HABÎB-İ KARAMÂNÎ VE TASAVVUFÎ DÜŞÜNCESİ

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 1, 147 - 174, 30.06.2018

Fatih Çınar

Öz

Habîb-i Karamânî, Halvetiyye
tarikatının Anadolu’da yayılması için gayret göstermiş, seyyah sûfîlerden
biridir. Eserleri ve talebeleri ile misyonunun geniş kitlelere ulaşması için
çaba gösteren Karamânî, bu yönüyle Halvetiyye’nin ana kollarından birinin kurucusu
olarak kabul edilmiştir. Bu makalede, Karamânî’nin hayatı, eserleri, halifeleri
ve tasavvufî düşüncesinin ana hatları dile getirilmiştir. Çalışmada, ilmî,
vicdanî, siyasî, ekonomik ve toplumsal birliğin sağlanmasına olan katkısı ile
yüzyıllardır Anadolu’yu etkileyen Halvetiyye tarikatının önemli
temsilcilerinden olan Karamânî’nin bu sürece katkısına da işaret
edilmiştir.     

Anahtar Kelimeler

Karamânî, Hayatı, Eserleri, Halifeleri ve Tasavvufî Düşüncesi

Kaynakça

• Abdîzâde Hüseyin Hüsameddîn Yaşar, Amasya Tarihi, İstanbul: Hikmet Matbaası, 1327-1330, c.I-IV.
• Aşkar, Mustafa, “Bir Türk Tarikatı Olarak Halvetiyye’nin Tarihi Gelişimi ve Halvetiyye Silsilesinin Tahlili”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Ankara 1999, XXIX, s.543 vd.
• Atâî, Nev’îzâde, Hadâiku’l-Hakâik fî tekmileti’ş-Şakâik, Hazırlayan: Abdülkadir Özcan, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1989.
• Câmî, Abdurrahman, Nefahâtü’l-Üns min Hadarâti’l-Kuds, Tercüme: Lâmiî Çelebi, İstanbul 1289.
• Cunbur, Müjgân, “Dâvûd-ı Halvetî”, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2003.
• Çağman, Filiz, “Baba Nakkaş”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1991, c.IV, s.370.
• Elgin, Necati, “Dâvûd-ı Halvetî’nin Gülşen-i Tevhîd’i”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, İstanbul 1965, c.XIII, s.91-98.
• Hoca Sadettin Efendi, Tâcü’t-Tevârih, İstanbul: Tabhâne-i Âmire, 1279, c. I-II.
• Hulvî, Mahmud Cemâleddîn, Lemezât-ı Hulviyye ez-Lemeât-ı Ulviyye (Halvet î Büyüklerinin Tatlı Halleri), Hazırlayan: Mehmet Serhan Tayşi, İstanbul: Semerkand Yayınları, 2013.
• İslamoğlu, Abdulmecit, Dâvûd-ı Halv etî ve Gülşen-i Tevhîd ü Tahkîk’i (İnceleme-Metin), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2007.
• İsmail Paşa, Hediyyetü’l-Ârifîn Esmâü’l -Müellifîn ve Âsâru’l-Musannifîn, İstanbul: Matbaatü’l-Behiyye, 1951, c. I-II.
• Konyalı, İbrahim Hakkı, Âbideleri ve Kitabeleriyle Üsküdar Tarihi, İstanbul 1976.
• Nazmî Mehmed, Hediyyetü’l-İhvân, Süleymaniye Ktp., Reşid Efendi, nr. 495.
• Nazmî Mehmed, Osmanlılarda Tasavvufî Hayat-Halvetîlik Örneği- Mehmed Nazmî Efendi‟nin Hediyyetü’l–İhvân’ı, Hazırlayan: Osman Türer, İstanbul: İnsan Yayınları, 2011.
• Özağaç, Mustafa, Habîbî’nin Vuslat-nâme Adlı Mesnevîsi (Metin-Muhteva-Tahlil), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2016.
