France, Proceedings, 1417-1421.
• Yazıcıoğlu, İ.; Koç, H. (2009), ‘‘Aile işletmelerinin kurumsallaşma düzeylerinin belirlenmesine yönelik karşılaştırmalı bir araştırma’’, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 21, 498-507.
• Kaygın, C. Y.; Tazegül, A.; Yazarkan, H. (2016), ‘‘İşletmelerin Finansal Başarılı ve Başarısız Olma Durumlarının Veri Madenciliği ve Lojistik Regresyon Analizi İle Tahmin Edilebilirliği’’. Ege Academıc Review, 16(1), 147-159.
• Yıldız, A.; Deveci, M. (2013), ‘‘Bulanık VIKOR yöntemine dayalı personel seçim süreci’’, Ege Academıc Review, 13(4), 427-436 Yukl, G. A. (2013), Leadership in organizations. 8th ed., New York: Pearson Education.
• Zavadskas, E. K.; Turskis, Z.; Tamošaitiene, J.; Marina, V. (2008), ‘‘Multicriteria selection of Project managers by applying grey criteria’’, Technological and Economic Development of Economy, 14(4),462-477.
• Zolfani, S. H.; Nahid R. Aghdaie; M. H.; Zavadskas, E. K. (2012, ‘‘Quality control manager selection based on ahpcopras-g methods: A case in Iran’’, Economic Research, 25(1), 72-86.