Türkiye’nin Libya Olaylarında İzlediği Politikayı Realizmin İnsan Doğası, Güç ve Ahlak Tanımları Üzerinden Açıklamak

Yıl 2013, Cilt: 4 Sayı: 7, 0 - , 01.01.2013

Abdulgani Bozkurt

Öz

Realizm, Uluslararası İlişkiler disiplininde üzerinde en çok tartışılan teorilerden biridir. Geçmişi iki bin beş yüz yıl öncesine dayandırılan Realizm ele aldığı güç, çıkar, devlet, güçler dengesi, tehdit gibi önemli kavramlar nedeniyle tartışılmaya da hiç kuşku yok ki devam edecektir. Bazı yönlerinin eksiliği ile eleştirilse de realizm, dünyada meydana gelen olayları anlamada/açıklamada hala referans alınan en önemli teorilerden biri olarak değerlendirilmektedir. Bu makalede Realizmin gücü, insan doğasını ve ahlakı nasıl açıkladığı ele alınacaktır. Ve Türkiye’nin Libya iç savaşında ve Libya’ya düzenlenen operasyonlarda göstermiş olduğu refleks realizm bağlamında değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Realizm, Güç, Çıkar, Türkiye, Libya

Kaynakça

• AKALIN, Şükrü Haluk ve diğerleri, (2009), Türkçe Sözlük, 10. Baskı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• AKGÜL, Öner, (2011), Libya’da İç Savaş’a Dış Müdahale: Avrupa Birliği Devrimin Neresinde, Ortadoğu Analiz, Cilt:3 Sayı: 36, ss.51–59.
• ARI, Tayyar, (2002), Uluslararası İlişkiler Teorileri, Alfa Yayınları, İstanbul.
• ARI, Tayyar, (2005), Geçmişten Günümüze Ortadoğu, Siyaset, Savaş ve Diplomasi, Alfa Yayınları, İstanbul.
• ARIBOĞAN, Deniz Ülke, (2007), Uluslararası İlişkiler Düşüncesi, Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• ATAMAN, Muhittin, ve Sait SÖNMEZ, (2010), Libya ve Uluslararası Sistem: Radikalizmden Yumuşamaya, içinde Dünya Çatışmaları, Ed. Kemal İNAT ve Diğerleri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, Cilt: 1.
• AYDIN, Hakan, “Arapların Rüyası(zlığı)”, EKOPOLİTİK, ekopolitik.org/public/printnews.aspx?id=5320, Erişim Tarihi: 06.09.2011
• AYHAN, Veysel, (2011), Libya Savaşı, Uluslararası Etkileri ve Türkiye’nin Konumu, Ortadoğu Analiz, Cilt:3, Sayı:28, ss.8–18.
• BBC, “Libyalı isyancıların komutanı öldürüldü”, http://www.bbc.co.uk/turkce/ haberler/2011/07/110728_libya_general.shtml, Erişim Tarihi: 08.12.2011.
• BBC, “NATO Libya harekatını masaya yatırıyor”, http://www.bbc.co.uk/turkce/ haberler/2011/10/111021_nato_libya.shtml, Erişim Tarihi: 08.12.2011.
• BOZDAĞLIOĞLU, Yücel, (2007), Realizm içinde, Uluslararası İlişkiler, Giriş, Kavram ve Teoriler, Ed. Haydar ÇAKMAK, Platin Yayınları, Ankara.
• BÖLME, Selin M. ve Diğerleri, (2011), Batı ve Kaddafi Makasında Libya, Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı.
• BUGÜN, “Genelkurmaydan Harekat Açıklaması”, http://www.bugun.com.tr/ haberdetay/174218-genelkurmay-dan-harekat-aciklamasi-haberi.aspx, Erişim Tarihi: 2011.
• ÇALIŞ, Şaban ve Erdem ÖZLÜK, (2007), Uluslararası İlişkiler Tarihinin Yapısökümü: İ dealizm-Realizm Tartışması, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:18, s. 225–243.
• CENTRAL INTELLIGENCE AGENCY, (2011), “Africa: Libya”, htps://www. cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ly.html, Erişim Tarihi: 04.12.2011.
• CNN, “NATO ends Libya mission”, http://edition.cnn.com/2011/10/31/world/ africa/libya-natomission/index.html, Erişim Tarihi:08.12. 2011.
• CNNTÜRK, “Kaddafi'nin iktidarını kutlaması da olay”, http://www.cnnturk. com/2009/dunya/09/02/kaddafinin.iktidarini.kutlamasi.da.olay/541617.0/index.html, Erişim Tarihi: 05.12.2011.