• Özağaç, Mustafa, “Habîb-i Karamânî’nin Vuslat-nâmesi’nde Sayılar”, Uluslararası Amasya Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: Kibatek Yayınları, 2017, I, s.1357-1367.
• Özağaç, Mustafa, “Habîb-i Karamânî’nin Bilinmeyen Bir Mesnevîsi: Vuslat-nâme”, Uluslararası Amasya Âlimleri Sempozyumu (21-23 Nisan 2017) Bildiriler Kitabı, Amasya 2017, I, s.667-676.
• Rif’at, Ahmed Efendi, Lügat-i Târîhiyye ve Coğrafiyye, İstanbul: Mahmûd Bey Matbaası, 1300, c.I-V.
• Sivasî Şemseddîn-i, Divan, Hazırlayan: Ramazan Süer, İstanbul: H Yayınları, 2017.
• Süreyyâ, Mehmed. Sicill-i Osmânî, İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1311.
• Şahin, Kamil, “Habîb-i Karamanî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XIV, İstanbul 1996, s.371.
• Şahin, Kamil, Şahin Kamil, Semih Ceyhan, “Şeyh Yavsî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2010, XXXIX, s.75-77.
• Tahir, Mehmed, Osmanlı Müellifleri, İstanbul: Matbaa-i Amire, 1333, c. I-IV.
• Taşköprülüzâde İsâmü’d-Dîn Ebu’l-Hayr Ahmed Efendi, eş-Şekâiku’n–Nu’mâniy ye fî ulem âi’d-Devleti’l-Osmâniyye, Tahkik: Ahmed Subhi Furat, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1405.
• Olcay, Osman Fevzi, Amasya Şehri, Sadeleştirenler: Harun Küççük, Kurtuluş Altunbaş, Amasya: Amasya Belediyesi Yayınları, 2010.
• Öngören, Reşat, Osmanlılar’da Tasavvuf, İstanbul: İz Yayıncılık, 2003.
• Öngören, Reşat, “Cemâleddin İshak Karamânî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2001, XXIV, s.448-449.
• Özer, Süleyman, Cemaleddîn Aksarâyî ve Tefsir Risâlesi (Edisyon Kritik), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 2008.
• Sühreverdi Şihâbüddin Ömer, Avârifü’l-Maârif, Hazırlayanlar, H. Kâmil Yılmaz, İrfan Gündüz, İstanbul: Vefa Yayıncılık, Tarihsiz.
• Şirvânî Yahya, Şifâü’l-Esrâr, Hazırlayan: Mehmet Rıhtım, İstanbul: Sûfî Kitap Yayınları, 2014.
• Tekdemir, Hatice Kübra, Habîb-i Karamânî ve Etvâr-ı Seb’a Manzûmesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir 2015.
• Toprak, Mehmet Sait, “Cemâlî İshak b. Mehmed el-Karamânî: Hayatı ve Eserleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, İzmir 2006, Sayı: XXIV, s.127-160.
• Uludağ Süleyman, “Halvetiyye”, Diyanet İşleri Başkanlığı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1997, XV, s.394.
• Ulupınar, Hamide, “Habîb-i Karamânî ve Anadolu Tasavvuf Kültürüne Tesiri”, Uluslararası Amasya Âlimleri Sempozyumu (21-23 Nisan 2017) Bildiriler Kitabı, Amasya 2017, I, s.658.
• Uslu, Recep, “Dâvûd-ı Halvetî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1994, IX, s.28.
• Ünver, A. Süheyl, “Baba Nakkaş”, Fatih ve İstanbul, Sayı: 2, İstanbul 1954, s.7-12, 169-188.
• Vassâf, Hüseyin, Sefîne-i Evliyâ, Hazırlayanlar: Mehmet Akkuş-Ali Yılmaz, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2015, c. I-V.
• Vicdânî, Sadık, Tomar-ı Turuk-ı Aliyye (Halvetiyye), İstanbul 1338-1341.