Dijital Ekonomi ve Vergilendirme: Trendler ve Zorluklar

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 36, 47 - 68, 30.09.2024

Tayfun Varnalı , Halil Kete

https://doi.org/10.70490/gumrukticaretdergisi.1439825

Öz

Bu çalışma, dijital ekonominin kapsamlı bir analizini sunmak üzere tasarlanmıştır. Makale, dijital ekonominin tanımını, gelişimini, toplumsal ve ekonomik etkilerini, vergilendirme süreçlerindeki zorlukları ve çözüm yollarını detaylı bir şekilde ele almaktadır. Dijital ekonominin tanımı ve kapsamı, büyüme trendleri, elektronik ticaretin uluslararası etkisi, geleneksel ekonomiden farkları ve toplumsal/ekonomik etkileri gibi başlıklar altında derinlemesine incelenmiştir. Vergilendirme süreçlerindeki zorluklar ve çözüm yolları da makalenin önemli bir kısmını oluşturmuştur. Bu çalışmanın amacı, dijital ekonominin genel bir anlayışını sunmak ve vergilendirme süreçlerindeki trendleri ve zorlukları incelemektir. Araştırma, mevcut literatürden derlenmiş bilgileri sentezleyerek dijital ekonominin farklı yönlerini açıklamayı ve tartışmayı amaçlamaktadır. Sonuç olarak, dijital ekonominin hızla değişen yapısının vergilendirme sistemlerini nasıl etkilediği ve bu alandaki gelecek trendlerinin neler olabileceği üzerine önemli bir bakış sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Vergi, Vergi Politikaları, Dijital Vergileme

Digital Economy and Taxation: Trends and Challenges

Öz

This paper is designed to provide a comprehensive analysis of the digital economy. The article details the definition, development, social and economic impacts, taxation challenges, and solutions for the digital economy. The definition and scope of the digital economy, its growth trends, the international impact of electronic commerce, its differences from the traditional economy, and its social/economic impacts are analyzed in depth. Difficulties in taxation processes and solutions are also essential to the article. The aim of this study is to provide a general understanding of the digital economy and to examine the trends and challenges in taxation processes. The research aims to explain and discuss different aspects of the digital economy by synthesizing information compiled from the existing literature. As a result, a critical overview is provided on how the rapidly changing nature of the digital economy affects taxation systems and what the future trends in this area might be.

