Bilgilendirici Metin Yazma Başarımını Değerlendirmeye Yönelik Bir Ölçek Önerisi

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 115 - 130, 04.08.2022

Ergün Hamzadayı , Onur Dölek

Öz

Bu çalışmada, bilgilendirici metin yazma başarımının değerlendirilmesine katkı sunacak bir ölçek önerisi ortaya koymak amaçlanmıştır. Ölçeğin geliştirilmesinde amaç belirleme, alanyazın taraması, madde havuzunun oluşturulması, uzman görüşlerine başvurma, ön uygulama, geçerlik ve güvenirlik hesaplama aşamaları izlenmiştir. Ölçeğin maddelerine ilişkin kapsam geçerlik indekslerinin belirlenmesinde 10 uzman görüşüne başvurulmuştur. Ölçeğin güvenirliğini Kendall Uyuşum katsayısı ile saptamak için 21 ortaokul, 21 lise ve 21 üniversite öğrencisi olmak üzere toplam 63 öğrenciden bilgilendirici metinler toplanmış ve bu metinler 3 puanlayıcı tarafından değerlendirilmiştir. Yapılan çözümlemeler sonucunda ölçekte yer alan maddelerin KGİ değerlerinin ve puanlayıcılar arası Kendall Uyuşum Katsayısının (W) .80’den büyük olduğu bulgulanmıştır. Bu bulgular; “biçim”, “içerik oluşturma”, “içerik düzeni”, “sözcük kullanımı” ve “dilbilgisi” olmak üzere toplam 5 alt boyut ve 22 maddeden oluşan “bilgilendirici metin yazma başarımı derecelendirme ölçeği”nin geçerli ve güvenilir olduğunu, ölçeğin ortaokul, lise ve üniversite kademelerinde kullanılabileceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilgilendirici metin, yazma, değerlendirme, ölçek.

A Suggestion for a Scale for Evaluating Performance in Writing Informative Text

Öz

In this study, it is aimed to present a scale proposal that will contribute to the evaluation of the performance of writing informative texts. In the development of the scale, the stages of determining the purpose, scanning the literature, creating the item pool, seeking expert opinions, pre-application, validity and reliability calculation were followed. The opinions of 10 experts were consulted in determining the content validity indices for the items of the scale. In order to determine the reliability of the scale with the Kendall's Coefficient of Concordance, informative texts were collected from a total of 63 students, 21 of which are middle school, 21 high school and 21 university students, and these texts were evaluated by 3 raters. As a result of the analyzes made, it was found that the content validity index values of the items in the scale and the Kendall Coefficient of Agreement (W) between the raters were greater than .80. These findings; The "informative text writing success rating scale" consisting of 22 items and a total of 5 sub-dimensions including "form", "content creation", "content layout", "word use" and "grammar" is valid and reliable. and shows that it can be used at university levels.

Anahtar Kelimeler

Informative text, writing, evaluation, scale.

