Türkiye’nin 1980-2021 Dönemi Dış Ticaret Gelişiminin İrdelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 27, 82 - 99, 30.03.2022

Işıl Fulya Orkunoğlu Şahin

Öz

Günümüzde Çin, ABD vb. gelişmiş birçok ülke arasındaki dış ticaret savaşları ivme kazanmıştır. Bu durumun dış ticaret savaşlarının en önemli silahlarından biri olan gümrük vergilerinin oranlarında artışa gidilerek, kotalarla, yasaklarla ve diğer tarife dışı engellerle misilleme şeklinde sürdürüldüğü görülmektedir. Bununla birlikte ilerleyen süreçte 2023’te yürürlüğe girmesi hedeflenen AB’nin sınır karbon vergisi düzenlemesi ile getirilen çevre kirliliği ve karbon salınımı kriterlerine uygun olmaması vb. nedenlerin de yeni dış ticaret engellerini doğuracağı öngörülmektedir. Nitekim çalışmada 1980-2021 döneminde Türkiye’nin dış ticaret hacminin gelişimi, ithalatın ihracatı karşılama oranının seyri, Türkiye’de 1980-2021 döneminde ithalatın ve ihracatın sektörlere, mal gruplarına ve ülkelere göre dağılımının gelişimi incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dış Ticaret Savaşları, İhracat, İthalat, İhracatın İthalatı Karşılama Oranı, Türkiye

