Determination of landscape character area by cluster analysis : Erdek Kapıdağ peninsula

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 545 - 570, 30.10.2024

Seher Demet Yucel

https://doi.org/10.37246/grid.1303509

Öz

This study was conducted to determine the biophysical features of the Erdek Kapıdağ peninsula and to determine the landscape character types and landscape character areas by using these features. In the study, landscape character analysis was applied for Kapıdağ peninsula with a hybrid method in which hierarchical and non-hierarchical (k-means) clustering analysis were used together. The biophysical features of the peninsula were superposed with the parametric method and the cluster analysis was performed using the SPSS 26 program. According to the results of the analysis, 1481 landscape units were obtained, while 173 pre-classification landscape character types with the same characteristics were obtained. As a result of applying clustering analysis to these data, 9 landscape character types were determined. Then, the landscape character types map was overlapped with the land cover and topographic maps, and 4 landscape character areas were determined by evaluating the field survey made on different dates. In this study, landscape character analysis was carried out with statistical methods within the framework of the parameters determined for the Kapıdağ peninsula. With the study, an objective evaluation method was applied to determine the landscape character areas. Obtained findings, it has provided a holistic base for all decisions to be made regarding the area, especially planning studies.

Anahtar Kelimeler

landscape character assessment, cluster analysis, Erdek Kapıdağ peninsula

Kümeleme Analizi ile Peyzaj Karakter Alanlarının Belirlenmesi: Erdek Kapıdağ Yarımadası

Öz

Bu çalışma, Erdek Kapıdağ yarımadasının biyofiziksel özelliklerini saptanması ve bu özellikleri kullanılarak peyzaj karakter analizi ile peyzaj karakter tipleri ve peyzaj karakter alanlarının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada, hiyerarşik ve hiyerarşik olmayan(k-ortalama) kümeleme analizinin birlikte kullanıldığı hibrit bir yöntem uygulanmıştır. Yarımadanın biyofiziksel özellikleri ArcGIS 10.4 programı kullanılarak parametrik yöntem ile çakıştırılmış, elde edilen veriler SPSS 26 programı kullanılarak kümeleme analizi gerçekleştirilmiştir. Analiz sonuçlarına göre biyofiziksel parametrelerin çakıştırılması sonucunda 1481 adet peyzaj birimi elde edilirken, aynı özellikleri sahip 173 sınıflandırma öncesi peyzaj karakter tipi elde edilmiştir. Bu verilere, kümeleme analizi uygulanması sonucunda 9 peyzaj karakter tipi tespit edilmiştir. Daha sonra elde edilen peyzaj karakter tipleri haritası, arazi örtüsü, topografya haritaları ile çalıştırılmış ve faklı tarihlerde yapılan arazi gözlemler sonucunda değerlendirilerek 4 peyzaj karakter alanı belirlenmiştir. Bu çalışmada, biyofiziksel temelli bir yaklaşım içinde Kapıdağ yarımadasına yönelik belirlenen parametreler çerçevesinde istatiksel yöntemlerle peyzaj karakter analizi yapılmıştır. Çalışma ile Kapıdağ yarımadasının peyzaj karakter alanlarının belirlenmesi için objektif bir değerlendirme yöntemi uygulanmıştır. Elde edilen bulgular; planlama çalışmaları başta olmak üzere alana yönelik gerçekleştirilecek tüm kararlar için bütünsel bir altlık sunmuştur.