Kaynakça

• Adalı, O. (2004). Anlamak ve anlatmak. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Akyol, H. (2008). Yeni programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Bağcı, H. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının yazılı anlatım yeterlilik düzeyleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 45-68.
• Bayat, N. (2013). Öğretmen adaylarının yazılı anlatımlarında sözcük seçimi ve sözdizim hataları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(43), 116-144.
• Berland, L. K. & Reiser, B. J. (2009). Making sense of argumentation and explanation. Science Education, 93(1), 26–55.
• Beydoğan, H. Ö. (2011). Zihin haritası destekli bilişsel hazırlığın öğrencilerin bilgilendirici yazma yeterliği üzerine etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(4), 1-23.
• Bozkurt, B. Ü. (2018). Okuma ve yazma eğitiminde metin türlerini sınıflama sorunsalı ve çoklu/karma türlerin öğretimiyle ilgili öneriler. Nadir Engin Uzun ve B. Ümit Bozkurt (Ed.). Türkçenin eğitimi-öğretiminde kuramsal ve uygulamalı çalışmalar-10 içinde (ss.75-99). İstanbul: Okan Üniversitesi Yayınları.
• Bozkurt, B. Ü. & Arıca Akkök, E. (2019). Anadili Türkçe olan yetişkin konuşucular için konuşma becerisi derecelendirme ölçeğinin geliştirilmesi. İlköğretim Online, 18(1), 416-436.
• Butt, D., Fahey, R., Feez, S., Spinks, S. & Yallop, C. (2000). Using functional grammar: An explorer’s guide. Sydney: NCELTR.
• Can, A. (2019). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
• Coşkun, E. & Tiryaki, E. N. (2011). Tartışmacı metin yapısı ve öğretimi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 63-73.
• Çelik, M. E. (2010). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin bilgilendirici metin yazma kazanımlarına ulaşma düzeyleri. (Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi). YÖK.
• Davis, L. L. (1992). Instrument review: Getting the most from a panel of experts. Applied nursing research, 5(4), 194-197.
• Dölek, O. & Hamzadayı, E. (2016). Akran etkileşimine dayalı yazma etkinliklerinin 7. Sınıf öğrencilerinin yazılı anlatım becerileri üzerindeki etkisi. Turkish Studies, 11(3), 965-980.
• Dölek, O. & Hamzadayı, E. (2018). Comparison of writing skills of students of different socioeconomic status. International Journal of Progressive Education, 14(6), 117-131.
• Duke, N. K. &Bennett-Armistead, V. S. (2003). Reading and writing informational text in the primary grades: Research based practices. New York: Scholastic.
• Fidan, U. (2017). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin bilgilendirici metin yapısı unsurlarını belirleme düzeyleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(39), 200-222.
• Görlach, M. (2004). Text types and the history of English. Berlin/New York: Mouton de Gruyter.
• Günay, V. D. (2007). Metin bilgisi. İstanbul: Multilingual.
• Hall, K. M., Sabey, B. L. &McClellan, M. (2005). Expository text comprehension: Helping primary-grade teachers use expository texts to full advantage. Reading Psychology, 26(3), 211-234.
• Hamzadayı, E. (2020). Yazma hataları ve yanılgıları. Nihat Bayat (Ed.) Yazma ve Eğitimi içinde (ss. ). Ankara: Anı yayıncılık.
• Hollingsworth, H. & Eastman, S. (1988). Teaching writing in every class: A guide for grades 6-12. Boston: Allyn and Bacon.
• Hyland, K. (2007). Genre and second language writing. Ann Arbor: University of Michigan Press.
• Kana, F. & Şener E. G. (2021). Yazma tekniklerinin ortaokul öğrencilerinin bilgilendirici metin yazma becerisine etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 50(231), 353-382.
• Karatay, H. (2009). Bağdaşıklık araçlarını kullanma düzeyi ile tutarlı metin yazma arasındaki ilişki. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3), 373-385.
• Kintseh, W. & van Dijk, T.A. (1978). Toward a model of text comprehension and production. Psychological Review 85, 363-394.
• Knapp, P. & Watkins, M. (2005). Genre, text, grammar: Technologies for teaching and assessing writing. Sydney: UNSW Press.
• Kolaç, E. (2009). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin tür açısından değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 594-626.
• Kuzu, S. T. (2004). Etkileşimsel modele uygun okuma öğretiminin Türkçe bilgilendirici metinleri anlama düzeyine etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 55-77.
• Meyer, B. J. F. (1984). Organizational aspects of text: Effects on reading comprehension and applications for the classroom. İçinde: J. Flood (ed.), Promoting reading comprehension. Newark, DE: International Reading Association. ss. 113-139.
• Moller, J., Cheek Jr, E. H., Ortlieb, E. & Steward, F. (2012). Model, engage, write, and evaluate: A model for informative writing. Journal of Studies in Education, 2(1), 149-163.
• Mosenthal, P. B. (1985). Defining the expository discourse continuum: Towards a taxonomy of expository text types. Poetics, 14(5), 387-414.
• Moss, B. (2005). Making a case and a place for effective content area literacy instruction in the elementary grades. The Reading Teacher, 59(1), 46-55.
• Müldür, M. (2017). Öz düzenlemeye dayalı yazma eğitiminin ortaokul öğrencilerinin bilgilendirici metin yazma becerisine, yazmaya yönelik öz düzenleme becerisine ve yazma öz yeterlik algısına etkisi. (Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi). YÖK.
• Müldür, M. & Çevik, A. (2019). Ortaokul öğrencilerinin bilgilendirici metin yazma becerilerinin incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(5), 141-149.
• Rowan, K. E. (1988). A contemporary theory of explanatory writing. Written Communication, 5(1), 23-56.
• Sallabaş, M. E. (2007). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin kendini yazılı olarak ifade etme kazanımlarına ulaşma düzeyi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Szymanski, E. M., Linkowski, D. C., Leahy, M. J., Diamond, E. E. & Thoreson, R. W. (1993). Human resource development: An examination of perceived training needs of certified rehabilitation counselors. Rehabilitation Counseling Bulletin, 37(2), 163- 181.
• Şener, G. E. (2018). Yazma tekniklerinin ortaokul öğrencilerinin bilgilendirici metin yazma becerisine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Şentürk, N. (2009). Planlı yazma ve değerlendirme modelinin 8. sınıf öğrencilerinin bilgilendirici metin yazma becerilerini geliştirmeye etkisi. (Yüksek Lisans Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi). YÖK.
• Tompkins, G. E. (2000). Teaching writing: Balancing process and product. New Jersey: Prentice Hall.
• Topuzkanamış, E. (2009). Türkçe eğitimi bölümü öğrencilerinin imla başarıları. Turkish Studies, 4(3), 2171-2189.
• Tunagür, M. (2020). Üstbilişsel stratejilere dayalı yazma etkinliklerinin 8. sınıf öğrencilerinin bilgilendirici metin yazma becerilerine, tutumlarına ve üstbilişsel yazma farkındalıklarına etkisi: Karma yöntem çalışması. (Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi). YÖK.
• Ülper, H. (2011). Öğrenci metinlerinin tutarlılık ölçütleri bağlamında değerlendirilmesi. Turkish Studies, 6(4), 849-863.
• Wolbers, K. A. (2007). Strategic and Interactive Writing Instruction (SIWI): Apprenticing deaf students in the construction of informative text (Doctoral dissertation, Michigan State University. Department of Counseling, Educational Psychology and Special Education).