Muhasebe Denetiminde Benford Kanununun Kullanımı Bir Devlet Üniversitesi Uygulaması

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 1, 81 - 96, 23.02.2021

Mehmet Güner , Ersin Kurnaz

Öz

Benford Kanunu, hile denetiminde, örneklem seçimi yapılırken denetçiye zaman, kaynak ve maliyet avantajı sağlayan matematiksel yöntemlerden birisidir. Bu Kanun, veri setindeki sayıların farklı hanelerinde bulunan rakamların ilgili basamaklardaki rastlanma sıklıklarını öngörmektedir. Denetçi Benford Kanunu ile analiz ettiği veri setlerindeki rakamların dağılımına bakarak olası hata veya hileler hakkında fikir sahibi olabilir. Çalışmanın amacı, Benford Kanununun muhasebe denetiminde olası hata veya hilelerin ortaya çıkartılması için örneklem seçiminde kullanılabilirliğini ortaya koymaktır. Çalışma bir devlet üniversitesinin 2019 yılı muhasebe hesapları üzerinde yapılmıştır. Analizler, 800 Bütçe Gelirleri ile 830 Bütçe Giderleri hesaplarının muavin defter kayıtlarında yer alan rakamları kapsamaktadır. Benford Kanunu çerçevesinde, veri setinde yer alan rakamlar kullanılarak “İlk Basamak”, “İkinci Basamak” ve “İlk İki Basamak” testleri yapılmıştır.
800 Bütçe Gelirleri hesabının “ilk iki basamak” testi dışındaki bütün testlerde veri setinde bulunan sayıların ilk basamak, ikinci basamak ve ilk iki basamak sıklıkları ile Benford Kanunu arasında “kabul edilebilir uyum” ya da “marjinal kabul edilebilir uyum” tespit edilmiştir. Sonuçlara bakıldığında Benford Kanunu kapsamında yapılan sayısal analiz testlerinin denetçiler tarafından örneklem seçim yöntemi olarak kullanılabileceği ifade edilebilir. Öte yandan, veri seti ile Benford Kanunu arasında uyumsuzluk olmasının mutlak bir hata ya da hile göstergesi olmadığı gerçeği de göz ardı edilmemelidir.

Anahtar Kelimeler

Denetim, Benford Kanunu, Sayısal Analiz Testi

Use of Benford's Law in Auditing: A State University Practice

Öz

Benford's Law is one of the mathematical methods that provide time, resource and cost advantage to the auditor while sampling in fraud auditing. This Law stipulates the frequency of occurrence of figures in different digits of the numbers in the data set. The auditor can have an idea about possible errors or frauds by looking at the distribution of the numbers in the data sets analyzed with Benford's Law. The aim of the study is to reveal the utility of Benford's Law in sample selection to reveal possible errors or frauds in auditing. The study was carried out on the 2019 accounting accounts of a state university. The analysis covers the figures in the sub-ledger records of 800 Budget Revenues and 830 Budget Expenses accounts. Within the framework of Benford’s Law, "First Digit", "Second Digit" and "First Two Digits" tests were conducted using the numbers in the data set.
In all tests, except for the "first two digits" test of the 800 Budget Revenues account, "acceptable fit" or "marginally acceptable fit" was determined between the frequencies of the numbers in the data set and Benford's Law. Looking at the results, it can be stated that the numerical analysis tests within the scope of Benford Law can be used by public auditors as a sample selection method. On the other hand, the fact that there is a mismatch between the data set and Benford's Law is not an absolute indicator of error or fraud should not be overlooked.

