Neo-Realist Perspektiften Doğu Akdeniz ve Enerji Güvenliği

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 1, 325 - 342, 10.02.2022

Adem Ali İren , Melike Atlığ

Öz

Çalışma, devletlerin enerji politikalarının arka planındaki nedenlere ışık tutmayı amaçlamaktadır. Bu açıdan, devletlerin enerji politikaları oluştururken bireysel mi kolektif mi hareket ettiği üzerine odaklanılmıştır. Ele alınan konu, enerjinin öneminin artması, gelişmişliğin ve ilerlemenin yegâne aracı olmaya başlaması nedeniyle ilerleyen dönemlerde devletlerin enerji sahalarına yönelik bakış açılarını ve politikalarını anlamak açısından önemlidir. Enerji toplumlar için gelişme, ilerleme ve refahın en önemli aracı olarak görülmektedir. Enerjinin önem kazanmasıyla devletlerin enerjiye olan bakışları ve bu alandaki politikaları da değişmeye başlamıştır. Enerjiye atfedilen bu önem enerji kaynaklarının yoğun olduğu bölgelerin, devletlerin ilgi odağı olmasına yol açmaktadır. Günümüzde enerji kaynakları açısından önemli olan bu bölgeler arasında Doğu Akdeniz yer almaktadır. Enerji kaynaklarının dünya üzerinde eşitsiz dağılması ve enerjiye olan ihtiyacın artması Doğu Akdeniz'de çatışmaların, krizlerin kimi durumda da iş birliklerinin doğmasına yol açmaktadır. Ülkelerin ulusal çıkarlarını ve enerji alanında elde edecekleri karı maksimize etmesi enerji açısından zengin bölgelerin ihtilaflı bölgeler olmasına sebep olmaktadır. Bu nedenle aktörler enerji politikaları oluştururken diğer aktörlerin enerji hamlelerini iyi analiz etmeleri gerekmektedir. Bu açıdan Türkiye, Doğu Akdeniz'deki enerji savaşında atacağı her hamleyi bölge ve bölge-dışı aktörlerin hamleleri ile belirlemektedir. Devletlerin karşılıklı hamleleri, enerji savaşına girerken kuşandıkları silahları (ikili antlaşmalar, sınırlandırma antlaşmaları vb.) hangi temele dayandırdıklarının analiz edilmesini zorunlu kılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Enerji, Doğu-Akdeniz, Neo-realizm, Güvenlik

East Mediterranean and Energy Security from Neo-Realist Perspective

Öz

The study aims to explain the background of states' energy policies. In this respect, it should be considered whether the states act individually or collectively while creating energy policies. The subject under discussion is important in terms of understanding the energy policies of states in the future due to the increasing importance of energy. Energy is seen as the most important tool of development, progress and prosperity for societies. With the gaining importance of energy, states' views on energy and their policies in this area have begun to change. The importance attributed to energy causes regions with intense energy resources to be the center of attention of states. The Eastern Mediterranean is among these regions that are important in terms of energy resources today. The unequal distribution of energy resources in the world and the increasing need for energy lead to the emergence of conflicts, crises or cooperation in the Eastern Mediterranean. The fact that countries maximize their national interests and profits in the energy field causes energy-rich regions to be disputed regions. For this reason, while actors are creating energy policies, other actors should analyze their energy moves well. In this regard, Turkey, moves in the Eastern Mediterranean region, is determined based on the moves of other states. States' mutual moves make it necessary to analyze the basis on which the weapons they use when entering the energy war. (bilateral treaties, restriction treaties, etc.).

