Tarihi Çevrede Korumanın Üçüncü Boyutu Olarak Silüet: Korunma Sorunlarının Medya Perspektifinden İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 35, 19.04.2024

Nuray Özkaraca Özalp , Hicran Hanım Halaç

https://doi.org/10.37246/grid.1077009

Öz

Tarihi çevrelerde yaşanan silüet değişimi, genellikle değişim ve gelişim olmaktan çok sorun şeklinde ortaya çıkmaktadır. Tarihi çevrede silüet sorunsalı, ulusal ve uluslararası gündemi meşgul eden önemli konulardan biri olarak son yıllarda dikkat çekmektedir. Bu çalışma kapsamında, tarihi silüetlerde yaşanan sorunlar konu edilmiş ve ulusal haberlere yansıyan durumlar dikkate alınarak Türkiye örnekleminde bir araştırma yapılmıştır. Çalışmada; medya aracısı olarak haber kaynakları, -güncel olma ve kültürel miras farkındalığı konusunda etkili olma gibi özellikleriyle- tarihi çevrelerde silüete olumsuz etki oluşturan uygulamaları tespit etmek amacıyla seçilmiş ve bu haberlere ulaşmak amacıyla Google haberler arama motorundan yararlanılmıştır. Google haberler arama motoru üzerinde; “tarihi çevre”, “silüet”, “kentsel görünüm, “kentin genel görünümü” anahtar kelimeleri ile yapılan taramalar sonucunda ilgili haberler tespit edilmiş ve içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. İncelemede; tespit edilen örnekler, koruma ile ilgili hazırlanmış ulusal ve uluslararası belgelerde yer alan silüete etki eden tasarım parametreleri doğrultusunda değerlendirilerek açıklanmıştır. Elde edilen bulgular ışığında silüet konusunda ulusal gündem aktarılmış ve tarihi silüet denetimine eleştirel bir altlık oluşturulmak istenmiştir. Çalışma sonucunda; silüetin üçüncü boyut etkisinin göz ardı edilmesi, silüet denetimindeki belisizlikler ve yönetim karmaşası gibi nedenlerin özgün görünümlerin korunmasında büyük açıklar yarattığı tespit edilmiştir. Ayrıca silüet konusu ile ilgili ulusal ve uluslararası ilkelerin tasarıma etki etmesi ve tarihi dokularda yeni yapıların özgün görünümler üzerindeki etkisine dikkat edilerek gerçekleştirilmesi gerektiğine dikkat çekilmektedir.

Anahtar Kelimeler

tarihi çevre, koruma, silüet, görünüm, planlama

Silhouette as the Third Dimension of Conservation in the Historic Environment: An Examination of Preservation Issues from a Media Perspective

Öz

The change in the silhouette of historic environments is often a problem rather than a change and development. The problem of silhouette in the historical environment has attracted attention in recent years as one of the important issues that occupy the national and international agenda. Within the scope of this study, the problems experienced in historical skylines were discussed and a research was conducted in the sample of Turkey by taking into account the situations reflected in national news. In the study, news sources as media intermediaries were selected to identify practices that have a negative impact on the skyline in historical environments and Google news search engine was used to access these news. Google news search engine; as a result of the searches carried out with the keywords “historical environment”, “silhouette”, “urban view”, “general view of the city”, related news was detected and examined with the content analysis method. The examples were evaluated and explained in line with the design parameters affecting the silhouette in national and international documents on conservation. In the light of the findings obtained, the national agenda on silhouette has been conveyed and it has been desired to create a critical base for historical silhouette control. As a result of the study; it was determined that the reasons such as ignoring the third-dimensional effect of the silhouette, the uncertainties in the silhouette control and the management complexity create great deficits in the preservation of the original appearances. It is also pointed out that national and international principles regarding the silhouette issue should influence the design and that new buildings in historical textures should be realized by paying attention to the impact on the original views.

