30 Ekim 2020 Ege denizi depreminin kabuk deformasyonuna etkisinin TUSAGA-Aktif verileri ile incelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 450 - 463, 15.06.2024

İbrahim Çağdaş Baş , Ramazan Alpay Abbak

https://doi.org/10.17714/gumusfenbil.1366028

Öz

TUSAGA-Aktif (Türkiye Ulusal Sabit GNSS Ağı) sistemi, 168 adet sabit GNSS (Küresel Konum Belirleme Sistemleri) istasyonu ile ticari ve akademik çalışmalar için kullanıma sunulmuştur. Sistemden yüksek doğrulukta veri elde edilebilmesi, yer kabuğu hareketleri nedeniyle mühendislik yapılarında meydana gelen deformasyonların izlenmesini kolaylaştırmıştır. 30 Ekim 2020 tarihinde Ege Denizi’nde (Sisam Adası açıklarında) yerel saat ile 14.51’de aletsel büyüklüğü Ml=6.6 (Mw=6.9) olan bir deprem meydana gelmiştir. Çalışmanın amacı deprem etki alanında seçilen TUSAGA-Aktif istasyonlarında, bu deprem kaynaklı herhangi bir kabuk deformasyonu olup olmadığının incelenmesidir. Bu kapsamda AYD1, CESM, DIDI, IZMI, KIKA ve SALH istasyonlarının deformasyon yönleri ve büyüklükleri belirlenmiştir. Deprem tarihinden 15 gün önce ve 11 gün sonrasına ait RINEX (Alıcı Bağımsız Değişim Biçimi) gözlem verileri internet tabanlı GNSS servislerinden CSRS-PPP (Canadian Spatial Reference System Precise Point Positioning Service) ve OPUS’da (Online Positioning User Service) değerlendirilmiş, sonuçlar analiz edilmiştir. CSRS-PPP servisi sonuçlarına göre, kuzey yönde 57.39 mm anlamlı deformasyon miktarı ile depremden en çok CESM istasyonu etkilendiği görülmüştür. OPUS analiz servisi verilerinden de benzer sonuçlar elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Deprem, İzmir, Kabuk deformasyonu, PPP, Sisam, TUSAGA-Aktif

Investigation of the effect of 30 October 2020 Aegean sea earthquake on crustal deformation by TUSAGA-Active data

Öz

The TUSAGA-Active (Turkish National Continuous Operating Reference System) is available for commercial and academic studies with 168 fixed GNSS (Global Navigational Satellite Systems) stations. Its capability to provide high-accuracy data facilitate to monitor deformations in engineering structures resulting from crustal movements. On October 30, 2020, an earthquake with a magnitude of ML = 6.6 (MW = 6.9) struck the Aegean Sea at 14.51 local time. The aim of the study is that TUSAGA-Active stations located within the earthquake-affected area are thoroughly examined to detect any crustal deformations caused by this seismic event. As part of this analysis, deformation directions and magnitudes were determined for stations AYD1, CESM, DIDI, IZMI, KIKA, and SALH. RINEX data from 15 days before the earthquake date and 11 days after were processed using CSRS-PPP (Canadian Spatial Reference System Precise Point Positioning Service) and OPUS (Online Positioning User Service), which are internet-based GNSS services. The results of this analysis revealed that the CESM station experienced the most significant displacement, averaging 57.39 mm in the north direction according to the CSRS-PPP service. Similar results were obtained from the OPUS service data.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, Izmir, Crust deformation, PPP, Samos, TUSAGA - Active

