Türkiye’de Dahilde İşleme Rejimi Kapsamında Gerçekleştirilen Ticaretin İthalata Bağımlılığa Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 29, 30 - 41, 30.09.2022

Eren Ergen

Öz

Türkiye’de ihracatın teşvik edilmesi amacıyla dahilde işleme rejimi sistemi uygulanmaktadır. Bu sistem ihraç edilmek üzere ithal edilen ara mallarına vergi muafiyeti uygulamaktadır. İhracatı teşvik edici etkisine rağmen, birtakım sorunlar içerdiği literatürde savunulmaktadır. Bu sorunlar ithalata bağımlılığı, cari açığı ve bütçe açığını artırması olarak özetlenebilmektedir. Bu çalışmanın amacını dahilde işleme rejiminin Türkiye’de sayılan sorunlara neden olup olmadığının incelenmesi oluşturmaktadır. Çalışmada Türkiye’nin ithalat bağımlılığı G7 ülkeleriyle mukayese edilmekte ve G7 ülkelerine nispeten düşük olduğu sonucuna varılmaktadır. Özellikle Almanya’nın ithalata bağımlılığının Türkiye’den fazla olması dikkat çekmektedir. Ayrıca Türkiye’de uygulanan dahilde işleme rejimi ithalata bağımlılığı, cari açığı ve bütçe açığını artırmamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dahilde İşleme Rejimi, İthalat Bağımlılığı, Cari Açık, Bütçe Açığı.

The Effect Of Trade In Turkey Within The Scope Of Inward Processing Regime On Import Dependence

Öz

In Turkey, an inward processing regime system is applied in order to promote exports. This system applies tax exemption to intermediate goods imported for export. Despite its export-promoting effect, it is argued in the relevant literature that it has some problems. These problems can be summarized as dependency on imports, increasing current account deficit and budget deficit. The aim of this study is to examine whether the inward processing regime causes the problems listed in Turkey. In the study, Turkey's import dependency is compared to the G7 countries and it is concluded that it is relatively low to the G7 countries. It is noteworthy that Germany's import dependency is more than Turkey's. The inward processing regime implemented in Turkey does not increase its dependence on imports, current account deficit and budget deficit.

Anahtar Kelimeler

Inward Processing Regime, Import Dependence, Current Account Deficit, Budget Deficit.

