Altın Fiyatları ile VİX Endeksi, BİST 100 Endeksi, Döviz Kuru ve Petrol Fiyatları İlişkisi: Ekonometrik Bir Analiz

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 2, 576 - 591, 26.06.2020

Ünal Gülhan

Öz

Değerli madenlerin en başında yer alan altın tarihsel olarak gerek ülkeler gerekse de hane halkı tarafından zenginliğin, ekonomik gücün ve refah düzeyinin bir sembolü olarak görülmüştür. Literatürde altın fiyatlarını etkileyen faktörlerin tespitine yönelik arz ve talep yönlü çok sayıda çalışma bulunmaktadır. Özellikle son dönemlerde altın fiyatlarının tarihi zirveleri görmüş olması bu çalışmanın yapılmasının temel sebebidir. Bu amaçla, 2015-2019 yılları arası haftalık veriler kullanılarak nedenselliğin yönünü tespit etmek amacıyla Granger causality analizi uygulanmıştır. Altın fiyatlarının bağımlı, petrol fiyatları, BİST100 Endeksi, döviz kuru (ABD Doları), VIX Endeksinin bağımsız değişkenler olarak alındığı çalışmada eş bütünleşme testleri ile değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkinin varlığı sınanmıştır. Ayrıca uzun dönemde değişkenlerdeki şokların etkisini ortaya koyabilmek için VAR analizi uygulanmıştır. VAR analizi sonuçlarına göre, altın fiyatları ile diğer bağımsız değişkenler arasında etki tepki analizleri yorumlanmıştır. Ayrıca, altın fiyatları ile BİST 100 Endeksi, petrol fiyatları ve döviz kuru değişkenleri arasında Granger nedensellik ilişkisi olduğu gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Altın Fiyatları, Granger Nedensellik, VAR Modeli

Relationship Between Gold Prices and VIX Index, BIST 100 Index, Exchange Rate and Oil Price: An Econometric Analysis

Öz

As at the top of the precious metals, gold has been historically seen as a symbol of wealth, economic power and prosperity by both countries and households. There are many studies supply and demand based on discussions of the factors affecting gold prices in the literature. Especially in recent years the gold prices have seen the historical peak level might well be the main reason of choosing subject of this study. In this study, it is aimed whether there is long run Granger causality between gold prices and other chosen variables with using weekly data between 2015 and 2019. In the model, while gold prices are determined as dependent variables, oil prices, BIST100 Index, exchange rate (USD) are determined as independent variables of VIX Index. In the study, it is examined whether the existence of a long-term relationship between variables with using the cointegration tests. In addition, in order to reveal the effect of the shocks in the variables in the long term, VAR analysis was applied. According to the results of VAR analysis, a long-term relationship has been determined between gold prices and other independent variables. In the light of the empirical findings, it can be said that there are Granger causality relationships between gold prices and BIST 100 Index, oil prices and exchange rate variables.

