Sovyet Rusya’da “Öteki”nin Yeniden İnşası Sürecinde Olumsuz Adlandırmalar

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 2, 201 - 219, 25.10.2019

Hanife Saraç

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.620682

Öz

Sovyet iktidarı sosyalist düzenin
tam manasıyla işlemeye başladığı İç Savaş sonrası dönemde kolektif kimliğin
şekillenmesi için çaba göstermiştir. Bu bağlamda yeni sosyal gerçeklikle
birlikte şekillenen “biz” ve “öteki” kimliklerinin oluşumuna katkı sunan
unsurlardan biri de olumsuz adlandırmalar olur. Parti’nin güçlenme döneminde
sosyalist ideolojinin cephe aldığı kapitalistler ve burjuva sınıfı “öteki” ilan
edilirken, İç Savaş sonrası dönemde ise kendilerine muhalefet eden tüm birimler
Sovyet halkının karşısında konumlandırılarak “öteki”leştirilir. “Biz”den olan
vatansever, ülke için çalışan, düzenin koruyucusu iken diğer tarafta “öteki”
sosyal düzeni bozan, ülkesine zarar veren ve halk düşmanıdır. Sosyalist düzen
oturtulmadan önce daha çok Bolşevik lider kadrosunun söylemleri üzerinden
işleyen bir dışlama mekanizması etkinken, ilerleyen dönemde yaftalama ve
etiketleme şeklinde yürütülen bir “ötekileştirme” süreci dikkat çeker. Bu
çalışmada Sovyetlerce geliştirilen “istenmeyen”in “öteki”leştirilmesi yaklaşımı
üzerinde durulmakta, bu süreçte istifade edilen ve olumsuz adlandırmalara örnek
teşkil eden kelimeler incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öteki, Olumsuz Adlandırma, Sovyet Rusya

Negative Nomenclature in Soviet Russia in the Process of Reconstruction of “The Other”

Öz

In
the post-Civil War period when the socialist order began to function in full
sense, the Soviet power strived to shape the collective identity. In this context, one
of the factors contributing to the formation of “us” and “the other” identities
formed with the new social reality is negative nomenclature. In the period of empowerment of the Party, the capitalists and the
bourgeois class, which were sided against by socialist ideology, were declared
“other”, while all opposing units were positioned against the Soviet people and
as “other” in the post-Civil War period. The patriot, who is one of “us” and
works for the country, is the protector of the order, but on the other side
“the other” disrupts social order, harms his/her country and is an enemy of the
people. In the following period, a process of “otherization” by labelling draws
attention. This study focuses on
the approach of “otherization” of “unwanted” developed by the Soviet Union and the words that are used as examples of
negative nomenclatures in this period are examined.

