The Siberian region of the Russian Federation hosts many ethnic groups. Soyot Turks, who are located in the north of the Autonomous Republic of Buryatia and are counted among the two ethnic groups, are among these ethnic groups. It is thought that they migrated to the Oka region in the 16th century and the snow leopard on the flag of the region is accepted as the symbol of the Soyots. Although they preserved their culture and language at a very good level until the emergence of the Soviets, they were subjected to oppression, especially on the grounds that their desire for autonomy was not in line with Soviet interests. While most of the Soyots were registered as Buryat, their leaders were shot. The Soyots' economy was largely based on reindeer breeding and their herds were culled by Soviet authorities in the 1960s. After the collapse of the Soviet Union, the Soyots began to revitalize reindeer breeding, which has been seen in many places since then. It is possible to say that the most important contribution to the survival of the culture and language of the Soyots was made by the Finnish researcher Rassadin. He interviewed people living in the region for about 30 years and wrote a dictionary in 2003 with the records he took. While the Soyots, who keep the traditional Turkish beliefs alive, use the name kham for shamans, there are also some beliefs unique to them. There are ornithomorphic images in the clothes of shamans. Reindeer, which are a part of daily life, are also reflected in their beliefs and elements related to deer are included in shamanic rituals. According to the Soyots, who also use various instruments in their rituals, a magical, musical flight is performed through these instruments. Buddhist beliefs and traditional beliefs, which are widespread in the region, have merged to form a syncretic structure. It is possible to say that the Soyots have a mountain cult based on the land. According to them, the name of the good living in the mountain called Munku-Saridak is Buren Khan. For this reason, the name of their most sacred holiday was called Ulugdag, attributed to the great, great mountain. At the foot of the sacred mountains there are trees or stones called murgel. Soyot, passing by, pay homage to the murgels. Sometimes they offer various offerings of food and drink. According to them, everything in the universe has a spirit and everything is connected to each other by an invisible thread. Some of the spirits are helpers and some are sources of evil, but shamans appealed to the higher spirits to deal with evil spirits. The Soyot, who have various beliefs about hunting, believe that hunting certain animals is a cause of damnation. Hunting out of season, setting iron traps, and hunting the young of an animal were strictly forbidden. In particular, the idea that birds can communicate with the higher spirits due to their flight is the source of this belief. Basically, they have a three-layered conception of the universe as upper, middle and lower worlds, but unlike traditional beliefs, they are said to have a 33-layered conception of the universe in the upper world and a 3-layered conception of the universe in the lower world. In this article about the Soyot Turks, whose language and culture are in danger, comparative and phenomenological method is used.
Rusya Federasyonu’nun Sibirya bölgesi bünyesinde pek çok etnik grubu barındırmaktadır. Buryatya Özerk Cumhuriyeti’nin kuzeyinde bulunan ve iki etnik grup içerisinde sayılan Soyot Türkleri de bu etnik gruplar arasında yer almaktadır. Yaşadıkları Oka bölgesine 16. Yüzyılda göç ettikleri düşünülmekte ve bölge bayrağında bulunan kar leoparı Soyotların sembolü olarak kabul edilmektedir. Sovyetlerin ortaya çıktığı döneme kadar kültürlerini ve dillerini çok iyi seviyede korumalarına rağmen özellikle özerklik isteğinin Sovyet çıkarlarına uygun olmadığı gerekçesiyle baskıya maruz kalmışlardır. Soyotların büyük bir kısmı Buryat olarak kayıtlara geçirilirken liderleri kurşuna dizilmiştir. Ekonomileri genel itibarıyla Ren geyiği yetiştiriciliğine dayanan Soyotların sürüleri 1960’lı yıllarda Sovyet yetkililer tarafından itlaf edilmiştir. Sovyetlerin yıkılmasından sonra pek çok yerde görülen öze dönüş hareketi Soyotlarda da görülmüş ve Ren Geyiği yetiştiriciliği yeniden canlandırılmaya başlanmıştır. Soyotların kültürlerinin ve dillerinin yaşatılmasında en önemli katkının Finli araştırmacı Rassadin tarafından yapıldığını söylemek mümkündür. Yaklaşık 30 yıl boyunca bölgede yaşayan insanlarla görüşmüş ve aldığı kayıtlarla 2003 yılında bir sözlük yazmıştır. Geleneksel Türk İnanışlarını yaşatan Soyotlar, şamanlar için kham adı kullanılırken kendilerine has bazı inanışlar da görülmektedir. Şamanların kıyafetlerinde ornitomorfik görüntüler bulunmaktadır. Günlük hayatın bir parçası olan Ren Geyikleri, inanışlarına da yansımış ve şamanik ritüellerde geyiklerle ilgili unsurlara yer verilmiştir. Ritüellerinde çeşitli enstrümanlar da kullanan Soyotlara göre bu enstrümanlar vasıtasıyla büyülü, müzikal bir uçuş yapılmaktadır. Bölgede yaygın şekilde görülen Budist inanışlarıyla geleneksel inanışlar birleşerek senkretik bir yapı oluşturmuştur. Soyotlarda toprağa dayalı dağ kültü olduğunu söylemek mümkündür. Onlara göre Munku-Saridak adı verilen dağda yaşayan iyenin adı Buren Han’dır. Bu sebeple yüce, ulu olan dağa nispet edilerek en kutsal bayramlarının adı Ulugdag şeklinde adlandırılmıştır. Kutsal dağların eteklerinde murgel adı verilen ağaçlar ya da taşlar bulunmaktadır. Oradan geçen Soyot, murgellere tazimde bulunur. Bazen de yiyecek ve içeceklerden oluşan çeşitli sunular sunar. Onlara göre evrende bulunan her şeyin bir ruhu vardır ve her şey birbiriyle görünmez bir iplik vasıtasıyla bağlanmıştır. Ruhların bazıları yardımcıları bazıları ise kötülük kaynağı olmakla birlikte şamanlar kötü ruhlarla başa çıkmak üzere yüce ruhlara başvurmuştur. Avcılık ile ilgili çeşitli inanışları bulunan Soyotlar, bazı hayvanları avlamanın lanetlenme sebebi olacağına inanmaktadır. Mevsimi dışında avlanmanın, demir tuzak kurmanın, bir hayvanın yavrusunu avlamanın kesinlikle yasak olduğu görülmüştür. Özellikle kuşların uçmalarından dolayı yüce ruhlarla iletişimde olabilecekleri düşüncesi bu inanca kaynaklık etmektedir. Temelde üst, orta ve alt dünya olmak üzere üç katmanlı bir evren tasavvuruna sahip olmakla birlikte geleneksel inanışlardan farklı olarak üst dünyada 33 katmanlı, alt dünyada ise 3 katmanlı bir evren tasavvuruna sahip oldukları söylenmektedir. Dilleri ve kültürleri tehlikede olan Soyot Türkleri ile ilgili olarak çalışılan bu makalede karşılaştırmalı ve fenomenolojik yöntem kullanılmıştır.
Etik Kurul Kararından muaftır
Çalışma için herhangi bir kurum ve projeden mali destek alınmamıştır
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Türk Halkları ve Toplulukları, Türk Kültür Tarihi |
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 20 Temmuz 2024 |
Gönderilme Tarihi | 7 Şubat 2024 |
Kabul Tarihi | 21 Mart 2024 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 |