An Assessment on Fuad Koprulu’s Articles Concerning Sheikh Galib

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 1, 143 - 162, 01.05.2019

Gülay Karaman

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.526368

Öz

Fuad Köprülü’nün Şeyh Gâlib’e Dair Yazıları Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Şeyh
Gâlib (1757-1799), yaşadığı dönemden günümüze adından övgü ve hayranlıkla söz
ettirmiş, klasik Türk şiirinin son büyük temsilcisidir. Geleneğin kendini
tekrarlamaya yüz tuttuğu 18. yüzyılda Sebk-i Hindî akımına yönelerek şiire yeni
bir tarz getiren Şeyh Gâlib, ölümünden sonra 19. ve 20. yüzyılda dönemin önde
gelen edebiyatçılarının edebiyat tarihi çalışmaları ve edebî incelemeleriyle
adeta yeniden keşfedilmiştir. Bu dönemde Şeyh Gâlib’i yeniden gündeme getiren
isimlerden biri de Fuad Köprülü (1890-1966) olmuştur. Türk edebiyat tarihçisi,
edebiyatçı, tarihçi ve sosyolog olarak Türkiye’de bu bilimlerin gelişmesinde
büyük payı olan Fuad Köprülü, daha gençlik yıllarında kaleme aldığı Şeyh
Gâlib’e dair yedi makalesinde devrinde o güne kadar ortaya konmamış özgün
düşüncelere yer vermiştir. Köprülü; bu makalelerde Türk edebiyatının bütünlüğü
içerisinde tarihî, edebî, psikolojik ve sosyolojik boyutlarıyla Şeyh Gâlib’i
ele almıştır. Bu makalede, Fuad Köprülü’nün Şeyh Gâlib üzerine kaleme aldığı
makaleleri söz konusu edilecek, Şeyh Gâlib’in klasik Türk şiirindeki yerinin
tespiti ve edebî kişiliğinin ortaya konmasında Fuad Köprülü’nün katkıları tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Şeyh Gâlib, Klasik Türk Şiiri, Fuad Köprülü