Anahtar Kelimeler

peyzaj karakter analizi, kümeleme analizi, Erdek Kapıdağ yarımadası

Destekleyen Kurum

Erdek Belediyesi

Kaynakça

• Akbana, A., & Bulut, Y. (2020). Uluabat gölü ve çevresinde peyzaj karakter alanlarının belirlenerek sürdürülebilir alan kullanım stratejilerinin geliştirilmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 21(2):21-243.doi: 10.17474/artvinofd.699170.
• Alparslan, C., Mirici, M.E., Saricam,S., & Cabuk. A. (2019). Landscape inventory and character analysis: A case study from Urla, Cesme, Karaburun district,Turkey. Fresenius Environmental Bulletin, 28(4A):3281-3294.
• Atik, M., Işikli, R.C., Ortaçeşme, V., & Yildirim. E. (2015). Definition of landscape character areas and types in Side Region, Antalya-Turkey with regard to land use planning. Land Use Policy, 44:90-100. doi: 10.1016/j.landusepol.2014.11.019.
• Atik, M., Işikli, R.C., Ortaçeşme, V., & Yildirim,E.( 2017). Exploring a combination of objective and subjective assessment in landscape classification: Side Case from Turkey. Applied Geography, 83:130-40. doi: 10.1016/j.apgeog.2017.04.004.
• Bastian, O. (2008). Landscape classification between fact and fiction. Problemy Ekologii Krajobrazu, 20, 13-20. Blankson, E. J., & Green, B. H. (1991). Use of landscape classification as an essential prerequisite to landacape evaluation. Landscape and Urban Planning, 21, 149-162.
• Carlier, J., Doyle, M., Finn, J. A., Huallacháin, D. Ó., & Moran, J.(2021). A landscape classification map of Ireland and its potential use in national land use monitoring. Journal of Environmental Management, 289:112498: doi: 10.1016/j.jenvman.2021.112498.
• Carlier, J., & Moran, J.(2019). Landscape typology and ecological connectivity assessment toinformgreenway design. Science of The Total Environment, 651:3241-3252. doi: 10.1016/j.scitotenv.2018.10.077.
• Chuman, T., & Romportl, D. (2010). Multivariate classification analysis of cultural landscapes: An example from the Czech Republic. Landscape and Urban Planning, 98(3):200-209. doi: 10.1016/j.landurbplan.2010.08.003.
• Çakmak, Z., Uzgören, N., & Keçek, G.(2005). Kümeleme analizi teknikleri ile illerin kültürel yapılarına göre sınıflandırılması ve değişimlerin incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,12:15-36.
• Demir, S., & Demirel, Ö. (2016). Korunan havzalarda peyzaj değişimi ve peyzaj karakter analizi ile peyzaj planlama yaklaşımı: Meryemana Vadisi örneği, Trabzon. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 6(13):155-74.
• ELC. (2000). European Landscape Convention (Avrupa Peyzaj Sözleşmesi).
• Erikstad, L., Uttakleiv, L. A., & Halvorsen, R.(2015). Characterisation and mapping of Landscape types, a case study from Norway”. Belgeo,(3):1-15. doi: 10.4000/belgeo.17412.
• Ertin, G. (1994). Kapıdağ yarımadasının coğrafi etüdü. Türk Coğrafya Dergisi, (29):283-14.
• Ertüzün, R. M. (1999). Kapıdağ yarımadası ve çevresindeki adalar- tarih ve arkeoloji üzerinde araştırmalar.Ozan Sanatevi-3. Baskı.
• Farina, A.(2000). Landscape ecology in action. The Netherlands: Springer.
• Fňukalová, E., & Romportl D.(2014). A typology of natural landscapes of central europe. AUC Geographica, 49(2):57-63. doi: 10.14712/23361980.2014.15.
• Giné, D.S. (2018). Renewed approach to the ABC landscape assessment method: An application to muntanyes d’Ordal, Barcelona metropolitan area. Landscape Online, 56-56. doi: 10.3097/LO.201856.
• Görmüş, S., Oğuz, D., Eşbah, H., & Cengiz, S.(2021). The use of landscape character analysis to reveal differences between protected and nonprotected Landscapes in Kapısuyu basin. Journal of Agricultural Sciences, 27(4):414-425. doi: 10.15832/ankutbd.640159.
• Öğdül, H.G., Kap Yücel, S.D, Aksümer Kaynarca, G., & Öktem Ünsal, B.(2017). Erdek/Yukariyapici Mahallesi Yenileme Projesi :Yukarıyapıcı Köyü Kırsal Peyzaj ve Yerleşim Analiz Çalışmaları, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Yayınları.
• James, P., & Gittins, J.W., (2007). Local landscape character assessment: An evaluation of community-led schemes in cheshire. Landscape Research, 32(4):423-442. doi: 10.1080/01426390701449794.
• Kalayci, Ş.(2014). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayıncılık.
• Kap Yücel,S.D.(2015). Kişisel fotoğraf albümü.
• Kap Yücel, S.D.(2016). Kişisel fotoğraf albümü.
