Tax Buoyancy Effect Of Direct Taxes In Turkey

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 29, 12 - 29, 30.09.2022

Pınar Bengi Kaya , Gülsüm Gürler Hazman

Öz

The study aims to examine the buoyancy effect of direct taxes in Turkey. While analyzing the buoyancy effect of direct taxes, personal income tax and corporate tax, including direct tax revenues, are considered. In the study, which aims to measure the effect of discretionary regulations made in terms of both tax types on tax revenue, six incentive zones created by the Decision on State Aids in Investments No. 2012/3305 were taken into account the provinces in Turkey are divided into six regions according to the socio-economic development index, taking into account their development levels. The study aimed to calculate the tax buoyancy effect in the mentioned regions so that the reaction of the regions to the discretionary regulations related to the tax can be predicted. In the study, the AMG (The Augmented Mean Group estimator) method was preferred between 2004 and 2019. According to the study results, the buoyancy effect of direct taxes was relatively weak, with a coefficient of 0.30.

Anahtar Kelimeler

Direct Taxes, Personal Income Tax, Corporate Tax, Tax Buoyancy Effect, Incentive Zone

Türkiye’de Dolaysız Vergilerin Kaldıraç Etkisi

Öz

Çalışma, Türkiye'de dolaysız vergilerin kaldıraç etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Dolaysız vergilerin kaldıraç etkisi analiz edilirken, doğrudan vergi gelirlerini de içeren kişisel gelir vergisi ve kurumlar vergisi dikkate alınmaktadır. Her iki vergi türü açısından yapılan ihtiyari düzenlemelerin vergi gelirlerine etkisini ölçmeyi amaçlayan çalışmada, Türkiye'deki 2012/3305 Sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ile illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyleri dikkate alınarak oluşturulan altı teşvik bölgesi kapsmaındaki iller dikkate alınarak yapılmıştır. Çalışma, bölgelerin vergi ile ilgili ihtiyari düzenlemelere tepkisinin tahmin edilebilmesi için söz konusu bölgelerde vergi kaldıraç etkisini hesaplamayı amaçlamaktadır. Çalışmada 2004-2019 yılları arasında AMG (The Augmented Mean Group estimator) yöntemi tercih edilmiştir. Çalışma sonuçlarına göre, dolaysız vergilerin kaldırma etkisi 0.30 katsayısı ile görece zayıf çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dolaysız Vergiler, Kişisel Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi, Vergi Kaldıraç Etkisi, Teşvik Bölgesi

Kaynakça

• Akdoğan, A. (2017). Kamu Maliyesi, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Audi, M., Ali, A. & Roussel, Y. (2021). Measuring The Tax Buoyancy: Empirics From South Asian Association For Regional Cooperation (SAARC), Munich Personal RePEc Archive, MPRA Paper No. 109567, https://mpra.ub.uni-muenchen.de/109567/.
• Eberhardt, M., & Bond, S. (2009). Cross-Section Dependence in Nonstationary Panel Models: a Novel Estimator. Centre for the Study of African Economies, 1-26, https://mpra.ub.uni-muenchen.de/id/eprint/17692.
• Erdoğdu, H., Demir, M. ve Önder, R. (2021). Covid-19 Salgınının Türkiye’nin Vergi Gelirleri Üzerine Etkisi, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(43), 6478-6506, https://doi.org/10.26466/opus.931186.
• Filipovs, M. & Tanchev, S. (2021). Tax Buoyancy And Tax Elasticity Of The Proportional Income Tax in Bulgaria, Revista Inclusiones 8(2), 593-610.
• GİB, https://gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/user_upload/VI/20211.htm, 19.01.2022.
• Göçer, İ. (2013). Seçilmiş Oecd Ülkelerinde Bütçe Açıklarının Sürdürülebilirliği: Yatay Kesit Bağımlılığı Altında Panel Eş-Bütünleşme Analizi, Journal of Yaşar University, 30(8) 5086-5104, https://dergipark.org.tr/en/pub/jyasar/issue/19142/203127.
• Gupta, S., Jalles, J. T. & Liu, J. (2021). Tax Buoyancy in Sub‐Saharan Africa and its Determinants, International Tax and Public Finance, https://doi.org/10.1007/s10797-021-09694-x.
• HMB, https://muhasebat.hmb.gov.tr/genel-butce-gelirlerinin-iller-itibariyle-tahakkuk-ve-tahsilati-2004-2019, 19.01.2022.
• Ibrahim, A. B., Adeniyi, A. M. & Babatunde, Y. A. (2021). The Re-Evaluation Of Tax Buoyancy In Nigeria: A Traditional And Partitioning Approach, https://www.researchgate.net/publication/355007207_THE_RE-EVALUATION_OF_TAX_BUOYANCY_IN_NIGERIA_A_TRADITIONAL_AND_PARTITIONING_APPROACH,.
• Khataybeh, M., Omet, G., & Haddad, F. (2021). Tax buoyancy in Jordan: Meeting the challenge after CO VID-19. Journal of Governance & Regulation, 10(1), 167-174. https://doi.org/10.22495/jgrv10i1art16.
• Muter, N. B., Çelebi, A. K ve Sakınç, S. (2008). Kamu Maliyesi, Manisa: Emek Matbaası.
• Nalraj, P. (2015). An estimate to tax buoyancy of service tax of union budget of India. International Journal of Creative Research Thoughts, 3(3), 522-525, https://www.semanticscholar.org/paper/An-Estimate-to-Tax-Buoyancy-of-Service-Tax-of-Union-Nalraj/a3ab6a649c152539abb5dba90df34f1bd4c7cd68.
• OECD, https://data.oecd.org/tax/tax-revenue.htm, 18.02.2022.
• Öner, E. (2019). Türk Vergi Sistemi, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Pascale, G. D., Fiore, M. & Conto, F. (2021). Short and Long Run Environmental Tax Buoyancy in EU-28: A Panel Study, International Economics, 168 (2021), 1-9, https://doi.org/10.1016/j.inteco.2021.07.005.
• Pesaran, M.H. (2004). General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels. University of Cambridge. IZA Discussion Paper No. 1240:1- 39, 10.2139/ssrn.572504.
• Saraçoğlu, F. (2018). Türk Vergi Sistemi, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Şen, H. ve Sağbaş, İ. (2016). Vergi Teorisi ve Politikası, Ankara: Kalkan Matbaacılık.
• Topal, M. H. ve Şentürk, S. H. (2019). “Dolaylı Vergi Reformlarının Türk Vergi Sisteminin Esnekliği ve Canlılığı Üzerindeki Etkisi”. İçinde; Güncel Maliye Araştırmaları- I (Ed: A.
• Güner, G. A. Yılmaz ve B. Doğrusöz), ss. 189-222. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Turgut, E. ve Uçan, O. (2019). Yolsuzluğun Vergi Oranları İle Olan İlişkisinin OECD Ülkeleri Örnekleminde İncelenmesi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(3), 1-17, https://dergipark.org.tr/tr/pub/nohusosbil/issue/50716/610950.
• TÜİK, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Nufus-ve-Demografi-109, 19.01.2022.
• TÜİK, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=ulusal-hesaplar-113, 19.01.2022.
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2020). Panel Zaman Serileri Analizi Stata Uygulamalı, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• 5479 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun, Özel Tüketim Vergisi Kanunu ve Vergi Usul Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, R.G. : 08.04.2006, No: 26133.
• 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu, RG. T: 21.06.2006, No: 26205.