Kaynakça

• ABDÜLHALİM MEMDUH (2013). Târih-i Edebiyât-ı Osmâniye (yayına haz. Özcan Aygün), Edirne: Paradigma Akademi Yayınları.
• AKÜN, Ömer Faruk (2003). “Mehmed Fuad Köprülü Köprülüzâde Mehmed Fuad (1890-1966)”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt 28, ss. 471-486, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• ANDREWS, Walter G. (2009). Şiirin Sesi, Toplumun Şarkısı Osmanlı Gazelinde Anlam ve Gelenek, çev. Tansel Güney, İstanbul: İletişim Yayınları.
• AYVAZOĞLU, Beşir (2015). Kuğunun Son Şarkısı, İstanbul: Kapı Yayınları.
• DEĞERLİ, Ayşe (2013). “Bir Ritüel Pratiği Üretme Denemesi: Şeyh Gâlib İçin Düzenlenen İlk İhtifal”, Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8 (4): 573-587.
• DEVELLİOĞLU, Ferit (1997). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat (yayına haz. Aydın Sami Güneyçal), Ankara: Aydın Kitabevi.
• DOĞAN, Muhammet Nur (haz.) (2008). Şeyh Gâlib Hüsn ü Aşk Metin, Düz Yazıya Çeviri, Notlar ve Açıklamalar, İstanbul: Yelkenli Yayınları.
• FİLDİŞ, Berna (2017). “M. Fuad Köprülü’nün Çok Yönlü Entelektüel Kimliği ve Disiplinlerarası Metodolojisi”, Çeşm-i Cihan (Tarih-Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi) E-Dergisi, 4 (2):14-26.
• HOLBROOK, Victoria Rowe (2018). Aşkın Okunmaz Kıyıları Türk Modernitesi ve Mistik Romans, çev. Erol Köroğlu ve Engin Kılıç, İstanbul: İletişim Yayınları.
• İZLER, Aynur (1966). Fuad Köprülü’nün İlk Makaleleri, (Yayımlanmamış Bitirme Tezi), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, İstanbul. KOÇAKOĞLU, Bedia (2012). “Postmodern Bir Aynada Hüsn ü Aşk’ın Kırılışı”, Mediterranean Journal of Humanities, 2 (2): 165-178.
• KONCU, Hanife; ÇAKIR, Müjgân ve Leyla ALPTEKİN SARIOĞLU (2016). Eser-i Aşk Şeyh Gâlib Hakkında Makaleler ve Bibliyografya, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• KÖPRÜLÜZÂDE MEHMED FUAD (1324). “Şeyh Gâlib (Şiir)”, Mehasin, Eylül 1324, (1).
• KÖPRÜLÜZÂDE MEHMED FUAD (1328a). “Tetebbuât-ı Edebiyye Şeyh Gâlib I Hayatı”, Servet-i Fünun, 30 Ağustos 1328, 43 (1110): 414-417.
• KÖPRÜLÜZÂDE MEHMED FUAD (1328b). “Tetebbuât-ı Edebiyye Şeyh Gâlib Hayatı-Mâbad”, Servet-i Fünun, 6 Eylül 1328, 43 (1111): 438-442.
• KÖPRÜLÜZÂDE MEHMED FUAD (1328c). “Tetebbuât-ı Edebiyye Şeyh Gâlib Hayatı-Mâbad-”, Servet-i Fünun, 13 Eylül 1328, 43 (1112): 467-471.
• KÖPRÜLÜZÂDE MEHMED FUAD (1328d). “Tetebbuât-ı Edebiyye Şeyh Gâlib Hayatı-Mâbad- II Tabiat ve Şöhreti”, Servet-i Fünun, 2 Eylül 1328, 43 (1113): 494-495.
• KÖPRÜLÜZÂDE MEHMED FUAD (1328e). “Tetebbuât-ı Edebiyye Şeyh Gâlib Hayatı Tabiat ve Şöhreti-Mâbad-II”, Servet-i Fünun, 18 Teşrin-i evvel 1328, 43 (1117): 579-583.
• KÖPRÜLÜZÂDE MEHMED FUAD (1328f). “Tetebbuât-ı Edebiyye Şeyh Gâlib İkinci Kısım Eser I Şeyh Gâlib’e Kadar Osmanlı Şiiri”, Servet-i Fünun, 25 Teşrin-i evvel 1328, 43 (1118): 611-616.
• KÖPRÜLÜZÂDE MEHMED FUAD (1328g). “Tetebbuât-ı Edebiyye Şeyh Gâlib I Şeyh Gâlib’e Kadar Osmanlı Şiiri-Mâbad-”, Servet-i Fünun, 1 Teşrin-i sani 1328, 44 (1119): 4-10.
• KÖPRÜLÜZÂDE MEHMED FUAD (1328h). “Şeyh Gâlib’in Gazelleri”, İlave-i Hak, 29 Haziran 1328, (11): 7-8.
• KÖPRÜLÜZÂDE MEHMED FUAD (1912). “Dünkü İhtifal-i Edebî Gâlib Dede İçin”, Hak, 13 Temmuz 1912.
• KÖPRÜLÜZÂDE MEHMED FUAD (1329). “Şeyh Gâlib: Şâir-i Müceddid”, Nevsal-i Millî, 1 (1): 255-257.
• KÖPRÜLÜZÂDE MEHMED FUAD (1918). “Şeyh Gâlib’e Dair”, Yeni Mecmua, 29 Ağustos 1918, 3 (59): 123-124.
• KÖPRÜLÜZÂDE MEHMED FUAD (1923). “Selim-i Sâlis ve Şeyh Gâlib”, Türkiye Edebiyat Mecmuası, Eylül 1923, 1 (1): 1-2.
• KÖPRÜLÜZÂDE MEHMED FUAD (M. Fuad KÖPRÜLÜ) (2006). Divan Edebiyatı Antolojisi, Ankara: Akçağ Yayınları.
• MACİT, Muhsin (2006). “Divan Edebiyatı Tartışmaları ve Gelenekten Yararlanma Sorunu”, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 7 (77-78): 20-32.
• MEVLÂNÂ (2009). Mesnevî Tam Metin, haz. Adnan Karaismailoğlu, Ankara: Akçağ Yayınları.
• ÖZERDİM, S. N. (1950). “F. Köprülü’nün Yazıları 1908-1950”, Türk Dili ve Tarihi Hakkında Araştırmalar I, haz. H. Eren ve T. Halası Kun, ss. 159‐248, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• RECÂÎ-ZÂDE MAHMUD EKREM (2014). Kudemâdan Birkaç Şâir Eskilerden Birkaç Şair, haz. Âdem Ceyhan ve Halil Sercan Koşik, İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• SİNAN, Betül (2007). “Necâtî Bey ve Şeyh Gâlib Literatürü”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 5 (10): 565-586.
• ŞENTÜRK, Ahmet Atilla ve Ahmet KARTAL (2007). Üniversiteler İçin Eski Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Şeyh Gâlîb Dîvânı (1994). haz. Muhsin Kalkışım, Ankara: Akçağ Yayınları.
• TANSEL, Fevziye Abdullah (1968). “Prof. Dr. Fuad Köprülü’nün Yazıları İçin Basılmış Bibliyografyalar”, Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Türk Kültürü, 6 (68): 543‐556.