KUR’ANÎ BİR KAVRAM OLARAK “GÂNİTȊN/GÂNİTȖN (قانتين/قانتون)” KAVRAMI VE KAVRAMIN GEÇTİĞİ BAZI AYETLERİN TEFSİRİ

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 1, 229 - 248, 30.06.2018

Ahmet Özdemir

Öz

İnsan,
yeryüzüne imtihan için gönderilmiştir. Bu imtihanın en önemli ögesi de Allah
(cc)’a kulluktur. Kur’an’da, Allah (cc)’a kullukla ilgili birçok kavramın
kullanıldığını görmekteyiz. Bunlardan bir tanesi de “Gânitîn”
kavramıdır.  Bu kavram
hem kulluk alanı hem de diğer sosyal alanlar için kullanılmaktadır. Kulluk
anlamında düşündüğümüzde daha çok, samimi bir şekilde Allah (cc)’ın emir ve
yasaklarına uygun bir yaşamı ifade etmektedir. Sosyal alanda ise, kendisine
verilen görevi layıkıyla yerine getirmek anlamında kullanılmaktadır. Bu
anlamların ortaya çıkarılması, alandaki bir eksikliği gidermiş olacaktır. Bu nedenle araştırmamız Kur’an
merkezli olarak ele alınıp tefsirlerden de istifade etmek suretiyle konu
hakkında değerlendirmeler yapılacaktır. Bunun yanında konuyla ilgili diğer
kaynaklardan da istifade edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Gânitîn, İnsan, Kulluk, Sorumluluk

