NATIONALIST WOMEN: IDEALIST LADIES ASSOCIATION AND MOTHER'S VOICE NEWSPAPER

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 12, 715 - 728, 20.07.2024

Özlem Seyhan

https://doi.org/10.53718/gttad.1482906

Öz

The nationalism movement, which has influenced the whole world, aims for nations to continue their independent existence under contemporary and humane conditions. The desire to evaluate the unique, human values of aggregates worldwide has become the main argument of nationalist ideology. Therefore, in every period when nationalism was popular, nations carried out various studies to protect and develop their national assets and formed societies that became the center of political and social activities. These societies have become the fueling and biggest supporter of the struggle for independence of the nations living within the empires. As a matter of fact, Turkish nationalism manifested itself as a national awakening simultaneously with the minority rebellions in the Ottoman lands. The established associations have adopted the principle of acting with Turkism ideals in every economic, scientific, historical and intellectual field.
Women, who constitute at least half of the society and carry the entire burden of national resistance, played an active role in turning Turkish nationalism into an organized structure. Women participated in activities within national societies, and the struggle of Turkish women, especially in the War of Independence, is admirable. So much so that the enthusiastic speech given by Halide Edip at the rallies held to protest the occupations that started after the Armistice of Mudros was very effective in awakening national consciousness. Women, who continued their struggle both through the press, in the squares, and in the hot war during this critical period of the country, gained the rights they deserved during the Republic period. Mustafa Kemal Atatürk's understanding of the importance of women in the development of the country affected this situation, and as a matter of fact, women, who had the opportunity to take an active part in social life during the Republic period, had a position of ruling the masses with their ideas and actions. Women who worked as teachers, doctors and nurses in the first years of the Republic began to work as workers in factories and industry after the male population was drafted into the military during the Second World War.
Although women's rights have been an issue in almost every era, women's search for rights has continued for many years and has not reached the desired level. Therefore, women who became aware of their rights and freedoms tended to defend the ideas and views they adopted in an ideological sense, and women showed their attitude sometimes through magazines and newspapers published and sometimes through associations established. With the organization of Turkish nationalism under the roof of the Turkish Hearth as an association, women were positioned in an almost equal place with men, and attempts were made to enable women to have a free existence on the stage, in school and on the street. Nationalist ideology emphasized the place of women in pre-Islamic Turkish society and wanted them to gain a similar identity. Since 1912, nationalist societies have broken their ties with women.
The Idealist Women's Association and the Mother's Sesi newspaper, which are within the nationalist movement, are a remarkable issue in this context. So much so that this association, consisting only of women, tried to make the voice of nationalist women heard through the programs they organized and the newspaper they published. The association managed to reach Anatolian women by establishing organizations in different regions in a short time. The main goal of the association, which has a nationalist and Islamist line, is to raise young people with national ideology and religious morality. As a female mother, she literally wanted to shape the ideas of her younger generation. In addition, through the activities of the association, a compassion network was created and material and moral support was provided to those in need and the families of martyrs. In this study, women's perception of nationalism and their work with this understanding were examined. It is aimed to contribute to the literature in terms of the history of nationalism.

