MUSIC CULTURE OF KARACHAY TURKS LIVING IN IZMIR

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 12, 767 - 784, 20.07.2024

Sedat Bozan , Resul Bağı

https://doi.org/10.53718/gttad.1409020

Öz

The main feature that makes societies musically different from each other is the musical styles they have developed. Due to the nature of the concept of culture, Karachay musical culture has connections and similarities with all musical cultures in its immediate surroundings. However, unlike the music of other societies living in the same geography, Karachay music can preserve its originality as well as these cultural similarities.
This study, which was conducted with an interdisciplinary scientific perspective covering the fields of musicology, sociology, anthropology and history, was conducted in Izmir, one of the provinces where Karachay Turks live. In the study, the migrations, cultures, music and dances of the Karachay Turks living in Izmir were examined based on literature, observations and interviews. As a result of the research, it was determined that the Karachay Turks living in Izmir tried to transfer their culture, traditions, music and dances to future generations, and for this purpose, it was observed that they tried to keep their traditional knowledge alive and carry it by establishing various non-governmental organizations in the newly settled geographies. In this context, it has been determined that they organize events through associations. In addition, it has been determined that the folk songs and dances of the Karachay Turks are performed in these events.
Migrations had both positive and negative consequences for the Karachay-Balkar Turks. As a result of the migrations, the Karachay society was fragmented, some of the family members stayed in the Caucasus, while others migrated to Anatolia.
The migrations of Karachay-Balkar Turks affected their sociocultural structures in some aspects. As a result of migrations, the Karachay-Balkar population in the Caucasus decreased greatly. This situation weakened the Karachay people, who lost their numerical and psychological strength, from starting the struggle for independence. Some of the Karachay people, who were accustomed to the high and mountainous climate of the Caucasus, were settled in the hot and humid places of Anatolia, where they suffered from malaria, typhoid, etc. This caused them to catch epidemic diseases and lose a significant part of their population. It took a long time to compensate for this decreasing population. With the migration of Karachay Turks to Anatolia, a new contribution was made to Turkish culture and the cultural structure of Anatolia was enriched. The traditions and arts of the Karachay Turks were incorporated into Anatolian society and various cultural interactions took place. The migration of Karachay Turks to Anatolia also led to changes in the demographic structure of Anatolia.
The Karachay people, who migrated to Anatolia from the Karachay-Balkar regions at the foot of Mount Elbrus in the Caucasus in 1943, were able to preserve the culture they brought with them until recent years. Karachay Turks tried to maintain their own traditions in the region where they settled in order to keep their culture alive. However, it has been observed that Karachay traditions have undergone some changes due to technological developments, increasing communication opportunities, and the spread of television and the internet. The new generation has forgotten Karachay music, musical instruments and old folk dances. However, although Karachay Turks tried to preserve their cultural identity with their unique dance and music styles, they also contributed to the Anatolian society.
Karachay Turks use music in religious activities and other stages of daily life. Karachay Turks have a rich repertoire of traditional instruments in terms of music. When playing music, they use not only the human voice but also the sounds of various instruments. Although the accordion originating from Russia is widely used, it also has its own instruments in the past and today. These instruments are often called "kobuz". The similarity of this name to "kopuz" is striking. It is stated in various sources that the main musical instruments used in Karachay Turks for a long time were "sıbızgı", a wind instrument, and "kıl kobuz", a stringed instrument.
On the other hand, the rhythmic and modal features used in musical works and folk dances are included, and it is revealed that these elements are in harmony with the themes of the works.