• Kap Yücel,S.D.(2017).Kişisel fotoğraf albümü.
• Koç, A., & Yilmaz, S. (2020). Landscape character analysis and assessment at the lower basin-scale. Applied Geography, 125:102359. doi: 10.1016/j.apgeog.2020.102359.
• Lu,Y., Xu, S., Liu, S., & Wu, J. (2022). An approach to urban landscape character assessment: Linking urban big data and machine learning. Sustainable Cities and Society, 83:103983. doi: 10.1016/j.scs.2022.103983.
• Manzanares, A.J., & Álvarez, J.M.M.(2015). Landscape classification of Huelva (Spain): An objective method of identification and characterization. Estudios Geograficos, 76(279):447-71. doi: 10.3989/estgeogr.201516.
• Ndubisi, F.(2002). Ecological planning: a historical and comparative synthesis. JHU Press.
• Herlin, S.I. (2016). Exploring the national contexts and cultural ideas that preceded the landscape character assessment method in England. Landscape Research, 41(2):175-185. Doi: 10.1080/01426397.2015.1135317.
• Selman, P. (2006). Planing At The Landscape Scale. Abingdon: Routledge.
• Selvi, H. Z., & Çağlar. B. (2017). Çok değişkenli haritalama için kümeleme yöntemlerinin kullanılması. Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 6(2):415-429.
• Simensen, T., Halvorsen, R., & Erikstad, L. (2018). Methods for landscape characterisation and mapping: A systematic review. Land Use Policy, 75:557-569. Doi: 10.1016/j.landusepol.2018.04.022.
• Soto, S., & Pintó, J. (2010). Delineation of Natural Landscape Units for Puerto Rico. Applied Geography, 30(4):720-730. doi: 10.1016/j.apgeog.2010.01.010.
• Swanwick, C. (2004). The assessment of countryside and landscape character in England an overview. içinde Countryside planning New approacher to Managment and Conservation Ed. Kevin Bishop, Adrian Phillips. London: Earthscan.
• Şahin, Ş., Perçin, H., Kurum, E., Uzun, O., & Bilgili, B. C. (2014). Bölge - Alt Bölge (İl) Ölçeğinde Peyzaj Karakter Analizi ve Değerlendirmesi Ulusal Teknik Kılavuzu. Ankara: Müşteri Kurumların T.C. İçişleri Bakanlığı, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı olduğu, T.C. Ankara Üniversitesinin Yürütücü Kuruluş olduğu ve TÜBİTAK KAMAG 1007 Programı 109G074 No’lu PEYZAJ-44 Projesi Çıktısı.
• Tudor, C. (2014). An approach to Landsccape Character Assessment. Natura England.
• Tülek, B., & Atik, M. (2017). Çankırı, Ilgaz bölgesi Devrez alt havzası örneğinde peyzaj karakter alanlarının belirlenmesi. Mediterranean Agricultural Sciences, 30(3):197-204. doi: 10.29136/mediterranean.359804. URL-1. https://www.somerfordparishcouncil.co.uk/wp-content/uploads/2018/02/21.-Landscape-Assessment-of-Congleton-Borough-1999x.pdf. Erişim tarihi:5.12.2023.
• Uzun, O., İlke, F., Çetinkaya, G., Erduran, F., & Açiksöz. S. (2012). Peyzaj planlama : Konya ili Bozkır-Seydişehir-Ahırlı-Yalıhüyük İlçeleri ve Suğla Gölü Mevkii Peyzaj Yönetimi Koruma ve Planlama Projesi. Ankara: T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü.
• Uzun, O., Müderrisoğlu, H., Demir, Z., Kaya, L.G., Gültekin, P., & Gündüz, S. (2015). Yeşilırmak Havzası Peyzaj Atlası. Ankara: T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı,Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü adına AKS Planlama ve Mühendislik Limited Şirketi.
• Van Eetvelde, V., & Antrop, M. (2009). A stepwise multi-scaled landscape typology and characterisation for trans-regional integration, applied on the federal state of Belgium. Landscape and Urban Planning, 91(3):160-170. doi: 10.1016/j.landurbplan.2008.12.008.
• Warnock, S., & Griffiths, G. (2015). Landscape characterisation: The living landscapes approach in the UK. Landscape Research, 40(3):261-278. doi: 10.1080/01426397.2013.870541.
• Washer, D.M. (2005). European Landscape Character Areas- Typologies, Cartography and Indicators for the Assessment of Sustainable Landscape. Environment and Sustainable Development: Final Project Report as deliverable from the EU’s Accompanying Measure project European Landscape Character Assessment Initiative (ELCAI), funded under the 5th Framework Programme on Energy, Environment and Sustainable Development.
• Yang, D., Gao, C., Li, L., & Van Eetvelde, V. (2020). Multi-Scaled identification of landscape character types and areas in Lushan National Park and its fringes, China. Landscape and Urban Planning, 201:103844. doi: 10.1016/j.landurbplan.2020.103844.