Kaynakça

• Adıgüzel S. (2020), “Çin Türkiye Ticaret İlişkileri”, “Ekonomi ve Yönetim Bilimlerinde Güncel Akademik Çalışmalar” kitabında bölüm, Editör: Mustafa Hatipler, Adalet Yayınevi, 247-271.
• Birol Y. E. (2020), “Türkiye’nin Avrupa Birliği ile Dış Ticaret İlişkileri” , Türkiye’de Dış Ticaret ve Lojistik, Nobel Yayın.
• Çatalbaş N. (2020), “Ticaret Savaşları ve Geleceği”, İşletme ve Finans Yazıları-III kitabında bölüm, Mart, Editör Dr. Öğretim Üyesi Melik Kamışlı, Beta 1. Basım, 79-95.
• Çütçü İ. (2021), Pandemi Sonrası Dünya ve Türkiye’de Dış Ticaret, Bankacılık ve Sermaye Piyasası Araştırmaları Dergisi, 5(12), 1-21.
• Eğilmez M. (2013), “Türkiye’nin Dış Ticareti”, Aralık 2013, https://www.mahfiegilmez.com/2013/12/turkiyenin-dsticareti.html
• Euronews (2022), “Türkiye’de İthalat İhracat Dengesi Ne Durumda, İthalata Bağımlılık Ne Kadar?”, https://tr.euronews.com/2022/01/01/turkiye-de-ithalat-ihracat-dengesi-ne-durumda-ithalata-bag-ml-l-k-ne-kadar, 03.01.2022.
• Kalkınma Bakanlığı (KB) (2018), 11. Kalkınma Planı (2019-2023), https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/Uretim_ve_DisTicaret_IliskisiCalismaGrubuRaporu.pdf, Aralık, 1-84.
• Kaplan F. ve Ünal A. E. (2019), “Dış Ticaret Dengesi İle Dış Ticaret Hadleri Arasındaki İlişkinin Türkiye İçin Yeniden İncelenmesi”, 2. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu 23-25 Mayıs 2019, Mersin, 309-320.
• Kuşat N. (2015), “Ekonomik Kalkınmanın Sürdürülebilirliğinde Liberal Dış Ticaret:1980 Sonrası Türkiye Örneği”, IJSS, 14(1), https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/223158, 39-64.
• Maden Tetkik Arama (MTA), “2020 Yılı Maden Dış Ticaret”, https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/turkiyede-madencilik/2020-yili-maden-dis-ticaret.pdf, 1-49.
• Scott M. ve Cedric S. (2016), Here's How Fast China's Economy Is Catching Up to the U.S, https://www.bloomberg.com/graphics/2016-us-vs-chi-na-economy/, May.
• Mazlum N. (2020), “1980-2018 Dönemi Türkiye Ekonomisi ve Dış Ticaretinin Gelişim Seyri”, Gümrük ve Ticaret Dergisi, 7 (22), Aralık, 54-71.
• Oskay C. S. “1980’den Günümüze İhracatın Seyri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/116578, 53-62.
• Seyidoğlu, H. (2017). Uluslararası İktisat Teori Politika ve Uygulama. İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• TC Ekonomi Bakanlığı, (EB) (2012), 2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı, http://geka.gov.tr/Dosyalar/o_1adq0ifbp1ic11m4nlc81rpsr178.pdf, 1-84.
• TC Ekonomi Bakanlığı, (EB) (2022), Aralık Ayı Dış Ticaret Verileri, https://ticaret.gov.tr/haberler/2021-yili-aralik-ayi-dis-ticaret-ticaret-esnaf-ve-kooperatif-verileri, Ocak.
• TC Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı (EB) (2018), Girdi Tedarik Stratejisi Eylem Planı (2017-2019), https://ticaret.gov.tr/data/5b92345f13b876136466595a/gites_raporu.pdf, 1-52.
• TC Ekonomi Bakanlığı (EB) (2022a), Yanı Başımızdaki Dev Pazar Avrupa Birliği, https://ticaret.gov.tr/dis-iliskiler/avrupa-birligi/yani-basimizdaki-dev-pazar-avrupa-birligi, 17 Şubat.
• Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) (2020), Almanya Hedef Pazar Analizi, https://www.tim.org.tr/files/downloads/Analiz_Rapor/Almanya%20Hedef%20Pazar%20%C3%9Clke%20Analizi.pdf, Nisan, 1-84.
• Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), (2017), İhracatın Gelişimi 2001-2016, https://www.tim.org.tr/files/downloads/Strateji_Raporlari/%C4%B0hracat%C4%B1n%20Geli%C5%9Fim%202001-2016.pdf, 1-31.
• Tokucu E. ve Yüce A. (2013), “Türkiye’nin İhracat Performansının 1980 Sonrası Dönemde Gelişimi ve İhracatın Artırılmasında Uluslararası Pazarlama İnovasyonunun Rolü, Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi Haziran, 2(1), 47-75.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), (2020), 29 Ocak 2021, 37412 Sayılı TÜİK Bülteni, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dis-Ticaret-Istatistikleri-Aralik-2020-37412, Aralık.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2021), Yıllara Göre Dış Ticaret Verileri, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=dis-ticaret-104.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2021a), Dış Ticaret İstatistikleri, https://biruni.tuik.gov.tr /disticaretapp/disticaret.zul?param1 =1&param2=0&sitcrev=0&isicrev=0&s ayac=5803.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2021b), Dış Ticaret İstatistikleri Aralık 2021 Bülteni, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dis-Ticaret-Istatistikleri-Aralik-2021-45535.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2021c), Ocak 2021 Yıllara Göre Dış Ticaret İstatistikleri, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dis-Ticaret-Istatistikleri-Ocak-2021-37413.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2021d), Dış Ticaret İstatistikleri, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dis-Ticaret-Istatistikleri-Kasim-2021-37423, Kasım.
• United Nations Conference on Trade and Development (UNICTAD) (2021), Global Trade Update, November, https://unctad.org/webflyer/global-trade-update-november-2021, 1-8.
• Word Trade Organization (WTO) (2021), World Trade Statistical Review”, https://www.wto.org/english/res_e/statis_e/wts2021_e/wts2021chapter05_e.pdf, 1-85.
• Word Trade Organization (WTO) (2019), World Trade Report 2019: The Future of Services Trade. https://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/00_wtr19_e.pdf, 1-232, 12.06.2020.
• Zengin E. (2015), “Türkiye ve Rusya Federasyonu Ticari İlişkileri”, Avrasya İncelemeleri Dergisi, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/217890, 4(1), 61-103.