Anahtar Kelimeler

Digital Transformation, Digital Economy, Digital Taxation

Kaynakça

• Aksoy, F. (2016), “Tasarrufun Belirleyicileri: Tüketici ve Ticari Kredilere İlişkin Bulgular”, (Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi), TCMB İletişim ve Dış İlişkiler Müdürlüğü, Ankara.
• Baker, E. (2020). "Expanding Issues in the Taxation Processes of Digital Companies." Tax and Law Studies, 30(2), 156-172.
• Bayraç, H. Naci (2003), "Yeni Ekonomi’nin Toplumsal, Ekonomik ve Teknolojik Boyutları", Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 22.
• Bonilla, S. H., Silva, H. R. O., da Silva, M. T., Gonçalves, R. F. ve Sacomano, J. B. (2018), “Industry 4.0 and Sustainability Implications: A Scenerio-Based Analysis Of The Impacts And Challenges”, Sustainability, 10, 1-24.
• Brown, R. et al. (2021), “Industry Perspectives on Insurtech and Insurance Transformation”, Insurance Journal, 65(2), 45-57.
• BSTB. (2018), Türkiye’nin Sanayi Devrimi “Dijital Türkiye” Yol Haritası, https://www.sanayi.gov.tr/tsddtyh.pdf , Erişim Tarihi: 04.12. 2023
• Chauhan, D.S. (1952), Agricultural Economics, Printed at The Modern Press, Agra, India
• Coşkun, A. N. (2005), “ Elektronik Ticarette Vergilendirme Sorunları ve Uluslar Arası Düzeyde Çözüm Arayışlarının Türkiye Açısından Değerlendirilmesi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 14 (1) , 153-170
• ÇAKIR, M., Fatma Y. ve Abdullah Ö. (2005), "Türkiye'de Hizmet Sektörünün Genel Yapısı (Girdi-Çıktı Yaklaşımıyla)", Öneri Dergisi, 24 (6), 229-241.
• Dagan, T. (2018). “The Marketization of Tax Sovereignty”, Forms of Pluralism and Democratic Constitutionalism, (Eds.) Arato, A., Cohen, J.L. & Busekist, A.V., New York, Columbia University Press, pp. 301-316.
• Deloıtte. (2021), "What İs Digital Economy? Deloitte Malta, Technology, https://Www2.Deloitte.Com/Mt/En/Pages/Technology/Articles/Mt-What-İs-Digital-Economy.Html, Erişim Tarihi: 01.05.2022
• Demirtaş, B. ve Argan, M. (2015), “Büyük Veri ve Pazarlamadaki Dönüşüm: Kuramsal Bir Yaklaşım”, Pazarlama Ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 8(15), 1-22.
• Dereli, DD. (2016), “Yeni Ekonomide Elektronik Ticaret ve Türkiye'de Elektronik Ticaretin Boyutu ve Vergilendirilmesi”, İktisadi Yenilik Dergisi, 2(2), 56-71
• Emarketer (2022), Global Ecommerce Sales (2020–2025). https://www.emarketer.com/chart/265660/retail-ecommerce-sales-worldwide-2021-2027-trillions-change-of-total-retail-sales, Erişim Tarihi: 02.04.2022.
• Eyel, C.Ş. ve Sağlam, H. (2021), “Dijital Dönüşüm ve Girişimcilikteki Değişim: Dijital Girişimcilik”, Atlas Sosyal Bilimler Dergisi, 1(6), 7-20.
• Freeman, C. & Luc, S. (1997), “The Economics of Industrial Innovation”, Massachusetts Institute of Technology (MIT), Great Britain.
• Fukuyama, M. (2018), Society 5.0: Aiming for a New Human-Centered Society. Japan SPOTLIGHT, July / August 2018, Special Article 2 (47), 52. https://www.jef.or.jp/journal/pdf/220th_Special_Article_02.pdf , Erişim Tarihi:12.09.2023.
• Global İnovasyon Raporu (2022), World Economic Forum, https://www.wipo.int/edocs/pubdocs/en/wipo-pub-2000-2022-en-main-report-global-innovation-index-2022-15th-edition.pdf, Erişim Tarihi:12.09.2023.
• Goingdijital (2023a), Information and Communication Technologies (ICT) Goods and Services Trade Rates of Countries between 2015-2022, https://goingdigital.oecd.org/indicator/75, Erişim Tarihi: 20.12.2023
• Goingdijital (2023b), Export Amounts of Countries' Information and Communication Technologies (ICT) Goods and Services between 2015-2022 (Million Dollars), https://goingdigital.oecd.org/countries, Erişim Tarihi: 20.12.2023
• Goingdijital (2023c), OECD Digital Services Trade Restrictiveness Index (DSTRI) Composite Values of Countries (2019), https://goingdigital.oecd.org/indicator/73, Erişim Tarihi: 20.12.2023
• Goingdijital (2023d), Countries' Shares of ICT Investments in Gross Fixed Capital Formation (2022), https://goingdigital.oecd.org/indicator/70, Erişim Tarihi: 20.12.2023