Anahtar Kelimeler

historical environment, conservation, skyline/silhouette, view, planning

Kaynakça

• Aksoy, F. (2009). Kent Silüetinin Değerlendirilmesi: ‘Boğaziçi Yerleşkesi Örneğinde İrdelenmesi. İstanbul: İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Bektaş, C. (2005). Kentlerimizin Silüetleri. Mimarlık Dergisi (325).
• Bilgin, N. ve Uğurlar, P. (2010). İzmir ve İzmirlilere ilişkin algı ve temsiller, İzmirli Olmak, İzmir: Apikam, 165-179.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F., (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research Methods In Education. New York, NY: Routledge.
• Çelen, D. (2016). Kentsel Korumada Silüet Kavramı ve Silüetin Önemi; İstanbul Tarihi Yarımada Örneği. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Deniz, M. (2012). Kentsel Peyzaj ve Kentsel Görünüm Koruma Çerçevesi Karşılaştırmalı Bir Model İstanbul/Roma. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Duman, K. (2018). Arama Motorları ve İnternet Haberciliğine Etkileri: Türk İnternet Haber Medyası Örneği. Selçuk İletişim, 11(1), 257-287.
• Edinburgh Planning Committee. (2007). Edinburgh Skyline Study: Report on Consultation. Edinburgh: The City Of Edinburgh Council.
• Gassner, G. (2009). Elevations, Icons and Lines: The City Abstracted Through Its Skylines. In J. Davis, C. Dean, G. Gassner, S. Hall, J. Keddie (Eds.), Researching the spatial and social life of the city (Vol. 1, pp.67-86).
• Gassner, G. (2013). Unfinished and unfinishable: London’s skylines. London: The London School of Economics and Political Science, Doctoral Thesis.
• Greater London Authority (2012). London View Management Framework: The London Plan Supplementary Planning Guidance. London: Greater London Authority. Retrived from: https://www.london.gov.uk/what-we-do/planning/implementing-london-plan/supplementary-planning-guidance/london-view-management
• Hoş, Y.B. (2018). Reshaping Alien Silhouette and Transforming Islamic Skyline of the Previously Ottoman Settlements; the Case of Greece. Hitit İlahiyat Dergisi, 20(2), 623-646. https://www.bolununsesi.com/haber/152112/arasta-dukkanlari-yapi-dergisinde-
• ICOMOS. (1964). Venedik Tüzüğü. Alındığı yer http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0243603001536681730.pdf
• ICOMOS. (1987). Washington Tüzüğü. Alındığı yer icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0627604001536681570.pdf
• ICOMOS. (1999). Geleneksel Mimari Miras Tüzüğü. Alındığı yer icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0464062001536913566.pdf ICOMOS. (1999). Uluslararası Kültürel Turizm Tüzüğü. Alındığı yer http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0300983001536913522.pdf
• ICOMOS. (2011). Valletta İlkeleri. Alındığı yer http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0592931001536912260.pdf
• Kanat Duralı, İ. (2007). Tarihi Çevrede Yeni Yapılaşma Uygulamalarının İrdelenmesi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Karagülle, C. (2016). Tarihi Çevrenin Bütüncül Korunmasında Güncel Sorunlar, Bolu Kent Merkezi Örneği. Yapı Dergisi, s. 415. Erişim: https://yapidergisi.com/tarihi-cevrenin-butuncul-korunmasinda-guncel-sorunlar-bolu-kent-merkezi-ornegi/
• Karakaya, B. (2013). Kentsel Peyzaj-Sürdürülebilirlik-Kent Silüeti: Edirne Tarihi Çekirdeği. Edirne: Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kıraç, A. B., Büken Cantimur, B. & Okyay, G. G. (2019). The Role of Participation in Identification and Sustainability of Heritage; the Windmill of Heybeliada. GRID - Architecture Planning and Design Journal, 2 (2), 24-43.
• Kocalar, A. (2019). Niğde’de Tarihi Siluetin ve Kentsel Kimliğin Değişiminin Koruma Bağlaminda Analizi. Uluslararası Disiplinlerarası ve Kültürlerarası Sanat, 4(8), 1-23.
