Sosyal Bilgiler Öğretmen Adayları ile İletişim Becerileri Uygulamaları

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 105 - 122, 31.12.2021

Türkan Çelik , Ebru Külekçi Akyavuz

Öz

Bu çalışmanın amacı sosyal bilgiler öğretmen adaylarının “İnsan İlişkileri ve İletişim” dersi kapsamında gerçekleştirdikleri iletişim becerileri uygulamaları ile iletişim becerilerini geliştirmektir. Çalışma eylem araştırması deseninde tasarlanmıştır. Çalışmanın katılımcıları ölçüt örneklem bağlamında seçilen 28 sosyal bilgiler öğretmen adayından oluşmaktadır. 7 hafta süren uygulamaların verileri yarı yapılandırılmış görüşme formları ile toplanmıştır. Veriler, MAXQDA 2020 programında içerik analizi tekniği kullanılarak analiz edilmiştir. Analizlerden 4 ana tema ve bu temalar bağlamında alt temalar oluşturulmuştur. Bulgular dikkate alındığında öğretmen adaylarının iletişim becerilerine yönelik gerçekleştirdikleri etkinlik sürecinin iletişim konusundaki algılarına olumlu yansıdığı gözlenmiştir. Çalışma bağlamında öğretmen adaylarının; kişiler arası ilişkiler, kendini ifade etme, beden dili, dinleme, toplumda iletişim kurmada isteklilik, empati kurmai, konuşma, görüşlerini rahatlıkla ifade edebilmei, beden dilini geliştirme ve aktif dinleme becerisi geliştirdikleri dikkatleri çekmiştir. Çalışma bulgularından hareketle öğretmen adaylarına bu dersin uygulamalı olarak verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İletişim becerileri, sosyal bilgiler, öğretmen adayı, eylem araştırması, eğitim, öğretim.

Communication Skills Practices With Social Studies Candidate Teachers

Öz

The aim of this study is to improve the communication skills of social studies teacher candidates with the communication skills practices they will perform within the scope of the "Human Relations and Communication" course. The study was designed in an action research pattern. The participants of the study consists of 28 social studies teacher candidates selected in the context of the criterion sample. The data of the applications that lasted 7 weeks were collected with semi-structured interview forms. The data were analyzed using the content analysis technique in the MAXQDA 2020 program. 4 main themes and sub-themes connected to them, were created from the analyzes. Considering the findings, it was observed that the activity process that the candidate teachers carried out for their communication skills had a positive effect on their perceptions of communication. In the context of the study, the development of; interpersonal relations, self-expression, body language, listening, willingness to communicate in society, empathy, speaking, expressing opinions easily, developing body language and active listening skills in candidate teachers was brought to the attention. Based on the findings of the study, it is recommended that this course should be given to teacher candidates in practice.

Anahtar Kelimeler

Communication skills, social studies, teacher candidate, action research, education, training

