AYN CÂLÛT SAVAŞI: MEMLÛK TARİH ANLATILARINDA PARADİGMATİK BİR TARİHSEL OLAY

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 9, 391 - 402, 20.01.2023

Amalia Levanonı Çevirmen: Kurban Durmuşoğlu

https://doi.org/10.53718/gttad.1198405

Öz

Paradigmatik tarihsel olaylar ve anlatılar, insanların kolektif hafızasını ya da insanların kolektif olarak yaşamaya ve düşünmeye çağrıldıkları kodları düzenler ve şekillendirir. Böylece, ilkel mitolojik gelenekler insanların kozmolojik düzene ve bu düzendeki yerlerine dair algılarını şekillendirmiş ve paradigmatik tarihsel olaylar halkların tarih ve kimlik yasalarını ifade eder hale gelmiştir. Etkili gruplar, toplumlarının geçmişini yaratma sürecine aktif olarak katılmışlardır. Arşiv kayıtlarını, önceki nesillere ait edebi belgeleri kopyalayıp çoğaltmakta, toplumsal düzeni ve kendi konumlarını destekleyen bir hafıza inşa etmek için akışkan sözlü gelenekleri ve efsanevi anlatıları korumaktadırlar. Gerektiğinde, sosyal ve siyasi çıkarlarını ve amaçlarını güvence altına almak için belgeleri ve sözlü gelenekleri revize eder, değiştirir ve yorumlarlar. O halde hafıza, sürekli değişen bir süreç içinde farklı zaman noktalarında farklı şekilde işler. Bu bağlamda, geçmiş anlatıların, imgelerin ve mitlerin revizyonları ve yorumları, güçlü grupların konumlarını nasıl inşa ettiklerini ve meşruiyet ve otorite iddialarını nasıl dile getirdiklerini araştırmak için yararlı kaynaklardır.

Anahtar Kelimeler

Ayn Câlût, Moğol, İlhanlı

The Battle of ʿAyn Jālūt: A Paradigmatic Historical Event in Mamlūk Historical Narratives

Öz

Paradigmatic historical events and narratives organize and shape people’s collective memory, or the codes according to which people are called upon to live and think collectively. Thus, primordial mythological traditions have shaped people’s perception of the cosmological order and their place in it, and paradigmatic historical events are seen as expressing the laws of peoples’ history and identity. Influential groups have been actively involved in creating their community’s past. They copy and abridge archival records, literary documents from previous generations and preserve fluid oral traditions and mythical narratives to build a memory that buttresses the social order and their position in it. When it necessary, they also revise, change and interpret documents and oral traditions to secure their social and political interests and purposes. Memory, then, works differently at different points of time in an ever-changing process. In this context, revisions and interpretations of past narratives, images and myths are useful sources for exploring how powerful groups build their position and articulate their claims for legitimacy and authority.