Anahtar Kelimeler

Gold Prices, Granger Causality, VAR Modelling

Kaynakça

• Aksoy, M. ve Topcu, N. (2013). Altın ile Hisse Senedi ve Enflasyon Arasındaki İlişki, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27 (1), 59-78. Arouri, M. E. H., Lahiani, A. ve Nguyen, D. K. (2015). World gold prices and stock returns in China: Insights for hedging and diversification strategies, Economic Modelling, 44, 273-282. Aslan, S. (1999). Altın ve Altına Dayalı işlemler Muhasebesi, İstanbul Altın Borsası Yayınları, No:3, İstanbul, 1-309. Balı, S. ve Cinel, M. O. (2011). Altın Fiyatlarının İMKB 100 Endeksi’ne Etkisi ve Bu Etkinin Ölçümlenmesi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25 (3-4), 45-63. Blose, L. E. (2010). Gold prices, cost of carry, and expected inflation , Journal of Economics and Business, 62, 35-47. Ciner, C. (2001). On the long run relationship between gold and silver prices A note, Global Finance Journal, 12, 299-303. Contuk, F. Y., Burucu, H. ve Güngör, B. (2013). Effect Of Gold Price Volatility on Stock Returns: Example of Turkey, International Journal of Economics and Finance Studies, 5 (1), 119-140. Darnell, A.C.A. (1994). Dictionary of Econometrics, Printed and Bound in Great Britain by Hartnolls Limited. England: Bodmin-Cornwall. Doğanalp, N., Konya, S. ve Kabaloğlu, G. (2016), Türkiye’de Altın Fiyatlarınının Belirleyicileri Üzerine Ampirik Bir Uygulama, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (OÜSOBİAD), Temmuz, 412-424. Elmas, B. ve Polat, M. (2014). Altın Fiyatlarını Etkileyen Talep Yönlü Faktörlerin Tespiti: 1988-2013 Dönemi, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15 (1), 171-187. Gilmore, C. G., McManus, G. M., Sharma, R. ve Tezel, A. (2009). The Dynamics of Gold Prices, Gold Mining Stock Prices and Stock Market Prices Comovements, Research in Applied Economics, 1(1), 1-19. Granger, C.W.J. (1969). Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross Spectral Methods, Econometrica, (37). Gujarati, D. N. (2004), Basic Econometrics, New York: McGraw-Hill. Güvenç, M. (2006). Altın Piyasasında Arz-Talep ve Aktörler, İstanbul Altın Borsası Yayınları, İstanbul, 1-189. http://www.louisamour.com/altinin-tarihsel-seruveni erişim tarihi: 04.03.2020 İskenderoğlu, Ö. ve Akdağ, S. (2019). Risk İştahı ile Petrol Fiyatları, Döviz Kuru, Altın Fiyatları ve Faiz Oranları Arasında Nedensellik Analizi: Türkiye Örneği, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 20 (1), 1-14. Kocatepe, C. İ. ve Yıldız, O.(2016). Ekonomik Endeksler Kullanılarak Türkiye’deki Altın Fiyatındaki Değişim Yönünün Yapay Sinir Ağları İle Tahmini, Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4, 926-934. Küçükaksoy, İ. ve Yalçın, D. (2017). Altın Fiyatlarını Etkileyebilecek Faktörlerin İncelenmesi, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13 (2), 1-19. Özgen, F. B., ve Güloğlu, B. (2004). Analysis of economic effects of domestic debt in Turkey using VAR technique. METU Studies in Development, 31, 93-114. Raza, N., Shahzad, S. J. H., Tiwari, A. K. ve Shahbaz, M. (2016). Asymmetric impact of gold, oil prices and their volatilities on stock prices of emerging markets, Resources Policy, 49, 290-301. Smith, G. (2002). London Gold Prices and Stock Price Indices In Europe And Japan, (http://www.spdrgoldshares.com/media/GLD/file/GOLD&EUJPStockIndicesFeb2002.pdf erişim tarihi: 01.03.2020) Şentürk, M., Akbaş, Y. E. ve Adıguzel, U. (2013). Uluslararası Ham Petrol ve Altın Fiyatlarının Amerikan Doları ile İlişkisi: Ampirik Bir Uygulama, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 4 (2), 139-149. Tkacz, G. (2007). Gold Prices and Inflation, Working Paper/Document de travail, Bank Of Canada, 35, 1-26. Toraman, C., Başarır, Ç. ve Bayramoğlu, M. F. (2011). Altın Fiyatlarını Etkileyen Faktörlerin Tespiti Üzerine: MGARCH Modeli İle Bir İnceleme, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 3 (1), 1-20. Twite, G. (2002). Gold Prices, Exchange Rates, Gold Stocks and the Gold Premium, Australian Journal of Management, 27 (2), 123-140. Wang, Y. S. ve Chueh, Y. L. (2013). Dynamic transmission effects between the interest rate, the US dollar, and gold and crude oil prices, Economic Modelling, 30, 792-798. Vural, M. G. (2003). Altın Piyasası ve Altın Fiyatlarını Etkileyen Faktörler, Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Piyasalar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 1-100. Yüksel, R. ve Akkoç, S. (2016). Altın Fiyatlarının Yapay Sinir Ağları İle Tahmini ve Bir Uygulama, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 17 (1), 39-50.