Türk Alaca Atlarının Vücut Ölçülerinin Farklı Yaşlarda İncelenmesi

Yıl 2015, Cilt: 32 Sayı: 1, 10 - 16, 20.03.2015

Şenol Çelik , Fisun Coşkun Orhan Yılmaz

https://doi.org/10.13002/jafag816

Öz

Bu çalışmada, Türk Alaca atlarında yaş faktörünün çeşitli vücut ölçülerine olan etkisi çok değişkenli istatistik analiz yöntemlerinden MANOVA testi ile araştırılmıştır. Atlar 1-2 yaş, 2-3 yaş, 4-5 yaş ve 5 yaşından büyük olmak üzere yaş gruplarına ayrılmıştır. Atlarda incelenen vücut ölçüleri cidago yüksekliği, sağrı yüksekliği, vücut uzunluğu, göğüs çevresi, göğüs derinliği, göğüs genişliği, kuyruk uzunluğu, ön incik çevresi ve baş uzunluğudur. Yaşlara göre atlardaki vücut ölçüleri arasındaki farklılıkları en fazla sırasıyla cidago yüksekliği (R2=0.68), sağrı yüksekliği (R2=0.66) ve göğüs derinliği (R2=0.64) belirlenmiştir. Yaşlara göre vücut ölçüleri arasındaki farklılık istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Cidago yüksekliği, sağrı yüksekliği, vücut uzunluğu, göğüs çevresi, göğüs derinliği, göğüs genişliği, kuyruk uzunluğu ve baş uzunluğuna göre; 1-2 yaşlı atlar ile 2-3 yaş, 4-5 yaş ve 5 yaşından büyük atlar arasındaki fark önemlidir (P<0.01). Ön incik çevresi açısından 1-2 yaşlı atlar ile 2-3 yaş, 4-5 yaş ve 5 yaşından büyük atlar arasındaki fark önemlidir (P<0.01). 2-3 yaş arası atlarla 5 yaşından büyük atlar arasındaki fark ön incik çevresinde önemli bulunmuştur (P<0.05). Sonuç olarak, 4-5 yaşlı atların en yüksek göğüs derinliğine sahip olduğu, diğer ölçülerin ise 5 yaşından büyük atlarda en yüksek değerde olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk Alaca atı, vücut ölçüsü, yaş, MANOVA yöntemi

A Study of Body Measurements of Turkish Spotted Horses in Different Ages

Öz

In this study, the age factor of Turkish Spotted horses, the effects on various body measurements were investigated by using MANOVA test from multivariate statistical methods. The horses were divided into four age groups as 1-2 years, 2-3 years, 4-5 years and 5 years of age. Body measurements examined in horses were height at withers, height at rump, body length, heart girth circumference, chest depth, chest width, tail length, cannon circumference and head length. Height at withers, (R2 = 0.68), height at rump height (R2 = 0.66) and chest depth (R2 = 0.64) were the most determined respectively differences between body size of the horses according to the age. Differences between the body measurements according to ages are found as statistically significant. Differences among horses 1-2 years with 2-3 years, 4-5 years and 5 years of age were significant (P <0.01) according to height at withers, height at rump, body length, heart girth circumference, chest depth, chest width, tail length and head length. Differences between the horses 1-2 years with 2-3 years, 4-5 yearsand 5 years of age were significant in terms of cannon circumference (P <0.01). Difference at cannon circumference between 2-3 years old horses with horses older than 5 years was significant (P <0.05). Consequently, while 4-5 years old horses had the highest chest depth, older than 5 years, in horses older than 5 years of other dimensions had been found to in the maximum value.