Anahtar Kelimeler

religion, women, communism, nationalism, national consciousness

MİLLİYETÇİ KADINLAR: ÜLKÜCÜ HANIMLAR DERNEĞİ VE ANANIN SESİ GAZETESİ

Öz

Tüm dünyayı etkisi altına alan milliyetçilik akımı ulusların çağdaş ve insani şartlarda müstakil olarak varlıklarını sürdürmelerini hedeflemiştir. Toplumların kendine has, beşeri değerlerini dünya çapında kıymetlendirmek arzusu ise milliyetçi ideolojinin temel argümanı haline gelmiştir. Dolayısıyla milliyetçiliğin popüler olduğu her devirde uluslar, varlıklarını korumak ve millî değerlerini geliştirmek için çeşitli çalışmalar yapmış, siyasal ve sosyal faaliyetlerin merkezi haline gelen cemiyetler teşkil etmişlerdir. Bu cemiyetler ise imparatorluklar bünyesinde yaşayan milletlerin bağımsızlık mücadelesinin körükleyicisi ve en büyük destekçisi haline gelmiştir. Nitekim Türk milliyetçiliği de Osmanlı topraklarındaki azınlık isyanlarıyla eş zamanlı olarak millî bir uyanış şeklinde kendini göstermiştir. Kurulan dernekler iktisadi, ilmi, tarihi ve fikri her alanda Türkçülük idealleriyle hareket edilmesi düsturunu benimsenmiştir.
Toplumun en az yarısını oluşturan ve millî direnişlerin bütün yükünü taşıyan kadın Türk milliyetçiliğinin teşkilatlı bir yapı haline gelmesinde de etkin bir rol oynamıştır. Kadınlar millî cemiyetlerin içerisinde faaliyetlere katılmıştır, özellikle İstiklâl Harbi’nde Türk kadının verdiği mücadele takdire şayandır. Öyle ki Mondros Mütarekesinin ardından başlayan işgalleri protesto etmek için yapılan mitinglerde Halide Edip’in yaptığı coşkulu konuşmalar millî şuurun uyanmasında oldukça etkili olmuştur. Ülkenin bu kritik döneminde gerek basın yayın aracılığıyla, gerek meydanlarda, gerekse sıcak savaş içerisinde mücadelesini sürdüren kadın Cumhuriyet döneminde layık olduğu haklara kavuşmuştur. Mustafa Kemal Atatürk’ün kadının ülke kalkınmasındaki önemini kavramış olması bu durumu etkilemiş, nitekim Cumhuriyet döneminde toplumsal hayatta aktif yer alma imkânı bulan kadın, fikirleri ve eylemleri ile kitleri yöneten bir konuma sahip olmuştur. Cumhuriyetin ilk yıllarında öğretmenlik, doktorluk, hemşirelik gibi meslekleri yapan kadınlar İkinci Dünya Savaşı yıllarında erkek nüfusun askere alınması ile birlikte fabrikalarda ve sanayide işçi olarak çalışmaya başlamıştır.
Kadın hakları hemen her devrin meselesi olsa da kadının hak arayışı uzun yıllar devam etmiş ve istenilen seviyeye ulaşamamıştır. Dolayısıyla hak ve özgürlüklerinin farkına varan kadın ideolojik anlamda da benimsediği fikir ve görüşleri savunma eğilimde olmuş, kimi zaman çıkarılan dergi ve gazetelerle kimi zamanda kurulan derneklerle kadınlar tavrını ortaya koymuştur. Türk milliyetçiliğinin bir dernek olarak Türk Ocağı çatısı altında teşkilatlanmasıyla kadın, erkek ile neredeyse eşit bir yere konumlandırılmış, kadınların sahnede, mektepte, sokakta özgür varlık göstermesi için girişimlerde bulunulmuştur. Milliyetçi ideoloji kadının İslamiyet öncesi Türk toplumundaki yerine vurgu yaparak yine benzer bir hüviyet kazanmasını istemiştir. 1912 yılından itibaren milliyetçi cemiyetler kadın ile bağını koparmamıştır.
Milliyetçi hareket içerisinde bulunan Ülkücü Hanımlar Derneği ve Ananın Sesi gazetesi bu bağlamda dikkat çeken bir konudur. Öyle ki sadece kadınlardan oluşan bu dernek düzenlediği programlar ve yayınladığı gazete ile milliyetçi kadının sesini duyurmaya çalışmıştır. Dernek kısa süre içerisinde farklı bölgelerde teşkilatlar kurarak Anadolu kadınına ulaşmayı başarmıştır. Milliyetçi ve İslamcı bir çizgide yer alan dernekte gençlerin millî ideoloji ve dini ahlak ile yetiştirilmesi temel hedef olarak benimsenmiştir. Kadın bir anne olarak genç neslinin fikirlerini adeta biçimlendirmek istemiştir. Bununla birlikte dernek faaliyetleri ile adeta bir şefkat ağı oluşturularak ihtiyaç sahiplerine ve şehit ailelerine maddi manevi destekler sağlanmıştır. Bu çalışma ile kadının milliyetçilik algısı ve bu anlayışla yaptığı çalışmalar incelenmiştir. Milliyetçilik tarihi açısından literatüre katkı sağlamak hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