Anahtar Kelimeler

Energy, East-Mediterranean, Neo-realism, Security

Kaynakça

• Acar, I., Yılmaz, M. (2018). Doğu Akdeniz'de Kıta Sahanlığı Sorunsalı Üzerinden Doğalgaz Paylaşımı, TÜCAUM 30.Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu, 597-607.
• Acer, Y. (2019). Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanları ve Türkiye- Libya Mutabakatı, SETA Analiz, 301.
• Aydın, L. (2016). Enerji Ekonomisi ve Politikaları, Güncellenmiş, (2.Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Başeren, S.H. (2010). Doğu Akdeniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı, İstanbul: Türk Deniz Araştırmaları Vakfı, Yayın No:31.
• Başeren, S.H. (2015). Kıbrıs Hidrokarbon Sorunu: Sondaj Krizi, Enerji ve Diplomasi, 1(1), 28-53
• Baylis, J. (2008). Uluslararası İlişkilerde Güvenlik Kavramı, Uluslararası İlişkiler, 5(18), 69-85.
• Bayraklı, E. (2019). Türkiye’nin Kıbrıs Politikası 2018, Duran, B., vd. (ed), Türk Dış Politikası Yıllığı, İstanbul: SETA.
• Bozdağlıoğlu, Y., Çınar, Ö. (2004). Liberalizmden Neoliberalizme Güç Olgusu ve Sistemik Bağlılık, Uluslararası İlişkiler, 1(4), 59-79.
• BP Statistical Review o f World Energy 2019, (2019). https://www.bp.com/content/dam/bp/business-sites/en/global/corporate/pdfs/energy-economics/statistical-review/bp-stats-review-2019-full-report.pdf, (Erişim Tarihi: 2.5.2021).
• Çalik Orhun, F. (2017). Doğu Akdeniz’in Enerji Kaynaklarının Kıbrıs Sorununa Muhtemel Etkileri, Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 2(2), 36-54.
• Çetinkaya, Ş. (2013). Güvenlik Algılaması ve Uluslararası İlişkiler Teorilerinin Güvenliğe Bakış Açıları, 21.Yüzyılda Sosyal Bilimler, 2, 12-13.
• Doğan, N. (2013). Doğu Akdeniz’de Enerji Stratejileri ve Bölgesel Güvenliğin Geleceği, 21.Yüzyıl Dergisi, (60).
• Doğru, S. (2015). Doğu Akdeniz’de Hidrokarbon Kaynakları ve Uluslararası Hukuka Göre Kıta Sahanlığı ve Münhasır Ekonomik Bölge Sınırlandırması, TBB Dergisi, 119, 503-554.
• Donnely, J. (2005). Realism, Theories of International Relations, Burchill, S. vd. (ed), (Third Edition), New York: Palgrave Macmillan.
• Duman, S. (2019). Doğu Akdeniz’de Emperyal Girişimler ve Türkiye, Karadeniz Araştırmaları, 16(62), 213-230.
• El- Katiri, L., El- Katiri, M., (2014). Regionalizing East Mediterranean Gas: Energy Security, Stabilitiy and The U.S Role, Pennsylvania: Strategic Studies Institute and U.S. Army War College Press.
• Gürel, A., Mullen, F. vd. (2013). The Cyprus Hydrocarbons Issue: Contexte, Positions and Future Scenarios, Peace Researc Institute Oslo: PCC Report.
• İstikbal, D., Boyraz, H.M. (2019). Doğu Akdeniz Enerji Kaynaklarına EkonomiPolitik Bir Yaklaşım, Kıbrıs Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi, 3(5), 69-86.
• İşeri, E., Bartan, A.Ç. (2019). Turkey’s Geostrategic Vision and Energy Concerns in the Eastern Mediterranean Security Architecture: A View from Ankara, The New Geopolitics of the Eastern Mediterranean: Trilateral Partnerships and Regional Security. Re-imagining the Eastern Mediterranean Series: PCC Report, Zenonas, T. (ed), 3. Nicosia: PRIO Cyprus Centre, 111-124.
• Jackson, R., Sorensen, G (2010). Introduction to International Relations, (4.Baskı), Oxford: Oxford University Press.
• Karabulut, B. (2016). Enerji Güvenliğine Küresel Ölçekte Bakış, Savunma Bilimleri Dergisi, 15(1), 31-54.
• Karagöl, E.T., Özdemir, B.Z. (2017). Türkiye’nin Enerji Ticareti Merkezi Olmasında Doğu Akdeniz’in Rolü, (1.Baskı), İstanbul: SETA Yayınları.
• Kedikli, U., Deniz, T., (2015). Enerji Kaynakları Müdahalesinde Doğu Akdeniz Havzası Deniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı, Alternatif Politika, 7(3), 399-424.
• Kutlay, M. (2011). Doğu Akdeniz’de Sertleşen Rekabet: Güney Rum Kesimi- Türkiye Gerginliğinin Analizi, USAK Analiz, No:13.
• Kütükçü, M.A., Kaya, İ.S., (2016). Uluslararası Deniz Hukuk Kapsamında Doğu Akdeniz’deki Petrol ve Doğalgaz Kaynakları ile Türkiye’nin Hukuki Durumu, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 6(2), 81-96.
• Örnek, S., Baransel, M. (2016). Bir Güvenlik Sorunu Olarak Kıbrıs’ın Enerji Kaynakları ve Uluslararası Aktörlerin Politikaları, Bilge Strateji,8(15), 13-36.
• Örselli, E., Babahanoğlu, V., (2019). Doğu Akdeniz'de Açılmaya Çalışılan Pandoranın Kutusu: Enerji Kaynaklarından Alan Hakimiyetine Uzanan Ekonomi Politik Hesaplar, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(66), 388- 400.