• Goingdijital (2023e), Patent Shares of Countries in ICT Technologies (2019), https://goingdigital.oecd.org/countries, Erişim Tarihi: 20.12.2023
• Gökalp, E., Gökalp, M. O., Çoban, S. ve Eren, P. E. (2019), “Dijital Dönüşümün Etkisinde Verimli İstihdam Yönetimi: Yol Haritası Önerisi”, Verimlilik Dergisi, 3, 201-222.
• Gölçek, A. G. (2023), “Dijital Ekonomide Vergi Planlaması: Vergilemede Zorluklar ve Fırsatlar”, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 543-573. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1231016
• Gülbaşı, A. (2022), “E-Ticaret Kullanıcılarına Ait E-Hizmet Kalitesinin Müşteri Memnuniyeti Üzerine Etkisi”, Toplum Ekonomi ve Yönetim Dergisi, 3(1), 22-39.
• Gülbaşı, A. ve Karahan, F. (2023), “Finansal Sistemde Bilgi Teknolojileri ve Kullanımı. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Çalışmalar Dergisi”, 4(2), 296-319. https://doi.org/10.62001/gsijses.1393072
• Güran, T. (1999), İktisat Tarihi, Acar Matbaacılık, İstanbul.
• Haftacı, V. ve Sami, K. (2006), “Bilgi Ekonomisinde İşletmelerin Yeni Zenginliği: Entelektüel Sermaye ve Muhasebe Bakış Açısından Bir Değerlendirme”. Bilgi Ekonomisi ve Yönetim Kongresi, Bildiri Kitabı II, Kocaeli, 967-983.
• Keidanren (2018), Society 5.0: Co-creating The Future, http://www.keidanren.or.jp/en/ , Erişim Tarihi: 23.10..2023
• Kevük, S. (2006). “Bilgi Ekonomisi”, Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 1(4), 319-350. https://doi.org/10.19168/jyu.42613
• Kılıç, S. ve Alkan, R. M. (2018), “Dördüncü Sanayi Devrimi: Endüstri 4.0: Dünya ve Türkiye Değerlendirmeleri”, Girişimcilik, İnovasyon ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 2(3), 29-49.
• Kılıç, S. ve Seyis, E. (2014),"Uzaktan Eğitim Programlarından Eğitim Alan Öğretim Elemanlarının, Uzaktan Eğitimi ve Aldığı Eğitimi Benimseme Durumları", Küresel Mühendislik Çalışmaları Dergisi, 1(1), 19-35.
• Kırılmaz, SK (2020),"İnsan Kaynakları Yönetiminde Yaşanan Dijital Dönüşüm: İşletmelerin Dijital İKY Uygulamalarının Araştırılması", İşletme ve Yönetim Araştırma Dergisi, 7(3), 188-200. https://doi.org/10.17261/Pressacademia.2020.1282
• Konu, A. (2020), “Sürdürülebilir Kalkınma ve Dijital Ekonomi İlişkisi: AB Ülkeleri İçin Bir Araştırma”, Akademik İncelemeler Dergisi, 15(2), 655-678. https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.738292.
• Lucas-Mas, M. and Junquera-Varela, R. (2021), "Digital Economy and Tax Issues", International Taxation Studies, 12(2), 40-58.
• Marushchak, L., Pavlykivska, O., Khrapunova, Y., Kostiuk, V., & Berezovska, L. (2021, September), “The Economy Of Digitalization And Digital Transformation: Necessity And Payback” In 2021 11th International Conference On Advanced Computer Information Technologies (ACIT) (Pp. 305-308). IEEE.
• MGI (2017). Jobs Lost, Jobs Gained: Workforce Transitions In a Time Of Automation, https://www.mckinsey.com/~/media/mckinsey/featured% 20insights/Future%20of%20Organizations/What%20the%20future% 20of%20work%20will%20mean%20for%20jobs%20skills%20and%20 wages/MGI-Jobs-Lost-Jobs-Gained-Report-December-6-2017.ashx , Erişim Tarihi:04.11.2023.
• Nordhaus, William D. (2001) ,"New Data And Output Concpets For Understanding Productivity Trends", NBER Working Paper Series, Working Paper: 8097, Cambridge, 1-35.
• Nuroğlu, E. ve Nuroğlu, H. H. (2018), “Endüstri 4.0’ı Türkiye’nin Dış Ticareti İçin Bir Fırsat Penceresine Dönüştürmek”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(Özel Sayı), 329-346.
• Oberlo (2023). E-Commerce Sales by Country in 2023, https://www.oberlo.com/statistics/ecommerce-sales-by-country, Erişim Tarihi: 16.05.2023.
• OECD (2015), Addressing The Tax Challenges of The Digital Economy, Action 1 - 2015 Final Report, OECD Publishing, Paris, http://dx.doi.org/10.1787/9789264241046-en, Erişim Tarihi:29.12.2023
• Öcal, N. (2006),"Yeni Ekonominin Yeni İktisat Politikaları", Bilgi Ekonomisi ve Yönetim Kongresi, Bildiri Kitabı I, Kocaeli, 749-762.