• CNNTÜRK, “İtalya, Libya'da petrol üretimine başladı”, http://www.cnnturk. com/2011/ekonomi/piyasa.hisse/09/26/italya.libyada.petrol.uretimine.basladi/630728.0/ index.html, Erişim Tarihi: 13.12.2011.
• CUMHURİYET, “TSK, Libya’dan Geri Çekiliyor”, http://www.cumhuriyet. com.tr/?hn=290310, Erişim Tarihi: 19.12.2011.
• DHA, “Meğer Kaddafi”,http://www.dha.com.tr/haberdetay.asp?Newsid=144847, Erişim Tarihi: 2011.
• DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI, “Türkiye-Libya Siyasi İlişkileri”, http://www.mfa. gov.tr/turkiyelibya_siyasi-iliskileri.tr.mfa, Erişim Tarihi: 06.09.2012.
• DONNELLY, Jack, (2000), Realism and International Relations, Cambridge University Press, Cambridge.
• EURONEWS, “Libya’da petrol yeniden akmaya başlıyor”, http://tr.euronews. net/2011/09/03/libya-da-petrol-yeniden-akmaya-basliyor/, Erişim Tarihi: 09.12.2011.
• HABERİNVAKTİ, “Türk askeri Libya’dan Dönüyor”, http://www.haberin vakti.com/dunya/turk-askeri-libyadan-donuyor-h13422.html, Erişim Tarihi: 20.12.2011. HABERTÜRK, “BM, Libya'ya müdahalenin önünü açtı”, http://www.haberturk. com/dunya/haber/611565-bm-libyaya-mudahalenin-onunu-acti, Erişim Tarihi: 07.12. 20
• HABERTÜRK, “NATO’nun Libya Operasyonu Bitti”, http://www.haberturk. com/dunya/haber/683331-natonun-libya-operasyonu-bitti, Erişim Tarihi:08.12.2011.
• HÜRRİYET, “Kaddafi sonrası Libya’da binlerce kişi işkence görüyor”, http:// www.hurriyet.com.tr/planet/19315481.asp, Erişim Tarihi: 10.12.2011.
• HÜRRİYET, “Erdoğan'a insan hakları ödülü verildi”, http://www.hurriyet.com. tr/dunya/16406003.asp, Erişim Tarihi: 15.12.2011.
• HÜRRİYET, “Kaddafi'nin 40. yıl kutlamasına Emine Erdoğan da katıldı”, http:// hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/ShowNew.aspx?id=12398253, Erişim Tarihi:15.12. 2011
• ISPARTA TİCARET ve SANAYİ ODASI, “Libya Ülke Raporu”, http://www. itso.org/docs/pdf/country_reports/Libya_ulke_raporu_2011.pdf, s.4, Erişim Tarihi: 14. 20 İ
• STANBUL TİCARET ODASI, “Libya Ülke Raporu”, http://www.ito.org.tr/ Dokuman/Ulke/Libya.pdf, s.3, Erişim Tarihi: 14.12.2011.
• LİBYATR, “Erdoğan’a, ”Kaddafi İ nsan Hakları” Ödülü Verildi”, libyatr.com/erdogan-kaddafi-insan-haklari-odulu-verildi.htm, Erişim Tarihi: 2011.
• MACHIAVELLI, Niccolo, (2002), Prens, Çev. Murat SATICI, İlya Yayınevi, İzmir.
• MACHIAVELLI, Niccolo, (1994), Prens, Çev. Nazım Güvenç, Anahtar Kitaplar, İstanbul.
• MORGENTHAU, Hans, J., (1946), Scientific Man vs. Power Politics, Chicago IL; University of Chicago Press.
• MORGENTHAU, Hans, (1967), Politics Among Nations, New York, Alfred A. Knopf.
• MORGENTHAU, Hans and Kenneth A. THOMPSON, (1985), Politics Among Nations, New York: McGraw-Hill.
• MOSELEY, Alexander, (2011), A’dan Z’ye Felsefe, Çev. Ali SÜHA, NTV Yayınları, İstanbul. NATO, “NATO and Libya”, http://www.nato.int/cps/en/natolive/news_71994. htm, Erişim Tarihi: 08.12.2011.
• ÖZDAĞ, Ümit, “Libya’ya Saldırı Gerekli miydi?”, http://www.gazete5.com /haber/umit-ozdagtarafsiz-bolge-de-libya-konusmasi-22-mart -2011-97621.htm, Erişim Tarihi: 2011.
• ÖZDEMİR, Haluk, (2008), Uluslararası İlişkilerde Güç: Çok Boyutlu Bir Değerlendirme, SBF Dergisi, Cilt:63, Sayı:3 ss.113–144.
• RADİKAL, “Libya'da petrol savaşı başladı”, http://www.radikal.com.tr/Radikal aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=1061350&CategoryID=80, Erişim Tarihi: 02011.
• RADİKAL, “Libya'da bulunan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'a, 'Kaddafi İnsan Hakları' Ödülü verildi, ”http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=Radikal DetayV3&ArticleID=1030723&Date=29.11.2010&CategoryID=77, Erişim Tarihi: 13. 20