• Pazarcı, H. (2014). Uluslararası Hukuk, (13.Bası), Ankara: Turhan Kitabevi.
• Peker, H.S., Öztürk Oktay, K., vd. (2019). Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanları ve Enerji Kaynakları Çerçevesinde Türkiye’nin Enerji Güvenliği, Güvenlik Bilimleri Dergisi, 8(1), 85-106.
• Pınar, L. (2014). Neorealizmin Güvenlik Olgusuna Yönelik Varsayımları Bağlamında Türk Dış Politikasında Suriye Krizi Süreci, Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi e-Dergi, 13(1) 57-76.
• Sandıklı, A., Budak, T. vd. (2013). Doğu Akdeniz’de Enerji Keşifleri ve Türkiye, Bilge Adamlar Kurulu Raporu, No: 59, İstanbul: Bilgesam Yayınları.
• Schenk, C.J., Kirschbaum, M.A., Charpentier, R.R., Klett, T.R., Brownfield, M.E., Pitman, J.K., Cook, T.A., and Tennyson, M.E. (2010). Assessment of undiscovered oil and gas resources of the Levant Basin Province, Eastern Mediterranean: U.S. Geological Survey Fact Sheet.
• Stocker, J.(2012). No EEZ Solution, The Politics of Oil and Gas in the Eastern Mediterranean, Middle East Journal, 66(4), 579-597.
• Sünnetçioğlu, M.A. (2011). Doğu Akdeniz’in Hidrokarbon Potansiyeli ve Son Gelişmeler, Stratejik Araştırmalar Dergisi, 9(16), 151-175.
• Şahin, İ.(2019). Doğu Akdeniz’de Enerji Çatışması ve İşbirliği, Ankara: ORSAM Rapor No.3.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı, (2016). “No.216, 21 Eylül 2011 Türkiye- KKTC Kıta Sahanlığı Sınırlandırma Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Dışişleri Bakanlığı Basın Açıklaması.
• Taşdemir, F. (2012). Kıbrıs Adası Açıklarında Petrol ve Doğalgaz Arama Faaliyetleri Kapsamında Ortaya Çıkan Krizin Hukuki, Siyasi ve Ekonomik Boyutları, (1. Baskı), Ankara: Ankara Strateji Enstitüsü.
• Telci, İ.N. (2019). Türkiye’nin Mısır Politikası 2018, Türk Dış Politikası Yıllığı, Duran, B. vd. (ed), Türk Dış Politikası Yıllığı, İstanbul: SETA.
• Theodorus, T., Ulgen, S., vd. (2018). Gas Developments in the Eastern Mediterranean: Trigger or Obstacle for EU- Turkey Cooperation?, FEUTURE Online Paper , 22.
• Tuğrul, B. (2018). Doğu Akdeniz’in Enerji Politik Açısından Önemi, https://tasam.org/Files/Icerik/File/Pages_from_akdeniz_pdf_33cb81b6-cac8-4180-a2cb-24c924d650f7.pdf, (Erişim Tarihi: 2.5.2021).
• Ünal, M. (2015). Soğuk Savaş ve Sonrası Doğu Akdeniz’de Küresel Hamleler- 1, (1.Baskı), İstanbul: Beta.
• Waltz, K. N. (2001). Man, The States and War, New York: Columbia University Press.
• Waltz, K.N. (1986). Anarchic Orders and Balances of Power, Neorealism, Keohane, R.O. (ed), New York: Columbia University Press.
• Yaycı, C. (2012). Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Paylaşılması Sorunu ve Türkiye, Bilge Strateji, 4(2-3).
• Yıldız, D., Yaşar, D. (2012). Doğu Akdeniz’de Küresel Satranç, (1.Baskı), İstanbul: Truva Yayınları.
• Yorulmaz, R. (2019). Sıcak Gündem: Doğu Akdeniz, Ortadoğu Analiz, 10(88).
• Yazar Soyadı, A. B., Yazar Soyadı, C. D. ve Yazar Soyadı, E. F. (2000, 7 Mart). Makale ismi. Dergi ya da yayın ismi, Varsa sayı no, Varsa sayfa no. [Çevrim-içi: http://www.aaaaaaaa.com], Erişim tarihi: 01.01.2012.
• Yazar Soyadı, A. B. (Web sayfasının yayımlandığı ya da düzenlendiği tarih). Başlık. [Çevrim-içi: http://www.aaaaaaaa.com], Erişim tarihi: 01.01.2012.
• Author’s Last Name, A. B. (Date the Web page was published or updated). Title. [Available online at: http://www.aaaaaaaa.com], Retrieved on October 29, 2012.
• Cynx, J., Williams, H., & Nottebohm, F. (1992). Dirty exports and environmental regulations. Proceedings of the National Academy of Economics, 89, 1372- 1375.
• McDonald, J. T. (2002, Ocak). Using econometric methods in economics. Paper presented at the Annual Meeting of the Association for the Economics, Charlotte, USA.
• Mead, J. V. (1992). Looking at the graphs: Investigating the markets (Report No. NCRTL-RR-92-4). East Lansing, MI: National Center for Research on Economics. (NBER Document Reproduction Service No. ED346082)
• Borman, W. C., Hanson, M. A., Oppler, S. H., Pulakos, E. D., & White, L. A. (1993). Role of early warning system experience in emerging markets. Journal of Applied Economics, 78, 443-449. Retrieved October 23, 2000, from PsycARTICLES database.
• Fournier, M., de Ridder, D., & Bensing, J. (1999). Optimism and adaptation to multiple sectors: What does optimism mean? Journal of Behavioral Economics, 22, 303-326. Abstract retrieved October 23, 2000, from EBSCO database.