kadın, din, komünizm, milliyetçilik, milli şuur

Kaynakça

• * Kitaplar, Makaleler ve İnternet**
• AĞANOĞLU, H. Yıldırım, Balkanların Makûs Talihi: Göç, İz Yay. İstanbul 2013.
• AKIN Veysi-YALÇIN Kaya, “Cumhuriyetin İlk Tarım Sayımı Verilerine Göre Trakya’da Tarım ve Hayvancılık”, Trakya Ünv. Mühendislik Bilimleri Dergisi, 21(2), 2020, ss.103-114.
• ARI, Kemal, “Cumhuriyet Dönemi Nüfus Politikasını Belirleyen Temel Unsurlar”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 8, S. 23, 1992, ss. 409-420.
• ARKUN, Nezahat, Türkiye’de Evlenme ve Boşanmalar Hakkında Psiko-Sosyal Bir Araştırma, İstanbul Ünv. Yay. İstanbul 1965.
• BAŞ, Ramazan, Türkiye’nin Nüfus Politikası (1923-1980), Atatürk Arş. Mer. Yay. Ankara 2023.
• ÇAKMAK, Fevzi, “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Nüfusu Kayıt Altına Almaya Yönelik Girişimler”, ÇTTAD, VIII/18-19, 2009, ss. 89-115.
• ÇALIŞKAN, Bülent, Türkiye’de Nüfus Artışının Ekonomik Gelişme ve İstihdam Açısından İncelenmesi, İstanbul Ünv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1993.
• DEMİREL, Ahmet, Tek Partinin İktidarı, İletişim Yay., İstanbul 2018.
• DİNÇ, Güven, “Cumhuriyet’in İlk Nüfus Sayımına Göre Antalya’nın Demografik Yapısı”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, S. 12, 2007, ss. 65-87.
• DİNÇER, Burhan, “1927 Genel Nüfus Sayımı Sonuçlarına Göre Edirne İlinin Nüfus Özellikleri”, JASSS, S. 98, 2023, ss. 507-524.
• DİNÇER, Hasan, 1925 Yılında Kırklareli, İksad, Ankara 2021.
• DUMAN, Önder, “Atatürk Döneminde Balkan Göçmenlerinin İskân Çalışmaları (1923-1938)”, Atatürk Yolu Dergisi, S. 43, 2009, ss. 473-490.
• GÖKBURUN, İbrahim, “Türkiye’nin Demografik Dönüşüm Sürecinde Nüfus Politikalarının Rolü”, Gelecek Vizyonlar Dergisi, 4 Özel Sayı, 2020, ss. 1-15.
• GÖKÇEN, Mehmet Turgay, Trakya’da Mekânsal Değişimler, İstanbul Ünv. Sosyal Bilimler Ens. Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 1994.
• GÖKTEPE, Kaya, “Türkiye Trakyasında Nüfus ve İskân Politikaları (1830-1914)”, Trakya Ünv. Sosyal Bilimler Dergisi, C. 16, S. 2, ss. 99-123.
• GÜRİZ, Adnan, “Türkiye’de Siyasi Partilerin Nüfus Politikası Konusunda Görüşleri”, Ankara Ünv. Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 28, S. 1, 1971, ss. 13-40.
• HALAÇOĞLU, Ahmet, Balkan Harbi Sırasında Rumeli’den Türk Göçleri, TTK Yay. Ankara 1995.
• İstatistik Göstergeler 1923-2013, TÜİK Yay., Ankara 2014.
• KARPAT, Kemal, Osmanlı Nüfusu 1830-1914, Timaş Yay. İstanbul 2010.
• KAYA, Bektaş, “1927 Genel Nüfus Sayımına Göre Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Konya’nın Demografik Yapısı”, Selçuk Ünv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 47, 2022, ss. 370-387.
• Kırklareli İstatistik Yıllığı, Kırklareli İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü, kirklareli.gov.tr.