Anahtar Kelimeler

Turkish Spotted horse, body measurement, age, MANOVA method

Kaynakça

• Akçapınar H, Özbeyaz C (1999). Hayvan Yetiştiriciliği Temel Bilgileri. Kariyer Matbaacılık Ltd. Şti., Ankara.
• Anonim (2011). Coat Colour of Horse. www.horsecolor.com (Accessed to web: 26.02.2011).
• Aral N (1974). Türkiye’de Yetiştirilen Hayvan Türleri, Yetiştiricilik Tarihi ve Teknolojisi (1923-1931), Türkiye Jokey Kulübü Yayınları. Ankara.
• Arıtürk E (1956) Türkiye Atçılığının Bugünkü Durumu, Meseleleri ve Yerli Atlarımızın Morfolojik Vasıfları Üstüne Araştırmalar. Yeni Desen Matbaası, Ankara.
• Arpacık R (1994). At Yetiştiriciliği. Şahin Matbaası, Ankara.
• Arpacık R (1996). At Yetiştiriciliği. Şahin Matbaası, Ankara.
• Batu S (1962). Türk Atları ve At Yetiştirme Bilgisi. A. Ü. Veteriner Fakültesi Yayınları:13. Ankara.
• Bayram D, Öztürk Y ve Küçük M (2005). Van yöresinde yetiştirilen atlarda fenotipik özellikler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 16 (1): 85-88.
• Cohen J (1988). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
• Doğan İ, Akcan A ve Koç M (2002). Safkan erkek ve dişi arap taylarında önemli beden ölçülerinin incelenmesi. Türk Veteriner ve Hayvancılık Dergisi, 26, 55-60
• Düzgüneş O (1946). Atçılık (Üretme, Bakım ve Yemleme Usulleri). Ali Rıza İncealemdaroğlu Matbaası, Zonguldak.
• Ellis PD (2010). The Essential Guide to Effect Sizes: Statistical Power, Meta Analysis, and the Interpretation of Research Results. Cambridge; New York: Cambridge University Press.
• Emiroğlu K ve Yüksel A (2009). Yoldaşımız At. Yapı Kredi Yayınları. İstanbul.
• Everitt BS (2001). Statistics for Psychologists Lawrance Erlbaum Associates, Inc., New Jersey, p 378.
• Güleç E (1998). Uzunyayla Atı. Anadolu At Irklarını Yaşatma ve Geliştirme Derneği Yayınları (Elde basım), Ankara.
• Güleç E (2002). Cihan Şümul Atımız Hınıs Atı. Anadolu At Irklarını Yaşatma ve Geliştirme Derneği Yayınları (Elde basım), Ankara.
• Herold P and Hess J (2001). Draught Animal Power in Organic Farming in Germany. A comparison of horse-drawn and tractor-drawn mowers. Draught Animal News, 35: 21-23. University of Edinburgh, UK.
• Jeremy DFA (1974). General Model for Multivariate Statistical Analysis, Prentice- Hall International, Inc, USA
• Johnson RA and Wichern DW (2002). Applied Multivariate Statistical Analysis. Hsu JC (1996). Multiple Comparisons. CRS Press LLC, New York, p 277.
• Kaygısız A, Orhan H, Vanlı Y, Güler A ve Gökdere MA (2011). Sultansuyu Tarım İşletmesinde yetiştirilen Türkiye Arap atlarının vücut ölçülerine ait fenotipik ve genetik parametre tahminleri. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1 (1): 69-74.
• Kırmızıbayrak T, Aksoy AR, Tilki M ve Saatçi M (2004). Kars yöresi Türk yerli atlarının morfolojik özelliklerinin incelenmesi. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 17: 69-72.
• Lehmann EL (1997). Testing Statistical Hypotheses. Springer Texts in Statistics. John Wiley and Sons, New York.
• Mertler CA and Vannata RA (2010). Advanced and Multivariate Statistical Methods: Practical Application and Interpretation. Los Angeles: Pyrczak Publishing.
• Özbeyaz C ve Akçapınar H (2003). At Yetiştiriciliği Ders Notları. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Ankara,
• Özdamar K (2013). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. Sözkesen Matbaacılık Tic. Ltd. Şti., Ankara.
• Ozkoca A (1995). Türkiye’de At Yetiştiriciliği ve Suni Tohumlama Teknolojisi. Türk Kültüründe At ve Çağdaş Atçılık Sempozyumu Kitabı, Resim Matbaacılık A.Ş., İstanbul.
• Pallant J (2005). SPSS Survival Manual: A Step by Step Guide to Data Analysis Using SPSS for Windows. Australia: Australian Copyright.
• Sönmez R (1975). At Yetiştirme (Özel Zootekni). E. Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları: 141. E. Ü. Basımevi, İzmir.
• Tabachnick BG and Fidell LS (2007). Using Multivariate Statistics. Boston, Pearson Education, Inc.
• Tatlıdil H (2002). Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz. Ziraat Matbaacılık, Ankara.
• Taşkın D ve Koçak S (2010). Türk Yerli atları. Kocatepe Veteriner Dergisi, 3 (2): 71-75.
• Wilson RT (1999). Horses in Kyrgyz Republic. Draught Animal News, 30: 2-6. University of Edinburgh, UK.
• Yarkın İ (1962). Atçılık. A. Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları:40, Ders Kitabı:20. A. Ü. Basımevi, Ankara.
• Yıldırım F ve Yıldız A (2013). Cirit atlarında vücut ölçüleri. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 19 (4): 693-698.
• Yılmaz O ve Ertuğrul M (2011). Description of coloured horses raised in Turkey. Journal of Agricultural Science and Technology, 3 (3): 203-206.