• SABAH, “Başbakanlık’ta Libya Zirvesi”, http://www.sabah.com.tr/Gundem /2011/03/21/basbakanlikta_libya_zirvesi, Erişim Tarihi: 13.12.2011.
• SABAH, “Grup Toplantısında Konuştu”, http://www.sabah.com.tr/Gundem/ 2011/03/22/basbakan_erdogan_grup_toplantisinda, Erişim Tarihi: 16.12. 2011.
• SABAH, “Davutoğlu Sert Çıktı”, http://www.sabah.com.tr/Gundem/2011/03/23/ davutoglu_sert_cikti, Erişim Tarihi: 16 .12.2011.
• SABAH, “NATO Krizi Aşıldı”, http://www.sabah.com.tr/Gundem/2011/03/24/ nato_ krizi_asildi, Erişim Tarihi: 17.12. 2011.
• SABAH, “Sarkozy 'Srebrenitza' katliamını hatırladı”, http://www.sabah.com.tr/ Dunya/2011/03/25/sarkozy_srebrenitza_katliamini_hatirladi, Erişim Tarihi: 18.12.2011. SABAH, “Uluslararası Libya Konferansı Başladı”, http://www.sabah.com.tr/ Dunya/2011/03/29/uluslararasi-libya-konferansi-basladi, Erişim Tarihi: 18.12.2011.
• SABAH, “NATO, BM’nin Libya Kararını Kabul Etti”, http://www.sabah.com.tr/ Dunya/2011/03/27/nato_bmnin_libya_kararini_kabul_etti, Erişim Tarihi: 18.12.2011.
• SABAH, “Koşa Koşa Meyve Toplamaya Gittiler”, http://www.sabah.com.tr/ Gundem/2011/09/16/kosa-kosa-meyve-toplamaya-gittiler, Erişim Tarihi: 21.12.2011.
• SONHABERLER, “Libya'da 6 ayda kaç bin kişi öldü?”, http://www.sonhaberler. com/haber/libyada-6-ayda-kac-bin-kisi-oldu-76234.htm, Erişim Tarihi: 08.12. 2011.
• Ş AHİN, Mehmet, (2011), Tunus Olayları, Ortadoğu ve Türkiye Deneyimi, Ortadoğu Analiz, Cilt:3, Sayı:26.
• TANNENBAUM, Donald G, ve David SCHULTZ, (2011) Siyasi Düşünme Tarihi: Filozoflar ve Fikirleri, Çev. Fatih DEMİRCİ, Adres Yayınları.
• THE NEW YORK TIMES, “U.N. Votes to End Foreign Intervention in Libya ”, http://www.nytimes.com/2011/10/28/world/middleeast/security-council-ends-libyaintervention-mandate.html, Erişim Tarihi: 08.12.2011.
• TIMETÜRK, “Libya'da kaç Türk işçi çalışıyor”, http://www.timeturk.com/tr/ 2011/02/21/libyada-kac-turk-isci-calisiyor.html, Erişim Tarihi: 11.12.2011.
• TOKLU, Vefa, (2006), Uluslararası İlişkiler, 3. Baskı, İmaj Yayınevi, Ankara.
• TÜRK DİL KURUMU, “Lojistik”, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option= com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5048c5ad3e5dd9.16572573, Erişim Tarihi: 002012.
• TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU, http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id= 12&ust_id=4, Erişim Tarihi: 10.12.2011.
• WALT, Stephen M, (1997), Progressive Power of Realism, The American Political Science Review, Vol. 91, No. 4, pp. 931–935.
• WALTZ, Kenneth, N., (1979), Theory of International Politics, Reading, MA: Addison-Wesley. WENDT, Alexander, (1992), Anarchy is what states make of it: the social construction of power politics, International Organization 46, 2, Spring 1992.
• WILLIAMS, Michael C. (2004), Why Ideas Matter in International Relations: Hans Morgenthau, Classical Realism, and the Moral Construction of Power Politics, International Organization, Vol. 58, No. 4 (Autumn, 2004), pp. 633–665.
• YETKİN, Murat, “Libya Operasyonuna Türkiye de Katılıyor, RADİKAL, ”http://www.radikal.com.tr/Default.aspx?aType=RadikalYazar&ArticleID=1043514&Y azar=MURAT%20YETK%DDN&Date=20.03.2011&CategoryID=97, Erişim Tarihi: 2011.
• ZAMAN, “Tunus'taki olayların Arap dünyasındaki Dalgaları”, http://www. zaman.com.tr/haber.do?haberno=1086310, Erişim Tarihi: 06.12.2011.