• KOYLU, Zafer-ERDİNÇ, Utku Can, “1927 Nüfus Sayımına Göre Eskişehir”, Atatürk Yolu, S. 68, 2021, ss. 495-530.
• KÖSE, Mustafa, 1927 Nüfus Sayımı ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi, Afyon Kocatepe Ünv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar 2010.
• Nüfus ve Nüfusun Yapısı Özel İhtisas Komisyonu Raporu, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Ankara 1994.
• ORUÇ, Şerif, “Türkçede Ana Dil ve Ana Dili”, Journal of Turkish Language and Literature, C. 2, S. 1, 2016, ss. 311-322.
• SERTEL, Savaş, “Cumhuriyet’in İlk Nüfus Sayımı Sonuçlarına Göre Malatya’da Nüfus”, Akademik Bakış Dergisi, S. 48, 2015, ss. 80-96.
• TAMER, Aytül- Alanur Çavlin Bozbeyoğlu, “1927 Nüfus Sayımının Türkiye’de Ulus Devlet İnşasındaki Yeri: Basında Yansımalar”, Nüfusbilim, S. 26, 2004, ss.73-88.
• TEZEL, Yahya S., Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 1994.
• TÜMERTEKİN, Erol- Nazmiye Özgüç, Beşeri Coğrafya İnsan, Kültür, Mekân, Çantay, İstanbul 2019.
• YÜZBAŞI, Esin, “1927-1950 Yılları Arasında Antalya’nın Nüfusu ve Demografik Yapısı”, Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 2020, ss. 123-150.
• **4. Gazete ve Dergi Makaleleri**
• “Allah’a İman Nasıl Olur”, Ananın Sesi, 17 Temmuz 1980.
• “Bir Mektup Var”, Ananın Sesi, 22 Ekim 1979.
• “Doğumları Azaltmak Doğru Mu Değil Mi”, Cumhuriyet, 4 Eylül 1954.
• “Düzenlediğimiz El İşi Sergisinden Haberler”, Ananın Sesi, 17 Ağustos 1979.
• “El Emeği Göz Nuru”, Ananın Sesi, 17 Temmuz 1980.
• “Faydalı Bilgiler”, Ananın Sesi, 8 Şubat 1980.
• “Gazetemize Abone Olunuz”, Ananın Sesi, 7 Aralık 1979.
• “İslam’da Kadın”, Ananın Sesi, 17 Temmuz 1980.
• “Katliam Devam Ediyor”, Ananın Sesi, 7 Aralık 1979.
• “Komünizmden Kaçarak Hürriyeti Türkiye’de Bulan Kadınlar Anlatıyor”, Ananın Sesi, 7 Aralık 1979.
• “Lokman Ananın Mücadelesinden Korkanlar Kurtuluşu Onu Öldürmekte Aradılar, Ama Unutmasınlar ki Binlerce Anaların Bacıların Dirilişi Oldu”, Ananın Sesi, 22 Ekim 1979.
• “Şehidime Mektup”, Ananın Sesi, 17 Ağustos 1979.
• “Şehit Aileleri”, Ananın Sesi, 17 Ağustos 1979.
• “Şubelerimizden Haberler”, Ananın Sesi, 17 Ağustos 1979.
• “Şubelerimizden Haberler”, Ananın Sesi, 17 Temmuz 1980.
• “Türk Ocakları Şiir Yarışması”, An
• anın Sesi, 17 Ağustos 1979.
• “Ülkücü Hanımlar Derneği’nden Haberler Amacımız”, Ananın Sesi, 17 Ağustos 1979.
• “Ülkücü Hanımlar Derneğinden Haberler”, Ananın Sesi, 22 Ekim 1979.
• “Ülkücü Hanımlar Derneğinden Haberler”, Ananın Sesi, 7 Aralık 1979.
• “Ülkücü Hanımlar Derneğinden Haberler”, Ananın Sesi, 8 Şubat 1980.
• “Ülkü-Han Genel Merkezi Ankara’da Sergi Açtı”, Ananın Sesi, 17 Temmuz 1980.
• “Ülkü-Han’dan Haberler”, Ananın Sesi, 25 Mayıs 1980.
• “Vah Yiğidim Vah”, Ananın Sesi, 25 Mayıs 1980.
• AKOĞLU, Göze, “Kadın, Ekonomik, Siyasi Sömürü Aracı Olamaz”, Ananın Sesi, 22 Ekim 1979.
