ISO 22000 Gıda güvenliği yönetim sisteminin çay fabrikalarındaki uygulanabilirliği

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 4, 1120 - 1131, 15.10.2022

Cemal Dilek Osman Üçüncü

https://doi.org/10.17714/gumusfenbil.1109964

Öz

Günümüz çay tüketicilerinin bilinçli ve seçici olmasından dolayı çay fabrikaları, yaş çay alımından paketlemeye kadar geçen süreçte belirli standartlar dahilinde kalite, hijyen ve gıda güvenliğini daha da ön plana çıkarmaktadırlar. Bu süreçte çay fabrikalarının kalite ve hijyen sorumlularına önemli görevler düşmektedir. Bu çalışmada ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemine sahip Trabzon, Giresun ve Rize’de bulunan çay fabrikalarına yönelik, ISO standartlarının uygulanabilirliği analiz edilmiştir. Nitel araştırma desenine sahip bu çalışmada, ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi belgesi olan üç fabrikanın kalite ve hijyen sorumluları ile yarı-yapılandırılmış mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Sonuç olarak, işletmelerin gıda güvenliği konusunda bazı problemlerinin olduğu, bu problemlerin çözümü için işletme sahiplerinin öncelikle ISO 22000’in yararlı olduğunun bilincinde olması gerektiği belirlenmiştir. Ayrıca katılım sağlayan işletmelerin ISO 22000 standartlarının uygulama aşamalarında karşılaştığı bazı sorunlar ortaya çıkarılmış ve sistem için gereken kaynakların sağlanması ve eğitim, personel, üretim alanı, depoların yönetimi için ihtiyaç duyulan yapı kurulması ile ISO 22000 sistemlerinin çay fabrikalarında uygulanabilir ve faydalı olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çay fabrikası, Gıda güvenliği, ISO 22000, Kalite

Teşekkür

Tezin makaleye dönüştürülmesine katkıda bulunan Prof. Dr. Yaşar Akkan ve Doç. Dr. Cemalettin Baltacı’ya teşekkür ederiz.

Applicability of ISO 22000 food safety management system in tea factories

Öz

Because of that today’s tea consumers are conscious and selective, it is observed that tea factories emphasize quality, hygiene and food safety from purchasing fresh tea to packaging, and they do these according to certain standards. Quality and hygiene officers take on important duties in this process. In this study, the applicability of ISO standards for tea factories in Trabzon, Giresun and Rize with ISO 22000 Food Safety Management System was analyzed. This study has a qualitative research design, and semi-structured interviews were conducted with the quality and hygiene managers of three factories with ISO 22000 Food Safety Management System certificate. The obtained data were analyzed using the content analysis method. As a result, it has been determined that factories have some problems about food safety, and in order to solve these problems, factory owners must first fully believe that ISO 22000 is beneficial. Additionally, some problems encountered by the participating enterprises during the implementation stages of ISO 22000 standards were revealed and it was concluded that ISO 22000 systems are applicable and beneficial in tea factories when the necessary resources for the system are provided and the necessary structure for training, personnel, production area and warehouse management is established.

Anahtar Kelimeler

Tea factory, Food safety, ISO 22000, Quality

Kaynakça

• Baş, M., Yüksel M., & Çavuşoğlu T. (2007). Difficulties and barriers for the implementing of HACCP and food safety systems in food businesses in Turkey, Food Control, 18, 124–130. https://doi.org/10.1016/j.foodcont.2005.09.002
• Başaran, B. (2014). ISO 22000 gıda güvenliği yönetim sistemi uygulanan bir işletmede helva üretimindeki hammadde kaynaklı mikrobiyolojik risklerin izlenmesi değerlendirilmesi ve mikrobiyolojik kritik kontrol noktalarının tespiti [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Başaran, B. (2016). ISO 22000 gıda güvenliği yönetim sistemi, Journal of Food and Health Science 2(1), 9-26. https://doi.org/10.3153/JFHS16002
• Bilgin, N. (2000). İçerik analizi, Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Bogdan, R. C. & Biklen, S. K. (2007). Qualitative research for education (5th ed.). Boston: Pearson education.
• Bölükbaşı, B. (2006). Aroma üretimi yapan firmalarda uygulanacak HACCP kriterlerinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Bsigroup (2022, February 20). ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetimi. https://www.bsigroup.com/tr-TR/ISO-22000-Gida-Guvenligi-Yonetimi/
• Bucak, T. (2012). Yiyecek içecek işletmelerinde ISO 22000 gıda güvenliği yönetim sisteminin uygulanabilirliği: İzmir ili örneği [Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., & Demirel F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (25. Baskı), Pegem Akademi.
• Cihangir, P. (2017). Bursa ilinde gıda sanayinde ISO 22000 kalite uygulamaları [Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Creswell, J. W. (2013). Research design: qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (4nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Çınar, S. (2012). ISO 22000 ve Gıda Sanayinde Uygulamaları [Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Ecevit, B. (2009). ISO 22000 kalite sistemlerinin hazır yemek sektöründe uygulaması [Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Erfa, M. A. (2007). Ham Rafine Ayçiçeği Yağı Üretiminde TS EN ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sisteminin Kurulması [Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü]. Koçak, N. (2007). ISO 22000: Gıda güvenliği yönetim sistemleri uygulama sürecinde temel adımlar, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(4), 135-159.
• Küçüktezcan, E. (2010). ISO 22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı: Bir Un Fabrikası Örneği [Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Marshall, C. & Rossman, G. B. (2006). Designing qualitative research (4th ed.). California: Sage Publications.
• MEB- (2020, October 28). Milli Eğitim Bakanlığı, Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü, EBA Portalı. Gıda Teknolojisi, Gıda Mevzuatı ve Standartlar.
• Mertens, D. M. (2014). Research and evaluation in education and psychology: integrating diversity with quantitative, qualitative and mixed methods (4th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Nguyen, T., Wilcock A. & Aung, M. (2004). Food safety and quality systems in Canada, The International Journal of Quality & Reliability Management, 21(6), 655-671. https://doi.org/10.1108/02656710410542052
• Önbaş, N. (2009). Yiyecek içecek işletmelerinde ISO 22000 gıda güvenliği yönetim sistemi [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü].
• Özdoğan, Y. G. (2009). Sofralık zeytin sektöründe değer zinciri analizi ve ISO 22000 uygulamalarında karşılaşılan sorunlar [Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd ed.). California: Sage Publications
• Sertakan, A. (2006). Bisküvi üretim proseslerinde HACCP gıda güvenliği sisteminin kurulması ve uygulamaları üzerine bir çalışma [Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Soylu, A. (2009). Fındık yağı sektöründe ISO 22000:2005 gıda güvenliği yönetim sistemi uygulamaları [Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Şen M. A. (2017). Kritik kontrol noktalarında (KKN) risk matrisi uygulaması “bir restoran örneği”, The Journal of Academic Social Science, 5(61). https://doi.org/10.16992/ASOS.13196
• Şenel, İ. (2011). Yiyecek içecek üretim hizmeti veren yataklı tedavi kurumlarının HACCP ve ISO 22000 gıda güvenlik sistemleri uygulamalarında karşılaştıkları engeller [Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü].
• Yazıcı, M. (2008). ISO 22000 sisteminin bir gıda firmasında uygulaması [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 8. Basım, Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, G. Ş. (2007). ISO 22000: 2005 gıda güvenliği yönetim sistemi standardı: gıda ambalajı üreten bir firma örneği [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Yüksel A. & Yüksel F., (2004). Turizmde bilimsel araştırma yöntemleri, Turhan Kitabevi.