Kaynakça

• Aebersold M. Tschannen D. and Sculli G. (2013) Improving Nursing Students’ Communication Skills Using Crew Resource Management Strategies. Journal of Nursing Education. 52(3):125-130.
• Afacan, Ö. ve Turan, F. (2012). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının İletişim Becerilerine İlişkin Algılarının Belirlenmesinde Yaratıcı Drama Yönteminin Kullanılması, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 33 (2), 211-237.
• Akoğuz, M. (2002). Becerilerinin Geliştirilmesinde Yaratıcı Dramanın Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Arıcan, K. (2005). İlköğretim Okullarında Sınıf İçi iletişimde Rol Oynayan Öğretmen Davranışları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi. Aytekin, H. (2018). İnsan İlişkileri ve İletişim, Ankara: A Pegem Akademi.
• Bulut, B.N., (2004). İlköğretim Sınıf Öğretmenlerinin İletişim Becerilerine İlişkin Algılarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. (2), 443-452.
• Can H. Aşan Ö. ve Aydın M. E. (2006) Örgütsel Davranış. Arıkan Basım Yayım Dağıtım Ltd. Şti., Ankara.
• Coats, M. (2005). Action Research; a guide for associate lecturers. Centre for Outcomes-Based Education. Open University, Milton Keynes, 4
• Cüceloğlu, D. (1997). Yeniden İnsan İnsana, Remzi Kitapevi, İstanbul.
• Cüceloğlu, D. (2007). Keşke ‘siz Bir Yaşam İçin İletişim, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çetinkaya, Z. (2011). Türkçe Öğretmen Adaylarının İletişim Becerilerine İlişkin Görüşlerinin Belirlenmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, (19)2, 567-576.
• Çevik, D.B. (2011). Müzik Öğretmeni Adaylarının İletişim Becerileri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (1), 1-13.
• Demirci, E. E., (2002), İletişim Becerileri Eğitiminin Merkez Eğitim Merkezi’ne Devam Eden Genç İşçilerin İletişim Becerilerini Değerlendirmelerine Etkisi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Demirel Y. Ökdem F.Ş. ve Saracoğlu F. (2010) Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencilerine Verilen Temel İletişim Becerileri Dersinin Öğrencilerin İletişim Becerilerini Değerlendirme Düzeylerine Etkisi. MYO-ÖS 2010-Ulusal Meslek Yüksekokulları Öğrenci Sempozyumu, Düzce.
• Demirel, Ö.,Seferoğlu, S.S., Yağcı, E. (2004). Öğretim teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: PegemA.
• Deniz İ. (2003) İletişim Becerileri Eğitiminin İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin İletişim Becerisi Düzeylerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dilekman, M., Başçı, Z., Bektaş, F., (2008). Eğitim fakültesi öğrencilerinin iletişim becerisi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 12 (2), 223-231.
• Dökmen, Ü. (2004). İletişim Çatışmaları ve Empati. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Durukan, E. ve Maden, S., (2010). Türkçe öğretmenlerinin iletişim becerileri üzerine bir araştırma. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 1, 59-74.
• Ergin, A. ve Birol, C. (2000). Eğitimde İletişim. Ankara: Anı Yayıcılık.
• Ferrance, E. 2000. Action Research. North eastand Islands Regional Educational Laboratory at Brown University, Providence RI.
• Güney S. (2007) Yönetim ve Organizasyonun Bazı Temel Kavramları, Yönetim ve Organizasyon. İçinde: Güney S. (ed.) ss: 25-58. Nobel Yayın Dağıtım, Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Ankara.
• Güven, A. Yalçınkaya Akyüz, M. (2001). Öğretmen Adaylarının İletişim ve Problem Çözme Becerilerine İlişkin Görüşleri, Ege Eğitim Dergisi, 1(1), 13-22.
• Hannah A. Millichamp C.J. and Ayers K.M.S. (2004) A Communication Skills Course for Undergraduate Dental Students. Journal of Dental Education. 68(9):970-977.
• Hendricks, C. (2006). Improving schools through action research. Boston: Pearson Education.
• İnceoğlu, M. (2004). Tutum, algı, iletişim. Ankara: Elips Kitap.
• Johnson, A. P. (2014). A short guide to action research (4th ed.). New Jersey: Pearson Education.
• Johnson, D. W. (1993), Reaching Out: Interpersonal Effectiveness and Self-Actualization. Boston: Allyn and Bacon, 15. Edition.
• Kaya, A., (2018). İletişime Giriş: Temel Kavramlar ve Süreçler. Ed. Alim Kaya. Kişiler arası İlişkiler ve Etkili İletişim (s. 5). Ankara: A Pegem Akademi.
• Korkut F. (1999). Üniversite Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Değerlendirilmesi. 4. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildirileri. Anadolu Üniversitesi. ss:208-218, Eskişehir.
• Korkut, F. (2004), Okul Temelli Önleyici Rehberlik ve Psikolojik Danışma. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kuzu, A. 2005. Oluşturmacılığa Dayalı Çevrimiçi Destekli Öğretim: Bir Eylem Araştırması. Doktora Tezi. Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Lasswell, H.D. (2007). The structure and function of communication in society. İletişim kuram ve araştırma dergisi. 24, 215-228.
• McNiff, J.,&Whitehead, J. (2006). All you need to know about action research. London: Sage Publications.
• MEB (2018).sosyal bilgiler Öğretim Programı. Erişim adresi: (http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%20.pdf). Erişim tarihi: 25.02.2021
• Milli, M. S., Yağcı, U. (2017). Öğretmen adaylarının iletişim becerilerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (1), 286-298.
• Mills, G. E. (2007). E. Action Research. A Guide ForTheTeacherResearcher. 3rd Edition. New Jersey: Person Education, Inc.
• Mills, G.E. (2003). action research: A guide fort he teacher researcher. Columbus, OH:Merrill Prentice Hall.
• Özden, Y. (2003). Öğrenme ve Öğretme. Ankara:Pegem Yayınları.
• Özer, A. K., (2000), İletişimsizlik Becerisi, İstanbul Sistem Yayıncılık.
• Özerbaş, M. A., Bulut, M., Usta, E., (2007), Öğretmen Adaylarının Algıladıkları İletişim Becerisi Düzeylerinin İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) 8 (1), 123-135.
• Pehlivan-Baykara, K. (2005). Öğretmen adaylarının iletişim becerisi algıları üzerine bir çalışma, İlköğretim-Online, 4(2), 17-23.
• Rees C. Sheard C. and McPherson A. (2004) Medical Students’ Views and Experiences of Methods of Teaching and Learning Communication Skills. Patient Education and Counseling. 54(1):119-121.
• Saraçoğlu, S., Yenice, N. Ve Karasakaloğlu, N., (2009). Öğretmen Adaylarının İletişim ve Problem Çözme Becerileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. 6(2), 187-206.
• Tan, Ç & Tan, S. (2016). Öğretmen adaylarının iletişim becerileri ile sınıfı yönetme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. E-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(3), 1-14.
• Tomal, D. R. (2003). Action research for educators. Usa: The Scarecrow Press, Inc. Erişim adresi:https://www.academia.edu/40860908/ACTION_RESEARCH_FOR_EDUCATORS_by_Daniel_R_Tomal_
• Tunçeli, H. İ., (2013). Öğretmen Adaylarının İletişim Becerileri ile Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Sakarya Üniversitesi Örneği). Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(3), 51-58.