ACİL SERVİSE BAŞVURAN YAŞLI HASTALARIN BİREYSEL ÖZELLİKLERİ VE BAŞVURALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 15 - 31, 01.07.2016

Suzan Yıldız Naile Bilgili

Öz

Tanımlayıcı tipte olan bu çalışma 65 yaş ve üzeri hastaların bireysel özellikleri ve acil servise başvurularının değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini 518 hasta oluşturmuştur. Anket formu ile toplanan veriler frekans, yüzdeler ve ki-kare testi ile değerlendirilmiştir. Acil servise başvuran hastaların %78,6’sı ayaktan tedavi edilmiştir. Hastalar, solunum problemleri (%34,2), gastrointestinal sistem problemleri (%18,0) ve non-spesifik problemler (%14,1) ile acil servise başvurmuştur. Hastaların sağlık sorunlarında ilk başvuru yeri sırasıyla hastane poliklinikleri (%51,9), aile sağlığı merkezleri (%48,5) ve acil servisler (%38,6)’dir. Hastaların %65,3’ü, aile sağlığı merkezlerini sonuç alamadıkları ve güvenemedikleri için kullanmadıklarını belirtmiştir. İlaçları düzenli kullanma, düzenli kan şekeri ve tansiyon ölçtürme kadınlarda daha yüksektir (p<0,05; p<0,05; p<0,001). Düzenli kan şekeri kontrolü yaptırma eğitim durumu yüksek olan hastalarda (p<0,05), düzenli tansiyon kontrolü yaptırma gelir durumu yüksek olanlarda daha yüksek bulunmuştur (p<0,001). Eğitim seviyesi ortaokul/lise/üniversite olanlarda düzenli egzersiz yapma oranı daha yüksektir (p<0,05). 65-75 yaş grubunun, ortaokul ve üzeri eğitime sahip olanların ve gelir durumunun yüksek olduğunu belirtenlerin aile sağlığı merkezlerini düzenli kullandıkları bulunmuştur (p<0,05). İlkokul mezunlarının (p<0,05), kronik hastalığı olanların (p<0,001) ve aile sağlığı merkezlerini düzenli kullanmayanların (p<0,001) acil servisleri kullanım sıklığının son altı ayda 1-5 kez arasında olduğu belirlenmiştir. Acil servislerin uygun gerçek aciliyeti olan hastalara hizmet sunması için öncelikle sevk zincirinin işletilmesi, özellikle de birinci basamak sağlık hizmetlerinin daha etkin kullanılabilir hale getirilmesi, acil sağlık hizmetlerinin sunumu ve kullanımı ile ilgili doğru, etkin ve uygulanabilir politikaların oluşturulması gerekir.

