Üniversite Öğrencilerinin Bilişsel Esneklik Düzeylerine Göre Sosyal Problem Çözme Tarzlarının İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 48 - 58, 31.05.2018

AHMET Buğa , Eyyüp Özkamalı , Fatma Altunkol Ali Çekiç

Öz

Bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinin
bilişsel esneklik düzeylerine göre sosyal problem çözme tutum ve tarzlarının
incelenmesidir. Bu araştırmanın verileri 2014   yılında Gaziantep
Üniversitesinde okuyan ve dört yıllık fakültelere (Eğitim Fakültesi,
Mühendislik Fakültesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu) devam eden, 18–25
yaş arasındaki öğrencilerden kolay ulaşılabilir örnekleme yoluyla elde
edilmiştir. Araştırmaya 109 kız, 111 erkek öğrenci katılmıştır. Araştırmada
veri toplama araçları olarak Martin ve Rubin (1995) tarafından geliştirilen ve
Altunkol (2011) tarafından Türkçe uyarlama çalışmaları yapılan Bilişsel
Esneklik Ölçeği (BEÖ), D’ Zurilla, Nezu
ve Maydeu-Olivares, (2004) tarafından revize edilen ve Çekici (2009) tarafından
Türkçeye uyarlanan Sosyal Problem Çözme Envanteri – Kısa Formu kullanılmıştır.
Araştırma sonucuna göre; üniversite öğrencilerinin, sosyal problem çözme
becerilerinin, probleme yönelik tutumlarının ve problem çözme tarzlarının
bilişsel esneklik düzeylerine göre anlamlı bir şekilde farklılaştığı görülmüştür.  Buna göre; bilişsel esneklik düzeyi yüksek
olan öğrencilerin, probleme yönelik tutumları, düşük ve orta düzeyde olan
öğrencilere göre daha olumludur. Problem çözme tarzları göz önüne alındığında
ise, yine bilişsel esneklik düzeyleri yüksek olan öğrencilerin daha etkili
problem çözme tarzlarına sahip oldukları görülmektedir. Rasyonel Problem Çözme
Alt ölçeğinde bilişsel esneklik düzeyi yüksek olan öğrencilerin daha yüksek
puanlara; Dikkatsiz/Dürtüsel Problem Çözme ve Kaçınan
Problem Çözme Alt ölçeğinde ise daha düşük puanlara sahip oldukları ortaya
konmuştur. Bilişsel
esnekliğin geliştirilebilir bir beceri olduğu düşünüldüğünde bu araştırma
sonuçlarından hareketle özellikle bilişsel esneklik düzeyi düşük olan bireylere
yönelik psiko-eğitim programlarının geliştirilmesi ve uygulanması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Bilişsel esneklik, psikolojik sağlamlık, üniversite öğrencileri.

University Students’ Social Problem Solving Styles on the basis of Their Cognitive Flexibility Levels

Öz

The aim of this study is to
examine the social problem solving attitudes and styles of university students
based on their levels of cognitive flexibility. Using the convenience sampling
method, data was collected from 18-25 year-old university students attending
four-year faculties (including the Education Faculty, Engineering Faculty, and
the School of Physical Education and Sports) at Gaziantep University. The study
participants were 109 females and 111 males. The data collection instruments of
the study were the Cognitive Flexibility Scale (CFS), which was developed by Martin
and Rubin (1995) and adapted into Turkish by Altunkol (2011), and the Social
Problem Solving Inventory-Short Version, which was revised by D’ Zurilla, Nezu and Maydeu-Olivares (2004)
and adapted into Turkish by Çekici (2009). The study results showed that
university students’ social problem solving skills as well as attitudes and
styles towards a problem, significantly differed in terms of their cognitive
flexibility levels. Thus, the attitudes of students with high cognitive
flexibility towards a problem were more positive than the ones with low and
moderate levels of cognitive flexibility. Considering problem solving styles,
the students with high cognitive flexibility levels were found to have better
problem solving styles. It was found that the students with high cognitive
flexibility levels scored higher in Rational Problem Solving Sub-scale; and
scored less in Inattentive/Impulsive Problem Solving and Avoidant Problem
Solving Subscales. Considering the fact that cognitive flexibility is an
ability that can be improved, we suggest that psycho-educational training
programs be developed and used to improve cognitive flexibility levels of
individuals with low cognitive flexibility skills.

