BÖLGESEL KALKINMA VE YENİ YATIRIM TEŞVİK SİSTEMİNİN EKONOMİK ETKİLERİNİN ANALİZİ

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 9, 49 - 61, 02.10.2016

MEHMET Akyol

Öz

Ekonomik kalkınma az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin en önemli hedefleri arasında yer almaktadır. Serbest piyasa ekonomisinin hakim olduğu günümüzde hükümetler bir yandan ekonomik faaliyetlerin gelişim sürecini piyasa aktörlerine bırakırken diğer yandan da kalkınmanın sağlanmasında bölgeler arası eşitsizliklerin giderilmesinde, sermayenin tabana yayılmasında, cari açığın azaltılmasında ve istihdam seviyesinin arttırılarak bireylerin yaşam kalitelerinin yükseltilmesinde etkin bir rol oynamaktadırlar. Söz konusu ekonomik hedeflerin gerçekleştirilmesinde devlet eliyle sağlanan teşvikler büyük önem taşımaktadır.

 

Bu çalışmada öncelikle kalkınma ve bölgesel kalkınma kavramları üzerinde durulmakta ve Türkiye’de Cumhuriyetin kurulmasından günümüze kadar geçen süre zarfında uygulanan kalkınma politikalarının bölgesel kalkınmanın gerçekleştirilmesine ne gibi katkıları olduğu irdelenmektedir. Ayrıca 2012 yılında uygulamaya konulan yeni teşvik sisteminin ekonomik etkileri alınan yatırım belge adedi, yatırım miktarı ve istihdama olan etkisi göz önüne alınarak analiz edilmeye çalışılmaktadır. Diğer yandan teşvik programında 6. Bölge olarak adlandırılan Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde teşvik uygulamasının hayata geçirilmesinden sonraki dönemlerde adı geçen bölgelerde verilen teşviklerin dış ticarete etkileri değerlendirilmektedir

Anahtar Kelimeler

Kalkınma, Bölgesel Kalkınma, Teşvik, Devlet Yardımları

ANALYSIS OF ECONOMIC EFFECTS OF THE REGIONAL DEVELOPMENT AND NEW INVESTMENT INCENTIVE SYSTEM

Öz

Economic development is undoubtedly developing economies’ primary goal and free market economy is a
must to serve that purpose. In today’s global world governments should leave more space in economic
activities to market actors by promoting i) trying to eliminate regional inequalities, ii) inclusion of
capital, iii) diminishing current deficit, iv) raising individuals’ life quality and v) increasing employment rate.
As a political economy tool, government sponsored incentives play essential role to achieve the development
objectives. This study primarily focuses to identify development and regional development policies, and
analyzing development policies’ effect on regional development policies since modern Turkey's foundation.
Than the new 2012 government sponsored incentive plan’s outcome, which based on number of investment
certificates granted, investment volume and employment rate, will be analyzed. And finally regional
invective programs effect on regional foreign trade will be evaluated after adopting East and South-Eastern
Anatolia Incentive program which is named as 6th region in the national program.

Anahtar Kelimeler

Development, Regional Development, Incentives, State supports.