Anahtar Kelimeler

Auditing, Benford’s Law, Numerical Analysis Test

Kaynakça

• Akkaş, M.E. (2007). Denetimde Benford Kanunu'nun Uygulanması, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1),191 – 206.
• Avcı, O. ve Demirci, Z. (2016). Benford Kanunu'nun Vergi Denetiminde Kullanımı ve Bir Örnek Uygulama. İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(7), 2232-2246.
• Ay, Mustafa. (2007). Ay, Mustafa, Bilişim Teknolojilerinin Muhasebe denetiminde Kullanılması ve Türkiye’de Faaliyet Gösteren Bağımsız Denetim Firmalarında Bilişim Teknolojilerinin Kullanım düzeyi Üzerine Bir Araştırma (Doktora Tezi), Konya.
• Benford, F. (1938). TheLaw of AnomalousNumbers, Proceedings of AmericanPhilosophicalSociety, 78(4), 551-572.
• Boztepe, E. (2013). Benford Kanunu ve Muhasebe Denetiminde Kullanılabilirliği. EUL Journal of SocialSciences, 4(I), 73–83.
• Carslaw C. A. P. N. (1988). Anomalies in IncomeNumbers: Evidence of GoalOrientedBehavior. The Accounting Review,63(2), 321-327.
• Cengiz, E. (2012). Hile Risklerinin Tespitinde Benford Analizi: Vaka Çalışması, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi,14(3),111-128.
• Cinko, M. (2014). BIST100 Getirileri Dağılımının Benford Kanunu İle Testi, Journal of Economics Finance and Accounting, 1(3), 184-191.
• Çubukçu, S. (2009). Muhasebe Hilelerini Ortaya Çıkarmada BenfordModeli’nin İlk İki Basamak Yaklaşımı İle Kullanılması, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 11(3), 113-142.
• Diekmann, A. (2007) Not the First Digit! Using Benford'sLawtoDetectFraudulentScientific Data, Journal of AppliedStatistics, 34(3), 321-329.
• Drake Philip D. andNigrini Mark J.(2000). “ComputerAssisedAnalyticalProcedures Using Benford’sLaw”, Journal of Accounting Education, Vol: 18, 127-146
• Dubumsky, Bruce G. (2001), "Math Formula FightsFraudBenford'sLaw Plus Technology Can Detect White CollarCrime", Legal Times, 2.
• Durtschi, C.,Hillison, W. ve Pacini, C. (2004). TheEffectiveUse of Benford’sLawtoAssist in DetectingFraud in Accounting Data. Journal of Forensic Accounting, 99(99), 17–34.
• Erdoğan M., C. Elitaş, M. Erkan, O. Aydemir (2014). Muhasebe Hilelerinin Denetiminde Benford Yasası, Gazi Kitabevi, Yalova.
• Erdoğan, Melih. (2001), "Muhasebe Hilelerinin Ortaya Çıkarılmasında Benford Yasası", Muhasebe ve Denetime Bakış, 1-8. Ertikin, K. (2017). Hile Denetimi: BENFORD Yasası’nın Bilgisayar Destekli Kullanımına Yönelik Bir Hizmet İşletmesi Örneği, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 19(3), 696-726.
• Gönen, S. ve Rasgen, M. (2016). Hile Denetiminde Benford Yasası: Borsa İstanbul Örneği, Journal of International Trade, Finance andLogistics, 1(1), 93-111.
• Hill, T.P. (1995). A Statistical Derivation of theSignificant-DigitLaw. Statistical Science, 10(4), 354 – 363. Kıymaz Kıvraklar, M., Demirci, Ş. D. (2019). Benford Yasası’nın Mali Denetim Alanında Kullanımı Üzerine Bir Uygulama. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi. 12 (2), 289-316.
• Newcomb, S. (1881). Note on theFrequency of Use of theDifferentDigits in Natural Numbers, AmericanJournal of Mathematics, 4(1/4), 39 – 40.
• Nigrini, J. Mark (2011), “Benford’sLaw Applications forForensic Accounting, AudutingandFraudDedection”, New Jersey: John Wilwy&Sons
• Nigrini, M. J. (1996). A TaxpayerCompliance Application of Benford’sLaw, TheJournal of AmericanTaxationAssociation,(18)1, 72 – 91.
• Öncü, M. A., Yücel, R., &Özevin, O. (2018). Benford Analizi İle Muhasebe Denetimi: Kamu Hastaneleri Üzerine Bir Uygulama. Journal of Accounting & Finance, (80), 1-22.
• Özer, G. ve Babacan, B. (2013). Benford’sLawandDigital Analysis: Application on TurkishBankingSector. Business andEconomicsResearchJournal, 4(1), 29-41.
• Pericchi L. ve D. Torres (2011). QuickAnomalyDetectionbyTheNewcomb- BenfordLaw, with Applications toElectoralProcesses Data fromThe USA, PuertoRicoand Venezuela, Statistical Science, 26(4), 502-516.
• Pinkman, R. S. (1961). On the Distribution of the First SignificantDigits, Annals of Mathematical Slatistic, 32(4), 1223-1230.
• Uyar, A. ve Uzuner, M.T. (2014). Benford Yasasının Sermaye Piyasasında Faaliyet Gösteren Aracı Kurumların Konsolide Bilançolarına Uygulanması, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 87-98.
• Yanık, R. ve Samancı, T.H. (2013). Benford Kanunu ve Muhasebe Verilerinde Uygulanmasına Ait Kamu Sektöründe Bir Uygulama, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17 (1): 335-348.
• Yıldırım, H. ve İnel, M. N. (2012). Muhasebe Denetiminde Örnekleme Tekniğinin Değerlendirilmesi Üzerine Bir İnceleme, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, XXXII(I), 261-276.