Anahtar Kelimeler

Karachay Turks, Music Culture, Ethnomusicology

İZMİR’DE YAŞAYAN KARAÇAY TÜRKLERİ’NİN MÜZİK KÜLTÜRÜ

Öz

Toplumları müzikal olarak birbirinden farklı kılan temel özellik geliştirdikleri müzik tarzlarıdır. Kültür kavramının doğası gereği Karaçay müzik kültürü, yakın çevresinde bulunan tüm müzik kültürleriyle bağlantı ve benzerliklere sahiptir. Ancak aynı coğrafyada yaşayan diğer toplumların müziğinden farklı olarak Karaçay müziği bu kültürel benzerliklerin yanı sıra özgünlüğünü de koruyabilmektedir.
Müzikoloji, sosyoloji, antropoloji ve tarih alanlarını kapsayan disiplinlerarası bir bilimsel perspektifle yapılan bu çalışma Karaçay Türkleri’nin yaşadığı illerden biri olan İzmir’de yapılmıştır. Çalışmada İzmir’de yaşayan Karaçay Türkleri’nin göçleri, kültürleri, müzik ve dansları literatüre, gözlem ve görüşmelere dayalı olarak incelenmiştir. Araştırma sonucunda İzmir’de yaşayan Karaçay Türkleri’nin kültürlerini, geleneklerini, müzik ve danslarını gelecek kuşaklara aktarmaya çalıştıkları belirlenmiş ve bunun için yeni yerleşilen coğrafyalarda çeşitli sivil toplum örgütleri kurarak geleneksel birikimlerini yaşatma ve taşımaya çalıştıkları gözlemlenmiştir. Bu bağlamda dernekler aracılığıyla etkinlikler düzenledikleri tespit edilmiştir. Bununla birlikte Karaçay Türkleri’nin türkü ve danslarının düzenlenen bu etkinliklerde icra edildiği tespit edilmiştir.
Karaçay-Malkar Türkleri açısından göçler, olumlu ve olumsuz sonuçlar doğurmuştur. Karaçay toplumu göçler nedeniyle parçalanmış, aile bireylerinin bir kısmı Kafkasya’da kalırken diğerleri Anadolu’ya göç etmiştir. Karaçay-Malkar Türklerinin göçleri, onların sosyokültürel yapılarını bazı yönlerden etkilemiştir. Göçler sonucunda Kafkaslardaki Karaçay-Malkar nüfusu büyük oranında azalmıştır. Bu bağlamda bağımsızlık mücadelesini başlatmalarında psikolojik ve sayı olarak güç kaybeden Karaçaylıların işi zorlaştırmıştır. Bu durum rakamsal ve psikolojik olarak güç kaybeden Karaçaylıların bağımsızlık mücadelesini başlatmalarını zayıflatmıştır. Karaçaylılar, Kafkasya’nın dağlık iklimine alışık olması nedeniyle Anadolu’daki sıcak ve nemli yerleşim merkezlerinde tifo ve sıtma gibi salgın hastalıklara yakalanmış, bu nedenle de nüfus oranları önemli derecede azalmıştır. Nüfus sayılarının yeniden artması uzun zaman almıştır.
Karaçay Türklerinin Anadolu’ya göç etmesiyle birlikte, Türk kültürüne yeni bir katkı sağlanmış ve Anadolu’nun kültürel yapısı zenginleşmiştir. Karaçay Türklerinin gelenekleri ve sanatları Anadolu toplumuna dahil olmuş ve çeşitli kültürel etkileşimler gerçekleşmiştir. Karaçay Türklerinin Anadolu’ya göçü, Anadolu’nun demografik yapısında da değişikliklere yol açmıştır.
1943 yıllarında Kafkasya’da Elbruz Dağı’nın eteklerinde Karaçay-Malkar bölgelerinden Anadolu’ya göç eden Karaçaylılar beraberlerinde getirdikleri kültürlerini son yıllara kadar koruyabilmişlerdir. Karaçay Türkleri kendi kültürlerini yaşatmak için yerleştikleri bölgede kendi geleneklerini sürdürmeye çalışmışlardır. Ancak teknolojik gelişmeler, artan iletişim olanakları, televizyon ve internetin yaygınlaşması nedeniyle Karaçay geleneklerinin bazı değişikliklere uğradığı gözlemlenmiştir. Yeni nesil Karaçay müziğini, müzik aletlerini ve eski halk oyunlarını unuttu. Ancak Karaçay Türkleri kendilerine özgü dans ve müzik biçimleriyle kültürel kimliklerini korumaya çalışsalar da Anadolu toplumuna da katkıda bulunmuşlardır.
Karaçay Türkleri müziği dini faaliyetlerde ve günlük hayatın diğer aşamalarında kullanırlar. Karaçay Türkleri müzik açısından zengin bir geleneksel çalgı repertuarına sahiptir. Müzik çalarken sadece insan sesini değil aynı zamanda çeşitli enstrümanların seslerini de kullanırlar. Rusya menşeli akordeon yaygın olarak kullanılsa da geçmişte ve günümüzde kendine has çalgıları da bulunmaktadır. Bu çalgılara genellikle "kobuz" denir. Bu ismin "kopuz"a benzerliği dikkat çekicidir. Karaçay Türkleri’nde eskiden beri kullanılan esas müzik aletlerinin ise nefesli bir çalgı olan “sıbızgı” ve telli bir çalgı olan “kıl kobuz” olduğu çeşitli kaynaklarda ifade edilmiştir.
Öte yandan müzikal eserlerinde ve halk danslarında kullanılan ritmik ve makamsal özelliklere yer verilmiş ayrıca bu unsurların eserlerin temalarıyla uyum içinde oldukları ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Karaçay Türkleri, Müzik Kültürü, Etnomüzikoloji