Kaynakça

• Alper, Ömer Mahir, “İtaat.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Âlûsî, Şehabeddin Mahmûd, Rûhu’l-me‘ânî, 16 cilt, Beyrut: Dâru’l-kutub el-ilmiyye, 1. baskı, 1415.
• Bağcı, H. Musa, “Hz. Peygamber’in Örnekliğinin Günümüzdeki Önemi : ( Teşebbüh / Taklit ile İktidâ / Teessî / İttiba Kavramları Bağlamında ),” Hz. Muhammed (SAV) ve Mesajı (2014): 107-123.
• Begavî, Ferrâ’, Me‘âlimü’t-tenzîl, 5 cilt, Beyrut: Dâru ihyai’t-turasi’l-Arabiyyi, 1. baskı, 1418.
• Beyzâvî, Nâsırüddîn, Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-te’vîl, 5 cilt, Beyrut: Dâru ihyai’t-turasi’l-Arabiyyi, 1. baskı, 1418.
• Cevherî İsmail b. Hammad, es-Sıhâh Tâcu’l-Luga ve Sıhâhu’l-Arabiyye, 6 cilt, Beyrut: Dâru’l-ilm li’l-melâyin, 1.baskı, 1987/1407.
• Çelik, Ali, “Sünnet’e İttibâ Konusunda Farklı Eğilimler”, İslâmî Araştırmalar Dergisi, XIII, sy. 1 (2000): 75-92.
• Demirci, Muhsin, “Kur’an’da İttibâ Kavramı”, Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, sy. 3 (1996): 151-186.
• Dihlevî, Şah Veliyyullâh. Hüccetullahi’l-bâliga, 2 cilt, İstanbul: İz yay., 1994.
• Ebû Hayyân el-Endelüsî, el-Bahrü’l-muhît fi’t-tefsîr, 10 cilt. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1420.
• Ebüssuûd Efendi, İrşâdü’l-‘akli’s-selîm ilâ mezâye’l-kitâbi’l-kerîm, 9 cilt. Beyrut: Dâru ihyai’t-turasi’l-Arabiyyi, ts.
• Mahallî, Celâleddin ve Celâleddin es-Süyûtî, Tefsîrü’l-Celâleyn, Beyrut: Dâru’l-hayr, 1.baskı, 2001.
• Erdoğan, Mehmet, Fıkıh ve Hukuk Terimleri, İstanbul: Ensar neşriyat, 5. baskı, 2015.
• Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn, el-Kâmûsü'l-muhît, Beyrut: Mektebu tahkik et-türasi fi müesseseti’r-risaleti, 8.baskı, 2005.
• Hâzin, Ali b. Muhammed, Lübâbü't-te'vîl fî me'âni't-tenzîl, Beyrut: Dâru’l-kutub el-ilmiyye, 1.baskı, 1415.
• Hökelekli, Hayati, Din Psikolojisi, Ankara: TDV yay., 1993.
• İbn Atıyye, el-Endelüsî, el-Muharrerü’l-vecîz fi tefsîri’l-kitâbi’l-‘azîz, 6 cilt. Beyrut: Dâru’l-kutub el-ilmiyye, 1. baskı, 1422.
• İbn Manzûr, Cemalüddîn, Lisânü’l-Arab, Beyrut: Dâru sadr, 3.baskı, 1414.
• İmamoğlu, A.Vahit, “Bağlılık ve itaat Duygusuna Dini ve Psikolojik Yaklaşım”, Dinî Araştırmalar Dergisi VI, sy. 18 (2004): 129-140.
• İsfahânî, Râgıb, el-Müfredât, Beyrut: Dâru’l-marife, 4.baskı, 2005/1426.
• İsmâil Hakkı Bursevî, Rûhu’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân, 10 cilt. Beyrut: Dâru’l-fikr, ts.
• Karaman, Hayreddin, İslam Hukukunda İctihad, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı yay., 2. Baskı, 1996.
• Karaman, Hayreddin v.dğr., Kur’an Yolu, 5 cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı yay., 2014.
• Kâsımî, Cemâleddîn, Mehâsinü’t-te’vîl, 9 cilt. Beyrut: Dâru’l-kutub el-ilmiyye, 1. baskı, 1418.
• Koçak, Muhsin, “Kunût”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV yay., 1997.
• Köse, Saffet, İslam Hukukuna Giriş, İstanbul: Hikmetevi yay., 5. baskı, 2015.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed, el-Câmi’ li-ahkâmi’l-Kur’ân, 20 cilt. Kahire: Dâru’l-kutub el-Mısriyye, 2. baskı, 1964/1384.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen, en-Nüket ve’l-‘uyûn, 6 cilt. Beyrut: Dâru’l-kutub el-ilmiyye, ts.
• Merâgî, Ahmed Mustafa, Tefsîrü’l-Merâgî, 30 cilt. Mısır: Mektebetü Mustafa Elbânî el-Halebî ve evlâduhû, 1. baskı, 1946.
• Mevdȗdî, Ebu’l-A’la, Tefhîmü’l-Kur’ân, çev. Muhammed Han Kayanî ve dğr. 7 cilt. İstanbul: İnsan yay., 2. baskı, 1995.
• Mukâtil b. Süleyman, et-Tefsîrü’l-kebîr, Tefsîru Mukåtil b. Süleymân. 5.cilt, Beyrut: Dâru ihyai’t-turas, 1.baskı, 1423.
• Mücâhid b. Cebr, Ebü’l-Haccâc, Tefsîru Mücâhid, Mısır: Dâru’l-fikri’l-İslâmî, 1.baskı, 1989/1410.
• Râzî, Fahrüddîn, Mefâtîhu’l-gayb, et-Tefsîrü’l-kebîr, 32 cilt, Beyrut: Dâru ihyai’t-turasi’l-Arabiyyi, 3. baskı, 1420.
• Reşîd Rızâ, Muhammed Abduh, Tefsîrü'l-Kur’âni’l-hakîm, Beyrut: Dâru’l-kutub el-ilmiyye, 1990.
• Seâlibî, Ebû Zeyd, el-Cevâhirü’l-hisân fî tefsîri’l-Kur’ân, 5 cilt, Beyrut: Dâru ihyai’t-turasi’l-Arabiyyi, 1.baskı, 1418.
• Sa‘lebî Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed, el-Keşf ve’l-beyân, 10 cilt, Beyrut: Dâru ihyai’t-turasi’l-Arabiyyi, 1.baskı, 2002/1422.
• Şevkânî, Ebû Abdillâh, Fethu’l-kadîr el-câmi’ fenneyi’r-rivâye ve’d-dirâye min ‘ilmi’t-tefsîr, 6 cilt, Dımeşk-Beyrut: Dâru’l-kelim et-Tıyb, 1. baskı, 1414.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr, Câmi‘u’l-beyân ‘an te’vîli âyi’l-Kur’ân, 4 cilt, byy.: Müessesetü’r-risale, 1. baskı, 2000/1420.
• Tantâvî, Muhammed Seyyid, et-Tefsîrü’l-vasît li’l-Kur’âni’l-kerîm, 15 cilt, Kahire: Daru nehdati Mısr, 1. baskı, 1997.
• Zebîdî, Muhammed Murtazâ, Tâcü’l-arȗs min cevâhiri’l-kâmȗs, 40 cilt, byy.: Daru’l-hidaye, ts.