The Impact of Land Use/Cover Change (2000-2018) on Soil Erosion in the Acısu Basin (Sivas/TÜRKİYE)

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 3, 947 - 967, 09.10.2023

Aytaç Murat Marangoz , Faruk Aylar , Halil İbrahim Zeybek

Öz

Bu çalışma, Acısu Havzası'nda 2000-2018 yılları arasında arazi kullanımı/örtüsündeki değişimin neden olduğu erozyon riskini belirlemek amacıyla yapılmıştır. RUSLE modelinin tercih edildiği çalışmada diğer parametreler sabit tutulmuş ancak ilgili yıllara ait arazi örtüsü/kullanımı verileri ile model iki kez ayrı ayrı uygulanarak birbirinden bağımsız iki erozyon haritası oluşturulmuştur. Çalışma ile Acısu Havzası'nda yıl içerisinde ne kadar toprak kaybedildiği, hangi bölgelerin erozyona daha fazla maruz kaldığı ve bunların dağılımı sınıflandırılarak ortaya konuldu. Çalışma sırasında uydu görüntüleri, topografik haritalar ve saha gözlemlerinden elde edilen veriler CBS ve UA yöntemleri ile analiz edildi. Bulguların doğruluğu için Kappa istatistik testi kullanılmıştır. 2000-2018 yılları arasındaki 18 yıllık dönemde havzada büyüme yönünde en fazla değişimin 17,08 km2 (%3,35) ile çayır ve mera alanlarında olduğu tespit edildi. Öte yandan azalma yönünde en fazla değişimin -23,05 km2 (%4,49) değeri ile bitki değişim alanlarında gerçekleştiği tespit edilmiştir. Bu zaman aralığında çalışma alanının yüzey örtüsündeki değişimin çok hafif, hafif ve orta derecede erozyon alanlarının genişlemesine neden olduğu görülmektedir. Acısu Havzası'nın arazi yüzeyinde 18 yılı kapsayan bu değişime bağlı olarak yıllık toplam 197 t ha-1 y-1. ve ortalama toprak kaybı miktarında 49 t ha-1 y-1 artış olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Erozyon,, RUSLE,, Kappa testi,, Arazi örtüsü/kullanımı,, Sivas,

Proje Numarası

PYO.FEN.1904.22.025.

Acısu Havzası'nda (Sivas/TÜRKİYE) Arazi Kullanımı/Örtüsü Değişiminin (2000-2018) Toprak Erozyonu Üzerindeki Etkisi

Öz

This study was conducted to determine the erosion risk caused by the change in land use/cover in Acısu Basin between 2000-2018. In the study where the RUSLE model was preferred, other parameters were kept constant, but the model was applied to the model twice separately with the land cover/use data of the relevant years and two independent erosion maps were created. With the study, how much soil is lost in Acısu Basin during the year, which regions are more exposed to erosion, and their distribution was classified and revealed. During the study, the data obtained from satellite images, topographic maps, and field observations were analyzed by GIS and IA methods. Kappa statistical test was used for the accuracy of the findings. It was determined that the most change in the direction of growth in the basin in the 18-year period from 2000 to 2018 was 17.08 km2 (3.35%) in grassland and pasture areas. On the other hand, it was determined that the highest change in the direction of the decrease occurred in plant change areas with a value of -23.05 km2 (4.49%). It is seen that the change in the surface cover of the study area in this time interval caused the expansion of very light, light, and moderate erosion areas. Due to this change in the land surface of Acısu Basin covering 18 years, it was determined that there was an increase in the annual total of 197 t ha-1 y-1 and an increase in the average soil loss amount of 49 t ha-1 y-1.

Anahtar Kelimeler

Erosion, RUSLE, Kappa test, Land use/cover, Sivas

Destekleyen Kurum

Ondokuz Mayıs University

Proje Numarası

PYO.FEN.1904.22.025.

Teşekkür

Supported by Ondokuz Mayıs University Scientific Research Projects Coordination Unit with project number PYO.FEN.1904.22.025.

Kaynakça

• Alkharabsheh, M.M., Alexandridis, T.K., Bilas, G., Misopolinos, N., Silleos, N., (2013) Impact of land cover change on soil erosion hazard in northern Jordan using remote sensing and GIS. Procedia Environmental Sciences, 19: 912-921.
• Angima, S., Stott, D., O’neill, M., Ong, C., and Weesies, G. (2003) Soil Erosion Prediction using RUSLE for Central Kenyan highland conditions. Agriculture, ecosystems & environment, 97(1), 295-308.
• Atalay, İ. (2011) Soil formation, classification and geography. Izmir: Meta Publishing. Başayiğit, L., Gök, S., Kızıl, A., (2013) Interpretation of Changes in Land Use with Different Data Sources. III. National Soil and Water Resources Congress, 254-261, October 22-24, Tokat.
• Bayramin, İ., Erpul, G., Erdoğan, H. E. (2006) Use of CORINE methodology to assess soil erosion risk in the semi-arid area of Beypazarı/Ankara. Turkish Journal of Agriculture& Forest, 30, 81-100.
• Bergsma, E., Charman, P., Gibbons, F., Hurnı, H., Moldenhauer, W. C., Pan-Chapong, S. (1996) Terminology for soil erosion and conservation. International Society of Soil Science, Grafisch Service Centrom, Wageningen.
• Blanco-Canqui, H., Lal, R. (2008) Principles of soil conservation and management. Springer, Netherlands. Cohen, J. (1960) A Coefficient of Agreement for Nominal Scales. Education and Psychological Measurement, 20, 37-40.
• Cürebal, İ., Ekinci, D. (2006) Erosion analysis with GIS-based RUSLE (3d) method in Kızılkeçili Stream Basin. Turkish Journal of Geography, (47), 115-137.
• Danacıoğlu, Ş., Tağıl, Ş. (2017) Evaluation of Erosion Risk in Bakırçay Basin by Using RUSLE Model. Balıkesir University Journal of Institute of Social Sciences, 20(37), 1-18.