• Koramaz, T. K. (2002). Kentsel Koruma Uygulamalarında Bilgisayar Kullanımıyla Üçüncü Boyut Etkilerinin Değerlendirilmesi: Zeyrek Örneği. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Kostof, S. (2009). The City Shaped: Urban Patterns and Meanings Through History (7th Edition). Bulfinch: New York.
• Kuçak Toprak, G. (2022). Turizmin Kent Meydani Çeperlerindeki Tarihî ve Yeni Yapilarin İşlev ve Silüetine Etkisi Ayvalik Kent Meydani Örneği. Uluslararasi Hakemli Tasarim ve Mimarlik Dergisi, (25), 157-189.
• Oxford English Dictionary “skyline” kelimesinin sözlük anlamı, Erişim 25 Aralık 2021, https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/skyline?q=skyline
• Atabeyoğlu Ö. ve Argan A. (2018). Değişen ve Dönüşen Kent; Siluet ve Vistalarıyla Ordu Kenti. Uluslararası Kentleşme ve Çevre Sorunları Sempozyumu’nda sunuldu, Eskişehir, ss. 1-9.
• Sert, G., Kurtoğlu, M., Akıncı, A. ve Seferoğlu, S. S. (2012). Öğretmenlerin Teknoloji Kullanma Durumlarını İnceleyen Araştırmalara Bir Bakış: Bir İçerik Analizi Çalışması. Akademik Bilişim, 1-3 Şubat 2012, Uşak Üniversitesi.
• Şevkin E., ve Gül M. (2017). İstanbul Silüetindeki Değişim. Tasarım+Kuram, 13(23), 1-14.
• Şevkin, E. ve Gül, M. (2022). İstanbul Silüetinde Dolmabahçe Sarayi İmgesinin 1950 Sonrasi Dönüşümü. Milli Saraylar Sanat Tarih Mimarlık Dergisi, (22 ), 4-17.
• Şevkin, E. (2017). İstanbul Şehir Siluetinin 1950 Sonrası Değişimi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Tan, B. & Arabacıoğlu, F. P. (2020). Architectural Design in Historical Areas: Urban Regeneration Areas in İstanbul. Megaron. 2020; 15(2): 204-216.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). Sözel, Yazılı ve Diğer Materyaller için İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınevi.
• Türk Dil Kurumu “silüet” kelimesinin sözlük anlamı, Erişim 25 Aralık 2021, <https://www.tdk.gov.tr/>.
• Uçman Altınışık, I. (2016). Tarihî İstanbul Silueti Kavramı ve Kamusal Görünürlük Sorunu. Mimarlık, (387), 64-67.
• Url-1 Erişim [10 Kasım 2022] https://ilerihaber.org/icerik/anitkabir-kusatma-altinda-79265.html
• Url-2 Erişim [10 Kasım 2022] https://www.sozcu.com.tr/2021/gundem/anitkabire-siluet-darbesi-6382178/
• Url-3 Erişim [10 Kasım 2022] https://www.yeniakit.com.tr/haber/bu-kafayla-daha-cok-geri-birakiliriz-dunya-aya-cikti-bizimkiler-anitkabir-silueti-derdinde-1655817.html
• Url-4 Erişim [10 Kasım 2022] https://www.haber7.com/guncel/haber/1030616-gokdelenler-icin-yikim-karari-cikti
• Url-5 Erişim [10 Kasım 2022] https://www.ntv.com.tr/turkiye/istanbulun-silueti-bozan-kuleler-yasallasti,_ir4xdnar0SDNONnv4a4AQ
• Url-6 Erişim [10 Kasım 2022] https://www.haberturk.com/gundem/haber/849227-1500-yillik-ayasofya-golgede-kaldi
• Url-7 Erişim [10 Kasım 2022] https://www.fatihhaber.com/suleymaniye-camii-silueti-kapatma-kargasasi/3782/
• Url-8 Erişim [10 Kasım 2022] https://www.gazeteduvar.com.tr/kaldirimdan-siluete-cizginin-hukmu-yok-makale-1516387
• Url-9 Erişim [14 Şubat 2022] https://www.haberturk.com/son-dakika-yeni-siluet-tartismasi-3334177
• Url-10 Erişim [14 Şubat 2022] https://www.odatv4.com/guncel/bir-hancer-de-suleymaniye-nin-siluetine-akp-den-ayricalikli-imar-211418
• Url-11 Erişim [12 Kasım 2022] https://www.onaltiyildiz.com/?haber,1703
• Url-12 Erişim [15 Kasım 2022] https://www.memurlar.net/haber/508849/istanbul-un-siluetini-bozan-onlarca-16-9-var.html
• Url-13 Erişim [15 Kasım 2022] https://www.gazeteduvar.com.tr/gundem/2017/09/02/bozcaadada-silueti-bozan-yapilara-tiras
• Url-14 Erişim [20 Kasım 2022] https://www.sozbursa.com/bursa/bursa-nin-siluetini-bozan-bina-yikiliyor-11557
• Url-15 Erişim [20 Kasım 2022] https://www.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/van/tarihi-kumbetin-siluetini-bozan-yurt-halen-yiki-40440980
• Url-16 Erişim [5 Aralık 2022] https://www.evrensel.net/haber/253953/silueti-bozan-yurt-binasi-yikilacak