Kaynakça

• Gönel, F.D. (2010) Kalkınma Ekonomisi Efil Yayınevi,1.Basım, Ankara
• Çataloğlu O., (1977) Ekonomik Kalkınma ve Büyüme Doğruluk Matbaacılık, İzmir
• İncekara, A. (1995), Türkiye’de Teşvik Sistemi, İstanbul Ticaret Odası Yayınları,Yayın No:1995/10, İstanbul
• Dinler, Z., Cumhuriyetin Kuruluşundan Günümüze İzlenen Bölgesel Kalkınma Politikaları ve Kalkınma Ajansları, Ekin Kitabevi,Bursa
• Durman, M., Önder, H.,(2006), Sanayileşme Sürecinde Teşvikler, Alfa Aktüel, İstanbul
• Sevinç H., (2011) “Bölgesel Kalkınma Sorunsalı: Türkiye’de Uygulanan Bölgesel Kalkınma Politikaları” Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, Journal of Entrepreneurship and Development, Volume:6, No:2, pp.40
• Kargı, N., (2009) “Bölgesel Kalkınma Yaklaşımlarındaki Gelişmeler ve AB Perspektifi Altında Türkiye’nin Bölgesel Politika Analizi” International Journal Of Economic And Administrative Studies, Year:2 Volume:1 Number:3 s.20, Summer
• Işık, N., Efe Kılınç, C., (2011) “Bölgesel Kalkınmada Ar-Ge ve İnovasyonun Önemi” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Ekim 6(2), 9-54
• Filiztekin, A., (2008) “Türkiye’de Bölgesel Farklar ve Politikalar” TÜSİAD, Yayın No: TÜSİAD-T//471, s.93
• Buultjens, J., Ambrosoli K., and Dollery, B., (2012) “The Establishment Of Regional Development Australia Committees In Australia:Issues And Initiatives For The Future” , Australasian Journal Of Regional Studies Vol.18, No.2
• Keskin, H., Sungur, O., (2010) “Bölgesel Politika Ekseninde Yaşanan Dönüşüm: Türkiye’de Kalkınma Planlarında Bölgesel Politikaların Değişimi” , SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Mayıs, Sayı:21, s.274
• Bilen, G., (2006), “Türkiye’de Yeni Bölgesel Politikanın Oluşumu”, Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, Tepav, s.263
• Özyurt, H., (1967) “Atatürk Dönemi Birinci Ve İkinci Beş Yıllık Sanayileşme Planları Ve Türk Ekonomisindeki Yapı Değişikliğine Etkileri,ss. 128-135 (1933-1938)”,http://journals.istanbul.edu.tr/iusoskon/article /viewFile/1023006477/1023006001 erişim:28 Ağustos 2014
• DPT, (2003) “Ön Ulusal Kalkınma Planı 2004-2006)” , Ankara
• DPT (1963) “Kalkınma Planı:Birinci Beş Yıl (1963-1967)”, http://ekutup.dpt.gov.tr/plan1.pdf erişim: 29.08.2014
• Göymen, K., (2005) “Türkiye’de Bölge Politikalarının Evrimi ve Bölgesel Kalkınma Ajansları”, Yerel Kalkınma için Ortaklıklar Uluslararası Konferansı, İstanbul Politikalar Merkezi, İstanbul, April s.36
• DPT (1968) “İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1968-1972”, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Ankara
• Yavan, N., (2008) “Yeni Yatırım Teşvik Sisteminin Bölgesel Kalkınma Politikaları Çerçevesinde Değerlendirilmesi” , 5. Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu: Sanayi Politikasının Yönetişimi, TEPAV Bildiri Kitabı, Ocak, Ankara, s.131
• Gökçen, A., “Kalkınmada Öncelikli Yörelerde Uygulanan Gelişme Politikaları”, http://journals.istanbul.edu.tr/iuifm/article/viewFile/1023007686/1023007188, s.370, çevrimiçi erişim: 30.08.2014
• DPT, (2000) “Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı: Bölgesel Gelişme Özel İhtisas Komisyonu Raporu” Ankara
• DPT, (1979) “Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı1979-1983”, Yayın No, DPT : 1664 Ankara
• Yardımcıoğlu, M., Kocamaz, H., ve Sezal, N., (2012),” Türkiye’de Günümüze Kadar İzlenen Bölgesel Kalkınma Politikaları ve Kalkınma”, 2. Bölgesel Sorunlar Ve Türkiye Sempozyumu, Ekim, s.386
• DPT, (1985) “Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1985-1989” Yayın No DPT:1974, Ankara
• Eşiyok, A., (2002) “Türkiye Ekonomisinde Bölgesel Dengesizlikler:Doğu Ve G. Doğu Anadolu Bölgelerinin Kalkınmasına Yönelik Bir Model Önerisi” TKB A.Ş. Genel Araştırmalar, Ankara, s.19
• Sarıca, İ. (2001) “Türkiye’de Bölgesel Gelişme Politikaları ve Projeleri”, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (1) ,s s.159-160
• Yıldız, Ö., (2008) “GAP İllerinde Sosyal ve Ekonomik Dönüşüm”, Ege Akademik Bakış, 8,(1), s.289
• DPT, (1995) “ Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1996-2000”, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Ankara
• Bingöl, F., Varol, A., (2002) “Bölgesel Kalkınmada Doğu Anadolu Projesi (DAP) Yaklaşımı”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:12, Sayı:2, s.316, Elazığ,
• Yağanoğlu, V., ( “Doğu Anadolu Projesi (DAP) ve Tarımsal Kalkınmaya Etkileri”, http://www.zmo.org.tr/resimler/ekler/459257ddab7b85b_ek.pdf çevrimiçi erişim: 01.09.2014
• TKB, (2000) ”Doğu Karadeniz Bölgesi Bölgesel Kalkınma Planı Çalışması:Taslak Nihai Rapor”, Araştırma Müdürlüğü, Mayıs, s.7
• DPT,(2000) “Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 2001-2005”, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Ankara,
• DPT,(2006), “Dokuzuncu Kalkınma Planı 2007-2013”, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Ankara
• Resmi Gazete, (2012) “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ” (Tebliğ No: 2012/1)
• http://www.tesvik.gov.tr/index.cfm?sayfa=36C9CABF-954F-845A-F08FFE495004990C