• Özbaş, M. Y. (2019)., “Elektronik Para ve Sanal Para: Bitcoin Geleceğin Para Birimi Olabilir mi?”, İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 85-104.
• Özbay, R. D. ve Yılmaz Genç, S. (2023), “Dijital Ekonomi: Sistematik Bir Literatür Araştırması”, JOEEP: Journal of Emerging Economies and Policy, 8(2), 606-618.
• Özel Ö. A. ve Turhan, M. (2019), “4. Sanayi ve Enformasyon Toplumu Çerçevesinde Kamu Politikalarının Gelişimi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi”, 26(2), 361-375. https://doi.org/10.18657/yonveek.514341
• Özkan, M., Al, A. ve Yavuz, S. (2018), “Uluslararası Politik Ekonomi Açısından Dördüncü Sanayi-Endüstri Devrimi’nin Etkileri ve Türkiye”, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 6(2), 126-156.
• Özsoy, C. E. (2018), “Endüstri 4.0 ve İstihdam Üzerindeki Potansiyel Etkisi”, Journal of Current Researches on Business and Economics, 8(2), 249-270.
• Öztemel, E., Özel, S. ve Gürsev, S. (2019), “Endüstriyel Dönüşüm Sürecinde AHP Yöntemi ile Performans Kriterlerinin Belirlenmesi”, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 105-117.
• Rouse, M. (2017). Digital Economy, http://searchcio.techtarget.com/definition/digitaleconomy Erişim Tarihi:20.12.2023.
• Salgues, B. (2018), “Society 5.0: Industry Of The Future, Technologies, Methods”, First Edition. New York: ISTE Ltd and John Wiley & Sons, Inc.
• Schiffman, L. G.& Kanuk, L. L. (2007), “Consumer Behavior, 9th Edition”,New Jersey: Pearson Prentice Hall.
• Schrauf, S. & Berttram, P. (2018), “Industry 4.0: How Digitization Makes The Supply Chain More Efficient, Agile, and Customer-Focused”, Strategy &. pwc.
• Schwab, K. (2016), “The Fourth Industrial Revolution: What it Means, How to Respond”, Vienna: World Economic Forum.
• Sorgner, A., Bode, E., Krieger-Boden, C., Aneja, U., Coleman, S., Mishra, V. & Robb, A. (2017), The effects of digitalization on gender equality in the g20 economies: Women 20 study, https://www.econstor.eu/bitstream/ 10419/170571/1/898491703.pdf, Erişim Tarihi: 06.12.2020.
• Springer (2023), Digital Technologies in Securing the Economy under Constraints: Experience Analysis and Adaptation Perspective, https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-031-32719-3_4, Erişim Tarihi: 20.12.2023.
• Statista (2023), E-Commerce: Market Data and Analysis https://www.statista.com/study/42335/ecommerce-report/, Erişim Tarihi: 26.09.2023.
• Şahin, S. (2021). “Küreselleşen Dünyada Uluslararası Lojistik ve Sınır Ötesi E-Ticaret Ticareti: E-Ticaret Geleceğin En Önemli Ticaret Yöntemi Midir?”, Tarsus Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 82-97.
• TÜSİAD (2016), “Türkiye’nin Küresel Rekabetçiliği İçin Bir Gereklilik Olarak Sanayi 4.0 Gelişmekte Olan Ekonomi Perspektifi”, TÜSİAD-T/2016-03/576.
• Ubay, B. (2022), Ulusal Vergileme Hakkı-Dijital Kapitalizm Çarpışması. International Symposium on Public Finance, Tekirdağ, TURKEY.
• Ulun, A. B. (2021), “Dijital ekonomilerin vergilendirilmesinde OECD uygulamaları ve Türkiye karşılaştırması”, Mali Çözüm Dergisi, 31(164), 223-242.
• UNCTAD (2019), ‘UNCTAD B2C E-Commerce Index 2019’, UNCTAD Technical Notes on ICT for Development, No. 14. Geneva: United Nations Conference on Trade and Development.
• Wef (2016), The Fourth Industrial Revolution: What Does It Mean and How Should We Respond?, https://www.weforum.org/agenda/2016/01/the-fourth-industrial-revolution what-it-means-and-how-to-respond/ , Erişim Tarihi: 02.12.2023
• WEF (2018), The Future of Jobs Employment, Skills And Workforce Strategy For The Forth Industrial Revolution, https://www.weforum.org/reports/thefuture- of-jobs-report-2018>, Erişim Tarihi:04.10.2023.
• Wikipedia (2021), List Of Largest Ecommerce Companies İn The World İn 2021 (Ranked By Revenue), https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_largest_Internet_companies, Erişim Tarihi: 03.01.2022.
• Yankı, F.B. (2019), “Dijital Dönüşüm Sürecinde Çalışma Yaşamı”, Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi, 7, 1-38