Anahtar Kelimeler

Cognitive flexibility, psychological resilience, university studensts

Kaynakça

• Altunkol, F. (2011). Üniversite Öğrencilerinin Bilişsel Esneklik Algılanan Stres Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Asıcı, E. ve İkiz, F. E. (2015), Mutluluğa giden bir yol: bilişsel esneklik, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 35, 191 -211.
• Canas, J. J. (2006). Cognitive flexibility. 30 Temmuz 2009 tarihinde http://www.ugr.es/~ergocogn/articulos/cognitive_flexibility1.pdf kaynağından alınmıştır.
• Çelikkaleli, Ö. (2014a), Bilişsel esneklik ölçeği’nin geçerlik ve güvenirliği, Eğitim ve Bilim, 39 (176), 339-346.
• Çelikkaleli, Ö. (2014b), Ergenlerde Bilişsel Esneklik ile Akademik, Sosyal ve Duygusal Yetkinlik İnançları Arasındaki İlişki, Eğitim ve Bilim, 39(176), 347-354.
• Çekici, F. (2009). Problem Çözme Terapisine Dayalı Becerilerin Geliştirme Grubunun Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Problem Çözme Becerileri. Öfkeyle İlişkili Davranış ve Düşünceler İle Sürekli Kaygı Düzeylerine Etkisi, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Diril, A. (2011). Lise Öğrencilerinin Bilişsel Esneklik Düzeylerinin Sosyodemografik Değişkenler ve Öfke Düzeyi ile Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişki Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Dryden, W. & Neenan, M. (2007), Rational Emotive Behaviour Therapy : 100 Key Points, New York, Routledge.
• D’ Zurilla, T.J.,& Nezu, A. M. (2003). Problem Solving Therapies. K.S. Dobkinson (Ed.), New York: The Guilford Press.
• D’ Zurilla, T.J., A.M., Nezu, & A, Maydeu-Olivares (2004), Social Problem Solving: Theory and Assessment. Chang, E.C., D’ Zurilla, T.J., Sanna, L.J. (Editors), Social Problem Solving: Theory, Research and Training, American Psychological Association, Washington, DC.
• Eskin, M. (2014), Sorun Çözme Terapisi, HYB Basım Yayın, Ankara.
• Dağ, İ. ve Gülüm, İ. V. (2013). Yetişkin bağlanma örüntüleri ile psikopatoloji belirtileri arasındaki ilişkide bilişsel özelliklerin aracı rolü: bilişsel esneklik. Türk Psikiyatri Dergisi, 24(4):240-7.
• Gündüz, B. (2013a). Bağlanma stilleri, akılcı olmayan inançlar ve psikolojik belirtilerin bilişsel esnekliği yordamadaki katkıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 13(4), 2071-2085.
• Gündüz, B. (2013b). Emotional intelligence, cognitive flexibility and psychological symptoms in pre-service teachers. Global Journal of Psychology and Behavioural Education. Vol. 1 (1), 012-020.
• Heppner, P. P. & Krauskopf, C. J. (1987), An information-processing approach to personal problem solving. The Counseling Psychologist, 15 (371- 447).
• Jonassen, D.H. & Grabowski, B. (1993). Handbook of individual differences, learning and instruction. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Kobasa, S. C. (1979). Stressfull life events personality and health an inquiry into hardiness. Journal of Personality and Social Psychology, 37, 1-11.
• Lazarus, R.S., & Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal and Coping. NewYork: Springer.
• Martin, M. M. & Anderson, C. M. (1998). The cognitive flexibility scale: Three validity studies. Communication Reports, (11), 1.
• Martin, M. M. & Anderson, C. M. (2001). The relationship between cognitive flexibility and affinity-seeking strategies. Advances in Psychological Research, 4, 69-76.
• Martin, M. M., Anderson, C. M. & Thweatt, K. S. (1998). Individuals' perceptions of their communication behaviors: a validity study of the relationship between the cognitive flexibility scale and the communication flexibility scale with aggressive communication traits. Journal of social behavior and personality, 13, 531-540.
• Martin, M. M. & Rubin, R. B. (1995). A new measure of cognitive flexibility. Psychological Reports, 76, 623-626.
• Orendain, A. O. & Wood, S. (2012), An account of cognitive flexibility and inflexibility for a complex dynamic task, Proceedings of ICCM 2012, 11th International Conference on Cognitive Modeling, Berlin.
• Öz, S. (2012). Ergenlerin Cinsiyet, Sosyo-Ekonomik ve Öğrenim Kademesi Düzeylerine Göre Bilişsel Esneklik, Uyum ve Kaygı Puanları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Spivack, G., Platt, J. J. & Shure, M. B. (1976), The Problem Solving Approach to Adjusment. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Thurston, B. J. & Runco, M. A., (1999). Flexibility. Encyclopedia of creativity: Volume 1. S. R. Pritzker (Ed.), USA: Elsevier Inc.
• Türe, H. B. ve Sarıçam, H. (2016), Öğretmen Adaylarının Bilişsel Esneklik Düzeyleri ile Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, 1st Euroasian Congress on Positive Psychology, Bildiri Kitapçığı, 165, İstanbul.