• Url-17 Erişim [5 Aralık 2022] https://www.korkusuz.com.tr/tarihi-yapinin-siluetini-bozan-o-yurt-yikildi.html
• Url-18 Erişim [10 Aralık 2022] https://www.hurriyet.com.tr/gundem/tarihi-suterazisi-kaderine-terk-edildi-41970511
• Url-19 Erişim [10 Aralık 2022] https://www.cnnturk.com/turkiye/tarihi-hamidiye-su-terazisi-restore-edilecek?page=14
• Url-20 Erişim [5 Aralık 2022] https://indigodergisi.com/2020/08/galataport-nusretiye/
• Url-21 Erişim [5 Aralık 2022] https://www.sabah.com.tr/mardin/2021/12/18/tarihi-mardinin-siluetini-bozan-kacak-binanin-yikimina-baslandi
• Url-22 Erişim [10 Aralık 2022] http://cankaragulle3.blogspot.com/2016/06/blog-post.html
• Url-23 Erişim [10 Aralık 2022] https://www.sozcu.com.tr/2022/emlak/halicin-yeni-silueti-tepki-cekti-7076169/
• Url-24 Erişim [10 Aralık 2022] https://www.boluhavadis.net/o-manzara-yok-artik
• Url-25 Erişim [10 Aralık 2022] https://www.boluhavadis.net/yukari-carsinin-silueti-kimin-umurunda
• Url-26 Erişim [10 Aralık 2022] https://www.yeniakit.com.tr/haber/zeytinburnundaki-o-kuleler-yasallasti-415178.html
• Url-27 Erişim [11 Aralık 2022] https://www.yenisafak.com/gundem/mardin-haberleri-mardini-kirleten-240-yapi-yikilacak-3592179
• Url-28 Erişim [11 Aralık 2022] https://www.ha-ber.com/mardinin-silueti-icin-240-yapi-yikilacak/184276/
• Url-29 Erişim [11 Temmuz 2023] https://www.dha.com.tr/gundem/mardinde-kulturel-dokuyu-bozan-5-katli-binanin-yikimi-yapildi-2226623
• Url-30 Erişim [12 Aralık 2022] https://www.haber7.com/bursa/3235088-bursada-tarihi-carsi-ve-hanlar-bolgesinde-yikimlar-suruyor
• Url-31 Erişim [12 Aralık 2022] https://www.bursa.bel.tr/haber/iki-fotograf-arasindaki-37-fark-30848
• Url-32 Erişim [13 Aralık 2022] https://www.gazeteduvar.com.tr/turkiye/2019/12/26/mahkeme-yeni-sur-evleri-taklit-diyen-bilirkisi-raporunu-kabul-etmedi
• Url-33 Erişim [13 Aralık 2022] https://www.haberercis.com.tr/genel/ozel-dosya-diyarbakir-surda-tarihi-yikim-ve-sahte-tarih-yazimi-h334738.html
• Url-34 Erişim [13 Aralık 2022] https://www.karar.com/foto-galeri/tarihi-doku-bunun-neresinde-bakan-kurumdan-sur-paylasimi-1704360
• Url-35 Erişim [12 Aralık 2022] http://www.canakkaleolay.com/Dunya-Mirasi-Assos-39-ta-neler-oluyor--54849
• Url-36 Erişim [13 Aralık 2022] https://www.boluhavadis.net/tarihi-silueti-bozdu
• Url-37 Erişim [15 Aralık 2022] https://www.cumhuriyet.com.tr/galeri/mimar-sinanin-yaptigi-caminin-siluetini-kapatacak-insaat-cihangiri-ayaga-kaldirdi-923005/5
• Url-38 Erişim [15 Aralık 2022] https://www.cumhuriyet.com.tr/galeri/mimar-sinanin-yaptigi-caminin-siluetini-kapatacak-insaat-cihangiri-ayaga-kaldirdi-923005/5
• Url-39 Erişim [15 Aralık 2022] https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/selimiye-caminin-silueti-korunacak/668935
• Url-40 Erişim [15 Aralık 2022] https://edirnejethaber.com/haber/selimiyenin-silueti-bozulmayacak-6324h
• Url-41 Erişim [15 Aralık 2022] https://www.trthaber.com/haber/turkiye/kayseride-tarihi-siluete-aykiri-bina-yikilacak-619391.html
• Url-42 Erişim [15 Aralık 2022] https://www.gazeteipekyol.com/gundem/halfeti_de_otel_hakkinda_yikim_karari-h58720.html
• Url-43 Erişim [15 Aralık 2022] https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/otel-hakkinda-yikim-karari-cikartan-yazara-silahli-saldiri-otel-isletmecisi-ve-calisani-gozaltinda-1810327
• Url-44 Erişim [15 Aralık 2022] https://www.turizmajansi.com/haber/silueti-bozan-otel-icin-yikim-karari-aldiran-yazar-silahli-saldiriya-ugradi-h46437
• Url-45 Erişim [15 Aralık 2022] https://www.haber3.com/foto-galeri/haber/diyarbakir-sur-yeniden-insa-edildi-galeri-5067795
• Url-46 Erişim [15 Aralık 2022] https://www.kayserinews.com/silueti-bozan-binaya-yikim-659049h.htm
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zeytinoğlu, E. (2013). İstanbul ve Siluet Muamması. MSGSÜ Sosyal Bilimler, (8), 94-125.