Anahtar Kelimeler

Ayn Câlût, Moğol, İlhanlı

Kaynakça

• AMİTAİ, R., “Mongol raids into Palestine (A.D. 1260 and 1300)”, Journal of the Royal Asiatic Society, vol. 119 (1987), ss. 236-255.
• AMİTAİ-PREİSS, “ʿAyn Jālūt”, Encyclopaedia of Islam, Third edition.
• AMİTAİ-PREİSS, Reuven, “‘Ayn Jālūt revisited”, Tārīh, vol. 2 (1992), ss. 119-150.
• BAYBARS EL-MANSÛRÎ el-Devâdâr, Kitâbü't-tuḥfeti’l-mülûkiyye fi'd-devleti't-Türkiyye, ed. Abdülhamîd Ṣâliḥ Ḥamdân, Kahire, 1987.
• BAYBARS EL-MANSÛRÎ, ed-Devâdâr, Zübdetü’l-fikre fî târîhi'l-hicre, ed. Donald S. Richards, Beyrut, 1998.
• CAHEN, C., "'La Chronique des Eyyubids' d'al-Makin b. al-ʿAmid", Bulletin d'études orientales de l'Institut Français de damas, vol. 15 (1955-57), ss. 109-184.
• EBÛ ŞÂME, Abdurrahmân b. İsmâîl, Terâcimu ricâlü'l-karneyn, Beyrut, 1974.
• EBÜ'L-FİDÂ, İmâdüddîn İsmâîl, el-Muhtasar fî ahbâri'l-beşer, vol. 3, Kahire t.y.
• ELİADE, Mircea, Myth and Reality, çev. Willard R. Trask, New York, 1968.
• EL-KÜTÜBÎ, Muhammed b. Ahmed, Fevâtü'l-vefeyât, Vol. 2, Kahire, 1866.
• EL-MAKRÎZÎ, Ahmed b. Ali, Kitâbü’s-sülûk li-marifeti düveli’l-Mülûk, vol. 1, ed. Muḥammed Mustafa Ziyâde, Kahire, 1957.
• EL-YÛNÎNÎ, Mûsâ b. Muhammed, Zeyl Mir'âtü'z-zamân, vol. 1, Haydarâbâd-Deccan 1954.
• ES-SUYÛTÎ, Celâleddîn Abdurrahman, Ḥüsnü’l-muḥâḍara fî târîhi Mısr ve’l- Kâhire, vol. 2, ed. Muhammed Ebü'l-Fadl İbrahim, Kahire, 1998.
• ES-SUYÛTÎ, Celâleddin, History of the Caliphs, çev. Henry, Sulivan, Jarrett, Amsterdam, 1970.
• EZ-ZEHEBÎ, Muhammed b. Ahmed b. Osmân, Târîhu’l-İslâm ve vefeyâtü’l-meşâhîr ve’l-a’lâm, vol. 14, ed. Beşşâr Avvâd Ma'rûf, Beyrut, 2003.
• GİBB, Sir Hemilton, The Life of Saladin from the Works of ʿImād al-Dīn and Bahāʾ al-Dīn, Oxford, 1973.
• İBN ABDÜZZÂHİR, Muhyiddîn, er-Ravzü’z-zâhir fî sîreti’l-Meliki’z-Zâhir, nşr. Abdülazîz el- Huveytır, Riyad, 1976.
• İBN DOKMÂK, İbrâhîm b. Muhammed b. Aydemir, Nüzhetü’n-nüfûs fî târîhü'l-İslâm, nşr. Samîr Tabbâra, Beyrut, 1999.
• İBN İYÂS, Muhammed b. Ahmed, Bedâ’i‘u’z-zühûr fî vekâ’i‘i'd-dühûr, vol. 1/1, ed. Muḥammad Mustafa, Kahire, 1983.
• İBN KAYYİM, Muhammed b. Ebî Bekr el-Cevziyye, el-Fürûsiyye, Kahire, t.y.
• İBN KESÎR, İsmâîl b. Ömer Ebü'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, vol.13, Beyrut ve Riyad 1966.
• İBN TAĞRÎBERDÎ, Yûsuf, el-Nücûmü’z-zâhire fî mülûki Mısr ve'l-Kâhire, vol. 7, Kahire, t.y.
• İBN VÂSIL, Muhammed b. Sâlim, Muferricü’l-kürûb fî ahbâr Benî Eyyûb, nşr. Abdülselâm el-Tedmurî, Beyrut, 2004.
• İBN VÂSIL, Müferricü’l-kürûb fî ahbâr Benî Eyyûb, vol. 2, ed. Cemâlüddin el-Şeyyâl, Kahire, 1953.
• İBNÜ’D-DEVÂDÂRÎ, Halîl b. Aybek, Kenzü’d-dürer ve câmi’u’l-gurer, vol. 8, ed. Ulrich Haarmann, Kahire, 1971.
• İBNÜ'L-CEZERÎ, Abdullâh Muhammed İbn İbrâhîm, el-Muhtâr min Târîhi İbnü'l-Cezerî, ed. Hızır Abbâs Muhammed Halîfe el-Minhâvî, Beyrut, 1988.
• LEVANONİ, Amalia, “The Mamluks’ Ascent to Power in Egypt”, Studia Islamica, vol. 72 (1990), s. 121-144.
• OLİCK, Jeffrey K. and ROBBİNS, Joyce, “Social Memory Studies: From ‘Collective Memory’ to the Historical Sociology of Mnemonic Practices”, Annual Review of Sociology, vol. 24 (1998), ss. 105-140.
• RAGLAN, Lord, The Hero, Rank et al., In Quest of the Hero, New York, 1949.
• SEGAL, Robert A. Theorizing about Myth, Boston, 1999.
• SEGAL, Robert A., Myth: A Very Short Introduction, Oxford, 2004.
• VİDA, Levi Della, L'invasione dei Tartari in Siria nel 1260, Roma, 1935.