Mahalle Baskısının Sosyolojik Tahayyülünde Kentsel Güvenlik

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 1, 197 - 209, 01.02.2023

Arzu Yılmaz Aslantürk , Oğuzhan Aslantürk

Öz

Kentin kültürel zemini üzerine inşa edilen mahalle, toplumsal bütünleşme aracıdır. Toplumsal bütünleşmenin kentsel boyutta sürekliliğinin sağlanması için ise, sosyal düzen kurallarına gereksinim duyulmaktadır. Yüz yüze ve kişisel ilişkilerin modern toplumlara göre daha fazla ön planda tutulduğu Osmanlı şehirlerinde, mahallenin adeta bir toplumsal denetim misyonu üstlendiği anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, Osmanlı döneminde mahallede toplumsal duyarlılığın izdüşümü olduğu ve toplumsal denetimi sağladığı iddiasıyla ortaya çıkan mahalle baskısı kavramı tercih edilmiştir. Mahalle baskısına siyaset bilimi literatüründe sıkça yer verilmesine karşın, sosyoloji ve kentsel güvenlik bağlamında yer verilmediği görülmektedir. Dolayısıyla çalışmanın temel savı, kentsel güvenliğin sağlanmasında mahalle baskısının etkili olduğudur. Kentsel güvenlik olgusunu mahalle baskısının sosyolojik tahayyülü üzerinden tartışmak çalışmanın amacıdır. Bu sebeple çalışmada, gelenekselden moderniteye dönüşüm sürecinde mahalle baskısına, mahalle baskısının ve kentsel güvenliğin kesişim mekânı olan çıkmaz sokağa yer verilecektir. Buna ek olarak, mahalle baskısının sosyolojik etki alanları kentsel güvenlik çerçevesinde değerlendirilecektir. Çalışma sonucunda kentsel suçlarla mücadele ile sosyolojik ve mekânsal etmenlerin etkili olduğu savunulurken, diğer yandan da gelenekselden moderniteye giden yoldaki farklılaşmalar ele alınarak, bu farklılaşmalar kentsel mekânın sosyolojik düzleminde aydınlatılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

urban security, modernity, crime, neighborhood pressure

Urban Security in the Sociological Imagine of Neighborhood Pressure

Öz

The neighborhood, which was built on the cultural ground of the city, is a tool for social integration. Social order rules are needed in order to ensure the continuity of social integration in the urban dimension. In Ottoman cities, where face-to-face and personal relations were prioritized more than in modern societies, it is understood that the neighborhood almost assumed a social control mission. In this context, the concept of neighborhood pressure, which emerged with the claim that it was a projection of social sensitivity in the neighborhood and provided social control during the Ottoman period, was preferred. Although the neighborhood pressure is frequently mentioned in the political science literature, it is seen that it is not included in the context of sociology and urban security. Therefore, the main argument of the study is that neighborhood pressure is effective in providing urban security. The aim of the study is to discuss the phenomenon of urban security through the sociological imagination of neighborhood pressure. For this reason, in the study, neighborhood pressure in the transformation process from traditional to modernity, the dead-end street, which is the intersection of neighborhood pressure and urban security, will be included. In addition, the sociological impact areas of neighborhood pressure will be evaluated within the framework of urban security. As a result of the study, while it is argued that sociological and spatial factors are effective in the fight against urban crimes, on the other hand, the differentiations on the way from traditional to modernity are discussed and these differentiations are tried to be illuminated on the sociological plane of urban space.

Anahtar Kelimeler

urban security, modernity, crime

Kaynakça

• Açık, T. (2014). Mahalle ve Camii: Osmanlı İmparatorluğu’nda Mahalle Tipleri Hakkında Trabzon Üzerinden Bir Değerlendirme. OTAM, 35, 1-39.
• Akçakaya, N. (2019). Sosyal Kontrolün Başka Fenomenleri Gramatik Yapılar. Akademik İncelemeler Dergisi, 14(1), 403-442.
• Alada, A. (2008). Osmanlı Şehrinde Mahalle. İstanbul: Sümer Yayınevi.
• Alver, K. (2010). Mahalle: Mekân ve Hayatın Esrarlı Birlikteliği. İdealkent, 1(2), 116-139.
• Aru, K. A. (1998). Türk kenti (1. baskı). İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Asabere, P. K. (1990). The value of a neighborhood street with reference to the cul-de-sac. The Journal of Real Estate Finance and Economics, 3(2), 185-193.
• Aslanoğlu, R. (1998). Kent, Kimlik ve Küreselleşme. Bursa: Asa Kitabevi.
• Ayvazoğlu, B. (1995). Şehir Fotoğrafları. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Bergen, L. (2010). Medeniyetin Cüzü: Mahalle. İdealkent, 1(2), 140-168.
• Beşe, E. (2006). Kırık Pencereler Teorisi Bağlamında Kentsel Yaşamda Suç ve Güvenlik. Polis Bilimleri Dergisi, 8(1), 1-24.
• Cansever, T. (2013). İslam’da Şehir ve Mimari. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Childe, G. (2014). Tarihte neler oldu? (6. Bs.) (Çev. A. Şenel, M. Tunçay). İstanbul: Kırmızı