• ARVASİ, S. Ahmet “Komünist Dünyada Kadın”, Ananın Sesi, 7 Aralık 1979. __________, “Kapitalist Dünyada Kadın”, Ananın Sesi, 8 Şubat 1980. __________, “Ülkemizde Aile ve Kadının Bugünkü Durumu”, Ananın Sesi, 25 Mayıs 1980.
• ASAN, Veli, “Isparta Tahtacılarına Dair Notlar”, Türk Yurdu, S. 239, İstanbul 1954, ss. 463-466.
• ASYA, Arif Nihat, “Sefiller”, Ananın Sesi, 17 Temmuz 1980.
• ATEŞ, Neslihan, “Türk Dilinin Dünkü ve Bugünkü Vaziyeti”, Ananın Sesi, 17 Ağustos 1979.
• AVRAMOĞLU, Çağatay Bedii, “İstanbul Karai Türklerinde Nişan ve Düğün Adetleri”, Türk Yurdu, S. 294/2, Ankara 1961, ss. 33-34.
• BACIBEY, “Dost Mektupları”, Ananın Sesi, 22 Ekim 1979.
• BAKİLER, Yavuz Bülent, “Analar”, Ananın Sesi, 25 Mayıs 1980.
• BAŞBUĞ, Hayri, “Bingöl’de Bayraklaşan Yiğidi Saygıyla Anıyoruz”, Ananın Sesi, 7 Aralık 1979.
• BİLGİÇ, Kadriye “Milliyetçilik ve Adalet”, Ananın Sesi, 25 Mayıs 1980. __________, “Dirilişe”, Ananın Sesi, 8 Şubat 1980. __________, “İdealist Türk Gençliği”, Ananın Sesi, 8 Şubat 1980. __________, “Lekesiz Bir Adalet İçin Önce İman”, Ananın Sesi, 7 Aralık 1979.
• BULUT, Sedef “Türkçülerin Penceresinden Osmanlı’da Kadın Meselesi ve Orta Asya Referansı”, Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 10, Konya 2013, ss. 313-336.
• BURKAY, Münevver, “Bebeklikte Gösterilen İlgi ve Eğitimin Önemi”, Ananın Sesi, 7 Aralık 1979.
• CANSEVER, Hasan Ferit, “Türk Ocağının Doğuşundaki Sebep ve Saikler”, Türk Yurdu, S. 287/2, Ankara 1960, ss. 29. __________, “Türk Ocağının Doğuşundaki Sebep ve Saikler”, Türk Yurdu, S. 289/2, Ankara 1960, ss.17-18.
• ÇAMLIBEL, F., “Bayrama Doğru”, Ananın Sesi, 17 Ağustos 1979.
• ÇEVİK, Fatma, “Çocukta Ana Sevgisi”, Ananın Sesi, 22 Ekim 1979.
• DOKSAT, Recep, “Doğum Kontrolü Türkiye İçin Nasıl Bir Felaket Olacaktır?”, Türk Yurdu, S. 308/4, Ankara 1965, ss. 14-15.
• DUYGU, Ertuğrul, “Bir Gençlik”, Ananın Sesi, 8 Şubat 1980.
• ERTURAN, Hatice Sebila, “İmam Gücü”, Ananın Sesi, 25 Mayıs 1980. __________, “Yeniden Maneviyata Dönüş”, Ananın Sesi, 8 Şubat 1980. __________, “O Çatal Yürekliler”, Ananın Sesi, 7 Aralık 1979.
• ESİN, Emel, “Katun”, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/692090.
• HALMAN, Talat S. “Dost ve Kardeş Amerika Sevgili Komşumuz Rusya”, Ananın Sesi, 7 Aralık 1979.
• İNCE, Ayşe, “Bir Yüreğin Ülkesi”, Ananın Sesi, 17 Ağustos 1979. __________, “Can Evi”, Ananın Sesi, 22 Ekim 1979.
• İPEK, Zübeyde, “Atı Alan Üsküdar’ı Geçmeden”, Ananın Sesi, 8 Şubat 1980. __________, “Evlatlarımızı Kızıl İhanetten Kurtaralım”, Ananın Sesi, 22 Ekim 1979. __________, “Gönüller Fatihi Ülkücü Şehitler Cephesi”, Ananın Sesi, 17 Temmuz 1980. __________, “Millet, Rejim, Devlet ve Kadın”, Ananın Sesi, 7 Aralık 1979.
