Pay Senedi Fiyatının Belirleyicilerinin Tespit Edilmesi: Bist-100 ve Bist-30 Borsa Endeksi’nde Karşılaştırmalı Bir Uygulama

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 3, 898 - 908, 09.10.2023

Yağmur Özgür , İbrahim Karaaslan

Öz

Borsalar bir ekonomiye likidite sağlama, sermayenin tabana yayılması, ekonomide yapısal değişikliklerin kolaylaştırılması ve ekonomiye kaynak yaratılması gibi birçok temel işleve sahiptir. Bu yüzden borsa fiyatlarına etki eden makroekonomik faktörlerin tespit edilmesi önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, pay senedi fiyatının belirleyicilerinin tespit edilerek Borsa İstanbul-100 ve Borsa İstanbul-30 Endeksi fiyatına etki eden faktörlerin karşılaştırılmasıdır. Çalışmanın modeline ilişkin veriler 2011/Q1-2022/Q3 aralığını içermekte ve 47 çeyreklik veriden oluşmaktadır. Çalışmada pay senedi fiyatlarını temsilen açıklanan değişken olarak BİST-100 ve BİST-30 endeksi fiyatı, açıklayıcı değişkenler olarak ise; Dolar/TL kuru, 3 aya kadar vadeli mevduata ödenen faiz, altın ons fiyatı ve Avrupa Brent petrol fiyatı kullanılmıştır. Johansen eş-bütünleşme testi ile değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkinin varlığı tespit edilmiş, FMOLS ile model tahmininin gerçekleştirildiği çalışmada, Faiz, Dolar, Altın ve Brent değişkenlerinin hem BİST-100 hem de BİST-30 endeksi fiyatlarını istatistiki olarak anlamlı şekilde etkilediği, bu etkinin her iki borsa endeksi için anlamlı derecede farklılaşmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Borsa İstanbul-30, Borsa İstanbul-100, Johansen eş-bütünleşme testi, FMOLS

Determining The Determinants of Share Price: A Comparative Application in Bist-100 and Bist-30 Exchange Index

Öz

Stock markets have many basic functions such as providing liquidity to an economy, spreading capital to the base, facilitating structural changes in the economy and creating resources for the economy. Therefore, it is important to determine the macroeconomic factors that affect the stock market prices. The aim of this study is to determine the determinants of the stock price and to compare the factors affecting the price of Borsa İstanbul-100 and Borsa İstanbul-30 Index. The data regarding the model of the study includes the range of 2011/Q1-2022/Q3 and consists of 47 quarterly data. In the study, BIST-100 and BIST-30 index prices are explained as variables representing stock prices, and as explanatory variables; Dollar/TL rate, interest paid on time deposits up to 3 months, gold ounce price and European Brent oil price are used. The existence of a long-term relationship between the variables was determined by the Johansen cointegration test. It has been determined that there is no significant difference for the two stock market indices.

Anahtar Kelimeler

Borsa Istanbul-30, Borsa Istanbul-100, Johansen co-integration test, FMOLS

Kaynakça

• Abakah, E. J. A., Tiwari, A. K., Alagidede, I. P., & Gil-Alana, L. A. (2022). Re-examination of risk-return dynamics in international equity markets and the role of policy uncertainty, geopolitical risk and vıx: evidence using markov-switching copulas. Finance Research Letters, 102535.
• Akgül, I. (1994). Zaman serisi analizi ve öngörü modelleri. Öneri Dergisi, 1(1), 52-69.
• Alam, N. (2017). Analysis of the impact of select macroeconomic variables on the indian stock market: a heteroscedastic cointegration approach. Business and Economic Horizons, 13(1), 119-127.
• Altınbaş, H., Kutay, N., & Akkaya, C. (2015). Makroekonomik faktörlerin hisse senedi piyasaları üzerindeki etkisi: Borsa İstanbul üzerinde bir uygulama. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 30-48.
• Altıntaş, H., Çetintaş, H., & Taban, S. (2008). Türkiye’de bütçe açığı, parasal büyüme ve enflasyon arasındaki ilişkinin ekonometrik analizi: 1992–2006. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 185-208.
• Ayaydın, H., & Dağlı, H. (2012). Gelişen piyasalarda hisse senedi getirisini etkileyen makroekonomik değişkenler üzerine bir inceleme: panel veri analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(3-4), 45-66. Cingöz, F., & Kendirli, S. (2019). Altın fiyatları, döviz kuru ve Borsa İstanbul arasındaki ilişki. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (4), 545-554.
• Çomaklı Duvar, N.Ç., & Eygü, H. (2022). Türkiye'de Borsa endeksinin seçili değişkenlerle ilişkisinin analizi. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(25), 102-122.
• Doğan B. B. (2010). Ticaret borsacılığının dünyada ve Türkiye’deki gelişim süreçlerine genel bir bakış. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(1), 43-61.
• Durğut, E., & Arıcı, N. D. (2022). Seçili makroekonomik göstergelerin hisse senedi piyasalarına etkisi: Türkiye örneği. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(3), 552-564.
• İlkhan, C., Çevikgil, D., Aydın, B., & Zeren, F. (2022). Altın fiyatları, ABD doları ve BIST 100 Endeksi arasındaki ilişkinin incelenmesi: Türkiye örneği. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(1), 46-53.