Kaynakça

• Akat, A. S. (2019). İhracatta İthalat, İktisat ve Toplum, 101, 7-13.
• Altınöz, B. ve Altuntaş, M. (2020). “Türkiye’de Dâhilde İşleme Rejimi Kapsamında Gerçekleştirilen İthalatın Yurtiçi Ara Malı Üretimine Etkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 639-656.
• Aşar, E. (2017), “Türkiye’de Dahilde İşleme Rejimi ve Türk Dış Ticaretine Etkileri”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Dış Ticaret Enstitüsü Uluslararası Ticaret Hukuku ve AB Anabilim Dalı
• Başkol, M. O. (2016). “Türkiye İhracatının İthalata Bağımlılığının Dahilde İşleme Rejimi Açısından Analizi”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2), 1-18.
• Bia Haber Merkezi, “Sönmez, M. (2007). İhracatta Yüzde 70 İthal Girdi”, https://bianet.org/bianet/ekonomi/90139-ihracatta-yuzde-70-ithal-girdi, 26/04/2022.
• Bustillo, R. ve Rodriguez, C. (2011). “The Influence of Trade Union Bargaing Power on EU Processing Trade”, Journal of Post Keynesian Economics, 33(4), 621-644.
• Dışişleri Bakanlığı, “Uluslararası Kuruluşlar ve İlişkilerimiz”, https://www.mfa.gov.tr/dunya-ticaret-orgutu-__dto_.tr.mfa, 20/04/2022. Eğilmez, M. (2019). Türkiye Ekonomisi, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Eryüzlü, H. (2013). “Dahilde İşleme Rejimi ve Cari Açık Üzerindeki Etkileri”, İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 59-69.
• Gençosmanoğlu, Ö. T. (2016). “Dahilde İşleme Rejiminin Türkiye’de Dış Ticaret, İstihdam Ve Rekabet Gücüne Etkileri”, Business and Economics Research Journal, 7(2), 83-102.
• IMF, “World Economic Outlook Databases”, https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/April/weo-report?c=186,&s=GGSB_NPGDP,BCA_NGDPD,&sy=2005&ey=2021&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1, 27/04/2022.
• İMMİB, İstanbul Maden ve Metaller İhracatçı Birlikleri, “Dahilde İşleme Rejiminin Avantajları”, https://immib.org.tr/tr/ihracat-devlet-yardimlari-dahilde-ve-haricte-isleme-rejimi-dahilde-isleme-rejimi-dahilde-isleme-rejimi-dir-nedir, 22/04/2022.
• Karaca, N. (2003). “GATT’tan Dünya Ticaret Örgütü’ne”, Maliye Dergisi, 144, 84-99.
• Koban, E. ve Yıldırır Keser, H. (2018). “Gümrük Mevzuatında Dahilde İşleme Rejimi ve Vergi Özelinde Karşılaşılan Sorunlar”, IV. International Caucasus-Central Asia Foreign Trade and Logistics Congress, September 7-8, Didim/AYDIN, 369-378.
• Mete, E. ve Yıldız, E. B. (2017). “Dahilde İşleme Rejimi ve Cari Denge: Türkiye İçin Sektörel Bir Analiz”, Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 2(7), 38-51.
• Nart, E. Ç. (2010). “Gümrük Birliği’nin Türkiye’nin Dış Ticareti Üzerindeki Etkileri: Panel Veri Analizi”, Journal of Yaşar University, 5(17), 2874-2885.
• OECD, “Katma Değer Dış Ticareti”, https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=TIVA_2021_C1, 18/04/2022. Onbirinci Kalkınma Planı, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/Uretim_ve_DisTicaret_IliskisiCalismaGrubuRaporu.pdf, 25/04/2022.
• Resmi Gazete, “Dahilde İşleme Rejimi Kararı”, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/01/20050127-3.htm, 18/04/2022.
• Sayılgan G. ve Şenol C. (2010). “Dahilde İşleme Rejimi ve Türk İşletmelerinin İhracatı Üzerine Etkileri”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 0 (35), 37-53
• Selen, U. (2005). “Dış Ticaret Yarım Unsuru Olarak Dahilde İşleme Rejimi: Türkiye Açısından Değerlendirilmesi”, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 10, 182-205.
• Strateji ve Bütçe Geliştirme Başkanlığı, “On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023)”, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/On_Birinci_Kalkinma_Plani-2019-2023.pdf, 27/04/2022.
• Takım, A. ve Ersungur, Ş. M. (2010). “Dahilde İşleme Rejimi: İhracat ve İthalat Üzerindeki Etkisi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2), 289-305.
• Ticaret Bakanlığı (a), “Dahilde İşleme Rejimi Bilgilendirme Broşürü”, https://ggm.ticaret.gov.tr/data/5dedfe4d13b876e93804ba65/b35a2eb924c6553e3799b501dff928e7.pdf, 18/04/2022.
• Ticaret Bakanlığı (b), “Gümrük Rejimlerine Göre İhracat”, https://ticaret.gov.tr/data/5d63d89d13b8762f7c43a738/18-Gumruk%20Rejimlerine%20Gore%20Ihracat.pdf, 27/04/2022.
• Ticaret Bakanlığı (c), “Gümrük Rejimlerine Göre İthalat”, https://ticaret.gov.tr/data/5d63d89d13b8762f7c43a738/19-Gumruk%20Rejimlerine%20Gore%20Ithalat.pdf, 27/04/2022.
• TİM, Türkiye İhracatçılar Meclisi, “Gümrük Kanunu”, https://www.tim.org.tr/files/downloads/mevzuat/gumruk_kanunu.pdf, 18/04/2022. TÜİK, “İstatistik Veri Portalı”, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=dis-ticaret-104, 27/04/2022.
• Yılmaz, B. N., ve Adıgüzel, M. (2022). “Türkiye’nin Gümrük Rejimi ile İlgili Sorunların İncelenmesi”, Working Paper Series, 3(1), 25-42.