Anahtar Kelimeler

The Other, Negative Nomenclature, Soviet Russia

Kaynakça

• KAYNAKÇA ANNENKOV, Yuri (1991). Dnevnik moih vstreç, Leningrad: İskusstvo, T.2.
• BİLGİN, Nuri (1996). İnsan İlişkileri ve Kimlik, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• CAN EMİR, Badegül (2019). Rus Edebiyatında Birinci Dünya Savaşı (Tarihsel Perspektif Işığında), İstanbul: Değişim Yayınları.
• ÇERVİNSKİ, Pyotr (2012). Negativno otsenoçnıye leksemı yazıka sovetskoy deystvitel’nosti oboznaçeniye lits, Riga: Palmarium Academic Publishing.
• ÇETİN, Halis (2002). “Totalitarizm: İdeolojik ve Toplumsal İnşa Araçları”, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi Mayıs, No:1, ss. 15-43.
• ERGUN, Pervin (2013). “Türk Kültüründe Ölümle İlgili Bazı Terimler”, Millî Folklor, 100: 134-148.
• HAYEK, Friedrich August von (1999). Kölelik Yolu, çev. Turhan Feyzioğlu ve Yıldıray Arsan, Ankara: Liberte Yayıncılık.
• ELLUL, Jaques (1973). Propaganda: The Formation of Men’s Attitudes, New York: Vintage Books.
• KRISKO,Vladimir (1999). Sekretı Psihologiçeskoy Voynı, Minsk: İzdatel’stvo ‘Harvest’.
• KOROBKOVA, Olga (2011). “’Svoi-Çujiye’ v derolyutsionnom politiçeskom diskurse bol’şevikov i sovetskom totalitarnom diskurse”, Politiçeskaya kommunikatsiya, 4(38): 97-103.
• Kratkiy Kurs. (1950). İstoriya Vserossiyskoy Kommunistiçeskoy Partii Bol’şevikov. (Pod. red. Komis. TSK VPK), Moskva: Politizdat.
• LENİN, Vladimir. (1967). Polnoye sobraniye soçineniy, T.8., Moskva: İzdatel'stvo politiçeskoy literaturı.
• LENİN, Vladimir. (1978). Polnoye sobraniye soçineniy, T.51., Moskva: İzdatel'stvo politiçeskoy literaturı.
• LENİN, Vladimir. (1918). “O demokratii i diktature”, Polnoye sobraniye soçineniy (izdaniye pyatoye), T. 37., Moskva: İzdatel'stvo politiçeskoy literaturı, str. 388-393.
• OJEGOV, Sergey (1952). Slovar’ russkogo yazıka, Moskva: Gosudarstvennoye izdatel’stvo inostrannıh i natsional’nıh slovarey izdatel’stvo.PLATON. (1995). Devlet, çev. Sebahattin Eyüboğlu ve M. Ali Cimcoz, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• SAKALLI, Nuray (2010). Sosyal Etkiler: Kim, Kimi Nasıl Etkiler?, 3. Basım, Ankara: İmge Kitabevi.
• SIMMEL, George (1956). Conflict and the Web of Group Affiliation. Glencoe: Free Press.
• STALİN, İosif (1946). “Burjuaziya stavit lovuşku”, Soçineniya, T.1., Moskva: OGİZ, Gosudarstvennoye izdatel’stvo politiçeskoy literaturı, s. 179-184.
• STALİN, İosif (1949). Soçineniya, T 12, Moskva: Gosudarstvennoye izdatel’stvo politiçeskoy literaturı, (http://grachev62.narod.ru/stalin/t12/t12_01.htm, Erişim Tarihi Ağustos 2019)UŞAKOV, Dimitri (2006). Bol’şoy Tolkovıy slovar’ sovremennogo russkogo yazıka, Moskva: Al’ta-Print.
• ÜNÜR, Ece (2013). “Görünmeyen Kimlikler: Öteki Kimliği Bağlamında “Kayıp Şehir” Dizisinin Analizi”, Akademik İncelemeler Dergisi, 2: 251-273.
• ZDRAVOMISLOV, Andrey (1996). Sotsiologiya konflikta, Moskva: Aspekt Press.
• TARANAN ESER KISALTMALARIBTS Bol’şoy tolkovıy slovar’ russkogo yazıka (2000). Gl. Red. S.A. Kuznetsov, Sankt-Peterburg: Norint.
• BTSRS Bol’şoy tolkovıy slovar’ russkih suşçestvitel’nıh (2009), Moskva: Ast-press.
• MAS Slovar’ russkogo yazıka v 4-h tomah (1981-1984). Гл. ред. A.P.Yevgenyeva, 2-oe izd., Moskva: Russkiy yazık.
• RSS Ruskkiy semantiçeskiy slovar’. Tolkovıy slovar’, sistematizirovannıy po klassam slov i znaçeniy (2003). Pod obşçey red. N. Yu. Şvedovoy. Т. I (III), Moskva: RAN İnstitut russkogo yazıka.
• TSU Tolokovıy slovar’ russkogo yazıka (1935-1940). Pod. red. D.N.Uşakova (t. I-IV), Moskva: Gos. İn-t ‘Sov. Entsikl’, OGİZ, Gos. İzd-vo inostr. i nats. Slov.
• TSYAS Mokiyenko, V. M., Nikitina, N.G., Tolkovıy slovar’ yazıka sovdepii (1998), Harkov: Folio-press.
• TSRYAXX Tolkovıy slovar’ russkogo yazıka kontsa ХХ v. Yazıkovıye izmeneniya (1998). Gl. Red. G. N. Sklyarevskaya, Sankt-Peterburg: Rossiyskaya Akademiya Nauk, İnstitut lingvistiçeskih issledovaniy.
• Yefr, Yefremova, T. F., Novıy slovar’ russkogo yazıka (2000). Tolkovo-slovoobrazovatel’nıy (т. 1-2), Moskva: Russkiy yazık.