Kaynakça

• Abbak, R. A. (2020). Hata kuramı ve parametre kestirimi (Genişletilmiş 2. Baskı). Atlas Akademi Yayıncılık, Konya.
• Aksoy, R. (2023). Levha tektoniği ders notları. Konya Teknik Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Konya.
• Arıkan, D., & Abbak, R. A. (2019). Elipsoidal yükseklik değişiminin hassas nokta konumlamaya etkisi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 2019(1), 140-151.
• BDTİM, (2020). 30 Ekim 2020 Ege Denizi Depremi. B. Ü. Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü, Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi.
• Bulut, F., Doğru, A., Yaltırak, C., Yalvaç, S., & Elge, M. (2021). Anatomy of October 30, 2020, Samos (Sisam)-Kuşadası earthquake (MW 6.92) and its influence on Aegean earthquake hazard, Turkish Journal of Earth Sciences, 30(4), 425-435.
• CSRS-PPP-Canadian Spatial Reference System-Precise Point Positioning Service. (2023, 10 Haziran). https://webapp.geod.nrcan.gc.ca/geod/tools-outils/ppp.php
• Dewey, J. F., & Şengör, A.M.C. (1979). Aegean and surrounding regions: complex multiplate and continuum tectonics in a convergent zone. Geological Society of America Bulletin, 90(1), 84-92.
• KRDAE-Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü. (2023, 20 Ocak). http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/zeqdb/
• Konakoğlu, B., & Akar. A. (2021). Elâzığ ve çevresindeki illerde meydana gelen tektonik hareketlerin TUSAGA-Aktif istasyonlarının konumlarına etkisinin statik deformasyon modeller kullanılarak incelenmesi. Geomatik Dergisi, 6(2), 165-178.
• OPUS-Online Positioning User Service. (2023, 10 Haziran). https://www.ngs.noaa.gov/OPUS/index.jsp
• Özel, E., Çifçi, G., Uluğ, A., Duman, M., Sözbilir, H., İlhan, T., Pekçetinöz, B., & Kaşer N. (2005). İzmir Körfezi’nin aktif faylarının araştırılması amacıyla derin (48 kanal – sayısal) ve yüksek ayrımlılıklı sismik çalışmalar ve çok kanallı derinlik ölçümleri (multibeam) ve değerlendirilmesi. Türkiye Ulusal Jeodezi ve Jeofizik Birliği (TUJJB) TUJJB-UDP-02-06, İzmir.
• Pamukçu, O., Gönenç, T., Yurdakul, A., & Kahveci M. (2013). Sismik riski yüksek olan İzmir Karaburun’un güneyinde yapılmış mikrogravite ve GPS çalışmaları. Jeofizik, 2013(18), 59-66.
• Şanlıoğlu, İ., Başkan, G., & Zeybek, M. (2019). Elâzığ-Karakoçan depreminin TUSAGA-Aktif istasyonlarına etkisi. Selçuk-Teknik Dergisi, 18(2), 45-67.
• Şengör, A. M. C., (1982). Ege’nin neotektonik evrimini yöneten etkenler. Batı Anadolu’nun Genç Tektoniği ve Volkanizması Paneli, Türkiye Jeoloji Kurultayı, 59-71.
• Şengör, A. M. C., Görür, N., & Şaroğlu, F., (1985). Strikeslip faulting and related basin formation in zones of tectonic escape: Turkey as a case study. Society of Economic Paleontologists and Mineralogists, Special Publication, 227- 264.
• Şimşek, M. (2019a). Yer kabuğu hareketlerinin belirlenmesinde internet tabanlı GPS servislerinin doğruluk analizi [Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Şimşek, M., Özarpacı, S., & Doğan, U. (2019b). Yerkabuğu hareketlerinin belirlenmesinde web tabanlı çevrimiçi GNSS servislerinin performans analizi. Geomatik Dergisi, 4(2), 147-159.
• TUSAGA-Türkiye Ulusal Sabit GNSS Ağı. (2023, 9 Haziran). https://www.tusaga-aktif.gov.tr
• Yalvaç, S. (2020a). Hassas nokta konumlama yönteminin kabuk deformasyonu belirleme çalışmalarında kullanılabilirliğinin araştırılması. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 10(3), 695-701.
• Yalvaç, S. (2020b). Determining the Effects of the 2020 Elazığ-Sivrice/Turkey (Mw 6.7) Earthquake from the Surrounding CORS-TR GNSS Stations. Turkish Journal of Geosciences, 1(1), 15-21.
• Yıldırım, Ö., Mekik, Ç., & Bakıcı, S. (2011). TUSAGA-AKTİF (CORS-TR) sisteminin Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’ne katkıları. Jeoinformasyon ve Arazi Yönetimi Dergisi, 2011/2 Özel Sayı, 134-139.