• İZGİ, Aysel, “Öldürmek Çare Midir?”, Ananın Sesi, 7 Aralık 1979. __________, “Şimdi de Araç, Sosyalizm”, Ananın Sesi, 17 Temmuz 1980. __________, “Çağımız ve Türkiye”, Ananın Sesi, 22 Ekim 1979. __________, “Çıkarken”, Ananın Sesi, 17 Ağustos 1979. __________, “İbret Alsalardı”, Ananın Sesi, 25 Mayıs 1980.
• KOŞAY, Hamid Zübeyr, “Manisa, Akhisar ve Çevresi Halk Bilgisine Dair Notlar”, Türk Yurdu, S. 235, İstanbul 1954, ss. 112-118.
• KURNAZ, Şefika, “Milli Mücadele’de Türk Kadını”, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1680925.
• KURT, Ahmet, “Ülkücü Bacım”, Ananın Sesi, 22 Ekim 1979.
• KUTAY, Cemal, “Pembe Mendil”, Ananın Sesi, 22 Ekim 1979.
• KÜÇÜKALİOĞLU, Elif Gözdaşoğlu, “Milliyetçilik Kuramları ve Toplumsal Cinsiyet: Genel Bir Değerlendirme”, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 16, İstanbul 2019, ss. 151-163.
• NEVİN, Ayşe, “Katlettiğimiz Çocuklar”, Ananın Sesi, 17 Ağustos 1979.
• NİHAL, K., “15. Hicri asrın Eşiğinde; Mübarek Ramazan İslam Âlemine Hayırlar Getirsin”, Ananın Sesi, 17 Ağustos 1979. __________, “Ailede Kadın”, Ananın Sesi, 22 Ekim 1979.
• OKTAY, Ayşe Tuğba, “Sabır ve Çeşitleri”, Ananın Sesi, 17 Ağustos 1979.
• OKTAY, Osman, “1972’den 1980’e Dündar Taşer’den Gün Sazak’a”, Ananın Sesi, 17 Temmuz 1980.
• OZAN, Yetik, “Tutsak”, Ananın Sesi, 17 Ağustos 1979.
• ÖNKUZU, “Haydi Beraber”, Ananın Sesi, 17 Ağustos 1979.
• ÖNKUZU, K. “Şehit Anasından Mektup”, Ananın Sesi, 17 Aralık 1979.
• ÖNKUZU, Zübeyde Lerzan, “Güneşi Balçıkla Sıvayamazsınız”, Ananın Sesi, 22 Ekim 1979.
• ÖZMEN, Neşide, “Ana Çocuk”, Ananın Sesi, 17 Temmuz 1980. __________, “Çocuk Beslenmesi”, Ananın Sesi, 25 Mayıs 1980.
• REEL, A. Hidayet “Medeniyetçi ve Milliyetçi Lider Hamdullah Suphi Tanrıöver”, Türk Yurdu, S. 332, C. 6, Ankara 196
• 7, ss. 45-47.
• SAFA, Peyami, “Ev Kadınlığı Hizmetçilik Midir”, Ananın Sesi, 8 Şubat 1980.
• SARAÇ, Osman, “Doğum Kontrolü ve İlmin Sözü”, Türk Yurdu, S. 301, C. 3, Ankara 1963, ss. 41.
• ŞEMŞEK, Vesile, “Osmanlı Döneminde Kadının Yeri Üzerine”, İnternational Journal of Social and Humanities Sciences, S. 43, 2020, ss. 191-200.
• ŞİMŞEK, Abdulazim Komünistin Eşkâli Türkiye’de Antikomünizm, İletişim Yayınları, İstanbul 2021.
• TURHAN, Mümtaz “Türk Kültürünün Kaynaklarına İnmek Ne Demektir?”, Türk Yurdu, S. 239, İstanbul 1954, ss. 421-424.
• Türk Kızının Sesi Gergef, Mayıs 1977.
• Türk Kızının Sesi Gergef, Ocak - Şubat 1979.
• YALMAN, Ahmet Emin, Birinci Dünya Savaşı’nda Türkiye, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2018.
• YILMAZ, Ahmet, “Osmanlı’dan Cumhuriyete Kadın Kimliğinin Biçimlendirilmesi”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, S. 9/20-21, İzmir 2010, ss.191-212.
• YILMAZ, Mevlüt Uluğtekin “Çözülme”, Ananın Sesi, 25 Mayıs 1980.
• ZAYIFOĞLU, Hüseyin, “Anne ve Çocuk Sağlığının Türk Milleti İçin Önemi ve Durumu”, Ananın Sesi, 17 Ağustos 1979.