Danıştay İçtihatlarında Anayasal Vergileme İlkelerinin Yansımaları

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 21, 30 - 43, 30.09.2020

Bersu Ceylan

Öz

Vergi, kamu harcamalarını finanse etmek üzere, yasalara uygun olarak, gerçek ve tüzel kişilerden cebren alınan maddi ve karşılıksız bir yükümlülüktür. Vergileme ilkeleri ve bu ilkelerin Anayasal dayanağının oturtulduğu Anayasanın 73. Maddesinde; “herkes” tabiri genellik ilkesini, “mali gücüne göre” tabiri mali güç ilkesini, “vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı” adalet ilkesini, “vergi, resim, harç vb. mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır” tabiri ise kanunilik ilkesini ifade etmektedir. Bu çalışma vergileme ilkelerinin, vergi mükellefleri ve devlet açısından sınırlayıcı önemine dikkat çekerek, Danıştay kararları dolayında değerlendirmesini ve bu alanda literatüre katkı sağlamayı amaç edinmektedir. Çalışmada; “Adam Smith Vergileme İlkeleri” ve mevcut “Anayasal Vergileme İlkeleri” arasından, Danıştay Dava Daireleri ve Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu içtihatlarında yer verilenler; ilkelerin mahiyeti, hukuksal normlara ve vergileme ilkelerinin amacına uygunlukları açısından değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Vergileme İlkeleri, Kanunilik İlkesi, İçtihat, Danıştay

Kaynakça

• Referans1 Berggren, N. (1999), “A Preference-Utilitarian Foundation for the Generality Principle”, Constitutional Political Economy, 10 (1), 1-24.
• Referans2 Candan, N. (2007), “İbni Haldun’un Gözüyle Kamu Maliyesi Yaklaşımı”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (2), 235-245.
• Referans3 Gökburan A. R. (1998). “Vergileme İlkeleri ve Küreselleşme”, Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (1), 177-201.
• Referans4 İlgen, A. (2005), “İbni Haldun’un Kamu Ekonomisi, Maliyesi ve Vergi Dünyasına İlişkin Görüş ve Analizleri”, Vergi Dünyası Dergisi, 281, 101-106.
• Referans5 Jarczok-Guzy, M. (2017), “The Principles Of Tax Law Equality İn The Context Of Direct Taxation”, Journal of Economics and Management, 30, 70-84.
• Referans6 Karakoç, Y. (2013) “Anayasal Vergilendirme İlkeleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15 (Ö.s.), 1259-1308.
• Referans7 Metin, Y. (2017), “Temel Hakların Sınırlandırılması ve Ölçülülük: Ölçülülük İlkesi Evrensel Bir Anayasal İlke Midir?”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(1), 1-73.
• Referans8 Öz, E. ve Hepaksaz, E. (2009), “Türkiye'de Denizcilik Faaliyetlerine İlişkin Mali Yükümlülüklerin Genellik ve Eşitlik İlkeleri ile Vergi Harcaması Uygulamaları Kapsamında Değerlendirilmesi”, <http://www.ersanoz.com/makaleler/turkiye-de-denizcilik-faaliyetlerine-iliskin-mali-yukumluluklerin.pdf> 1-23. Erişim Tarihi: 2.03.2020.
• Referans9 Öz, E., vd. (2014). “Türk Servet Vergisi Sistemine Modern Bir Yaklaşım”, <http://www.ersanoz.com/makaleler/12-15-2014-turk-vergi-sistemine-modern-bir-yaklasim.pdf> 1-19. Erişim Tarihi: 2.03.2020.
• Referans10 Pehlivan, O. (2017), Kamu Maliyesi, Trabzon, 1. Baskı: Celepler Matbaacılık Yayın.
• Referans11 Preez, H. D. (2015). “A Construction of The Fundamental Principles of Taxation”, University of Pretoria Unpublished Thesis Study. 1-244.
• Referans12 Rumpf, C. (1993), “Ölçülülük İlkesi ve Anayasa Yargısındaki İşlev ve Niteliği”, Anayasa Yargısı Dergisi, 10, 25-48.
• Referans13 Smith, A. (1994), “The Wealth of Nations”, Ed. Cannan, E. The Modern Library, New York.
• Referans14 Taylar, Y. (2017) “Ölçülülük İlkesi Bağlamında Vergi Ziyaı Cezasının Anayasa’ya Uygunluk Sorunu”, Maliye Sempozyumu, 137-176.
• Referans15 Uluatam Ö. (2001) Kamu Maliyesi, Ankara, 7. Baskı: İmaj Yayınevi.
• Referans16 Yalti, A. (2013), “Vergi Hukukunda Ayırma Prensibi”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Referans17 Yüzer, D. (2014), “Kamu İcra Hukukunda Ölçülülük İlkesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi,16, 4843-4846.
• Referans18 213 sayılı V.U.K., https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.4.213.pdf. Erişim Tarihi: 9.03.2020.
• Referans19 2575 Sayılı Danıştay Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2575.pdf. Erişim Tarihi: 7.03.2020.
• Referans20 http://emsal.danistay.uyap.gov.tr/BilgiBankasiIstemciWeb/. Erişim Tarihi: 3.03.2020.
• Referans21 http://kararlaryeni.anayasa.gov.tr. Erişim Tarihi: 10.03.2020.
• Referans22 https://www.anayasa.gov.tr/tr/kararlar-bilgi-bankasi/. Erişim Tarihi: 4.03.2020.
• Referans23 http://www.danistay.gov.tr/kurumsal-2-tekilat-emas.html. Erişim Tarihi: 2.03.2020.
• Referans24 http://www.danistay.gov.tr/kurumsal-5-dairelerin--blm.html. Erişim Tarihi: 5.03.2020.
• Referans25 https://www.gib.gov.tr/. Erişim Tarihi: 4.03.2020.
• Referans26 https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.197.pdf 3718-2, 13. Erişim Tarihi: 9.03.2020.
• Referans27 https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf. Erişim Tarihi: 9.03.2020.
• Referans28 https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2000/12/20001208.htm#11. Erişim Tarihi: 4.03.2020.