Anahtar Kelimeler

Yaşlı hasta, acil servis, yaşlı sağlığı

Kaynakça

• Flood M, Phillips KD. Creativity in older adults: A plethora of possibilities. Issues in Mental Health Nursing. ;28:389-411. Satar S, Sebe A, Avcı A, Karakuş A, İçme F. Yaşlı hasta ve acil servis. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2004;29:43-50.
• Pehlivan S, Karadakovan A. Yaşlı bireylerde fizyolojik değişiklikler ve hemşirelik tanılaması. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi.2013; 2(3): 385-395.
• Sarıtaş A , Kandiş H, Baltacı D. Acil Servislerde Geriatrik Hastalara Yaklaşım. JAEM. 2013; 12: 93-7.
• Mert E. Geriatrik hastaların acil servis kullanımı. Turkish Journal of Geriatrics. 2006;9(2):70-74.
• Ünsal A, Çevik AA, Metintaş S, Arslantaş D, İnan OÇ. Yaşlı hastaların acil servis başvuruları. Turkish Journal of Geriatrics. 2003;6(3):83-88.
• Kekeç Z, Koç F, Büyük S. Acil serviste yaşlı hasta yatışlarının gözden geçirilmesi. Akademik Acil Tıp Dergisi. 2009;8(3):21-24.
• Schumacher JG, Deimling GT, Meldon S, Woorlard B. Older adults in the emergency department: predicting physicians burden levels. The Journal of Emergency Medicine. 2006;30:455-60.
• Ross MA, Compton S, Richardson D, Jones R, Nittis T, Wilson A. The use and effectiveness of an emergency department observation unit for elderly patients. Annals of Emergency Medicine. 2003;41:668-677.
• Vanpee D, Swine CH, Vandenbossche P, Gillet JB. Epidemiological profile of geriatric patients admitted to the emergency department of a university hospital locatized in a rural area. European Journal of Emergency Medicine. 2001;8:301-304.
• Kılıçaslan İ, Bozan H, Oktay C, Göksu E. Türkiye’de acil servise başvuran hastaların demografik özellikleri. Türkiye Acil Tıp Dergisi. 2005;5(1):5-13.
• Köse A, Köse B, Öncü MR, Tuğrul F. Bir devlet hastanesi acil servisine başvuran hastaların profili ve başvurunun uygunluğu. Gaziantep Tıp Dergisi. 2011;17(2):57-62.
• Edirne T, Edirne Y, Atmaca B, Keskin S. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi acil servis hastalarının özellikleri. Van Tıp Dergisi. 2008;15(4):107-11.
• Bilge S, Aslan Ş, Katırcı Y, Uzkeser M, Ersunan G, Sarıtaş A. Acil serviste travma dışı adli olguların geriye dönük analizi. Türkiye Acil Tıp Dergisi.,2005;5(3):133-137.
• Özşaker E, Korkmaz F, Dölek M. Acil servise başvuran yaşlı hastaların bireysel özelliklerinin ve başvuru nedenlerinin incelenmesi. Turkish Journal of Geriatrics. 2011;14(2):128-134.
• Kılınç AS, Badıllıoğlu O, Teker A, Çatak B, Sütlü S. Burdur ilinde 65 yaş ve üzeri nüfusun acil çağrı nedenleri. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2012;21(1):20-24.
• Sempere-Selva T, Peiro S, Sendra-Pina P, Martinez-Espin C, Lopez-Aguilera I. Inappropriate use of an accident and emergency department: Magnitude, associated factors, and reasons-an approach with explicit criteria. Annals of Emergency Medicine. 2001;37:568-79.
• Bulduk S, Çetin H, Usta E. Birey merkezli yaklaşım yaşlıların acil bakımında olası mıdır? JAREN. ;1(1):45-50
• Koç F, Kekeç Z. Acil servise başvuran geriatri olgularının nörolojik yönden irdelenmesi. Turkish Journal of Geriatrics. 2011;14(2):117-121.
• Özdemir L, Akdemir N, Akyar İ. Hemşireler için geliştirilen yaşlı değerlendirme formu ve geriatrik sorunlar. Turkish Journal of Geriatrics. 2005;8(2):94-100.
• Loğoğlu A, Ayrık C, Köse A, Bozkurt S, Demir F, Narcı H, Karaaslan U. Acil servise başvuran travma dışı geriatrik olguların demografik özelliklerinin incelenmesi. Türkiye Acil Tıp Dergisi. 2013;13(4):171-179.
• Öztürk A, Naçar M, Aslan A, Gün İ, Çetinkaya F. Kayseri Sağlık Grup Başkanlığı bölgesinde yaşlıların sağlık hizmetlerinden yararlanma durumu. Turkish Journal of Geriatrics. 2002;5(4):138-143.
• Ayrancı Ü, Köşgeroğlu N, Yenilmez Ç, Aksoy F. Eskişehir'de yaşlıların sosyoekonomik özellikleri ve sağlık durumları. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2005;14(5):113-119.
• Fadıloğlu Ç, Tokem Y. Geriatrik rehabilitasyonda hemşirenin rolü. Turkish Journal of Geriatrics. ;7(4):241-6. Özdemir L, Koçoğlu G, Sümer H. Sivas il merkezinde yaşlı nüfusta bazı kronik hastalıkların prevalansı ve risk faktörleri. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2005;27(3):89-94.
• Akça-Demir AS, Emre U, Ünal A, Acıman E, Akça F. Acil servise başvuran nörolojik hastalık tanısı alan geriatrik populasyonda eşlik eden hastalıklar ve ilaç kullanımı. Turkish Journal of Geriatrics. 2012;15(2):151
• Doğan A, Köse-Dönmez B, Nakipoğlu G, Özgirgin N. Geriatrik inmeli hastalarımızda eşlik eden sistemik hastalıklar ve komplikasyonları. Turkish Journal of Geriatrics. 2009;12(3):118-23.
• Çakır-Dolu İ, Bilgili N. Ankara’da yaşayan bir grup yaşlı bireyde ilaç kullanım uygulamaları ve ilaç bilgi düzeylerinin belirlenmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2010;9(1):37-44.
• Aslan Ş, Atalay A, Kutsal Y. Yaşlılarda ilaç tüketimi. Turkish Journal of Geriatrics. 2000;3(2):56-60
• Özer S, Fadıloğlu Ç. 65 yaş ve üzeri bir grup yaşlının aile sağlıklarının, sosyal ağlarının ve algıladıkları aile destek sistemlerinin değerlendirilmesi. Turkish Journal of Geriatrics. 2006;9(3):158-64.
• Tokem Y, Karadakovan A. Yaşlı bireylerde verilen bireyselleştirilmiş ilaç eğitim programının ilaç yönetimleri üzerine etkisinin incelenmesi. Sağlık ve Toplum. 2004;14(3):79-87.
• Özbek S, Kaya E, Tekin A, Doğan Ş. Yaşlılarda tedaviye uyum. Turkish Journal of Geriatrics. ;9(3):177-181. Steinman MA, Landefeld CS, Rosenthal GE, Berthentbal D, Sen S, Kaboli PJ. Polypharmacy and prescribing quality in older people. Journal of the American Geriatrics Society. 2006;54:1516-1523.
• Uğurlu M, Doğusan AR, Üstü Y, Korukluoğlu S, Kasım İ. Implamention of family medicine, transition period course of family doctors, Fırst Stage, Guidebook for Trainer, Published by the Ministry of Health of Turkey, Ata Ofset, Ankara 2004 p:197.
• Üstü Y, Uğurlu M, Örnek M, Sanisoğlu SY. 2002-2008 yılları arasında Erzurum bölgesinde birinci ve ikinci basamak sağlık hizmetlerinin değerlendirilmesi. Balkan Medical Journal. 2011;28:55-61.
• Çatak B, Sütlü S, Kılınç AS, Sarıoğlu O. Bir aile hekimine kayıtlı 65 yaş ve üzeri nüfusta sağlık hizmet kullanımı, kronik hastalık sıklığı ve bağımlılık durumu. The Journal of Academic Geriatrics. 2011;3:88-94.
• Özcebe H, Sönmez R, Atasoy A, Dede Ö, Demir A, Fakıoğlu E, Yılmaz N. Ankara Gülveren Sağlık Ocağı Bölgesi Anadolu Mahallesinde 65 yaş ve üzeri nüfusun sağlık hizmeti kullanımının değerlendirilmesi. Turkish Journal of Geriatrics. 2003;6(1): 22-26.
• Şahin S, Boydak B, Savaş S, Yalçın MA, Akçiçek F. Acil servise başvuran 65 yaş ve üzeri hastaların özellikleri. Akademik Geriatri Dergisi. 2011;3(1): 41-46.