Recreational Use of Elazig Saklıkapı Canyon for Sports Purposes

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı, 12 - 32, 30.09.2023

Abdullah Bingölbalı M. Taner Şengün

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1291163

Öz

Sports activities have become one of the most preferred and most important income sources of many countries after the increasing leisure time of people. However, today the concept of recreation has also turned into a sportive activity and has started to contribute to the mental, physical and social development of people and their integration with the environment with long-term programs. The intensity of city life, natural disasters and epidemics have made nature tourism one of the most popular leisure activities in recent years. However, those who want to engage in such activities may have problems in accessing information about where and what kind of activities can be done. For this reason, it is important to determine the characteristics of such places with sportive recreational areas in advance, both for those who will use these places and for the awareness of these places. The aim of this study is to reveal the characteristics of the Saklıkapı Canyon, which is located within the provincial borders of Elâzığ, to determine its route for sportive recreation activities and tourism, to determine the touristic infrastructure projects and their needs, and to plan accordingly. In this study, the recreational potential of Saklıkapı Canyon for sports purposes was evaluated together with the data obtained from the literature and field observations. In the last 2 years, geographical features were observed by going to the field from different routes at various times, drawings were made, and the field has been scanned using a drone as well as photographing. The location and features of the recreational areas for sportive purposes in the study area are explained by being processed on maps and expressed with visuals. It has been observed that the Saklıkapı Canyon, which is estimated to be very valuable in terms of tourism in our country, has a potential to contribute significantly to the economy of Elâzığ province and Baskil district where the canyon is located.
It has been determined that Saklıkapı Canyon has very suitable areas for sports and recreational activities, especially the bottom of the canyon has a very suitable slope in terms of recreational activities for sports purposes and a walkable track in its entirety. The canyon is very rich in terms of sportive and recreational activities, and it is very suitable for trekking, mountain biking, tent camping, mountaineering, rock and normal climbing, bird watching, angling, canoeing and zipline.

Anahtar Kelimeler

Sports, Recreation, Saklıkapı Canyon, Elazig, Nature.

Elazığ Saklıkapı Kanyonunun Sportif ve Rekreaktif Amaçlı Kullanımı

Öz

Sportif faaliyetler, insanların artan boş zamanları sonrasında en çok tercih ettikleri ve birçok ülkenin de en önemli gelir kaynaklarından biri hâline dönüşmüştür. Bununla birlikte günümüzde “Rekreasyon” kavramı da bir sportif hareketliliğe dönüşmüş ve uzun vadeli programlarla insanların ruhsal, fiziksel ve sosyal gelişmelerine ve çevreyle bütünleşmelerine katkı sunmaya başlamıştır. Şehir hayatının yoğunluğu, yaşanan doğal felaketler ve salgın hastalıklar, son yıllarda doğa turizmini en çok ilgi gören serbest zaman aktivitelerinden biri hâline getirmiştir. Ancak bu tür aktivitelerde bulunmak isteyenler, nerelerde hangi tür faaliyetlerin yapılabileceği konusundaki bilgiye ulaşmakta sorunlar yaşayabilmektedir. Bu nedenle sportif rekreaktif alanlara sahip bu tür yerlerin özelliklerinin önceden belirlenmesi hem bu yerleri kullanacaklar için hem de buraların bilinirliği açısından önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı; Elâzığ ili sınırları dâhilinde bulunan Saklıkapı Kanyonu’nun sportif amaçlı rekreaktif faaliyetlere ve turizme açılabilmesi için sahip olduğu özelliklerinin ortaya çıkarılması, rota tayinlerinin yapılması, projelerin ve turistik alt yapı ihtiyaçlarının belirlenmesi ve buna göre planlamanın yapılmasıdır. Bu çalışmada, literatür ve arazi gözlemlerinden elde edilen veriler ile birlikte Saklıkapı Kanyonu’nun spor amaçlı rekreaktif potansiyeli değerlendirilmiştir. Son 2 yıl içerisinde sahaya çeşitli dönemlerde farklı güzergâhlardan gidilerek coğrafi özellikler gözlenmiş, çizimler yapılmış, fotoğraf çekimlerinin yanı sıra drone kullanılarak saha taranmıştır. İnceleme alanın sahip olduğu sportif amaçlı rekreaktif yerlerin konum ve özellikleri; haritalara işlenerek ve görsellerle ifade edilerek açıklanmıştır.
Ülkemiz turizmi yönünden çok değerli olacağı tahmin edilen Saklıkapı Kanyonu’nun Elâzığ ili ve kanyonun bulunduğu Baskil ilçesinin ekonomisine önemli katkı sağlayacak bir potansiyele sahip olduğu gözlemlenmiştir. Saklıkapı Kanyonu'nun spor amaçlı ve rekreaktif faaliyetler için oldukça uygun alanlara sahip olduğu, özellikle kanyonun tabanının spor amaçlı rekreaktif aktiviteler açısından oldukça uygun bir eğime ve tamamında yürünebilir bir parkur özelliğine sahip olduğu tespit edilmiştir. Sportif ve rekreaktif aktiviteler açısından kanyon oldukça zengin olup; trekking, dağ bisikleti, çadır kampçılığı, dağcılık, kaya ve normal tırmanışlar, kuş gözlemciliği, olta balıkçılığı, kano ve zipline için oldukça uygundur.

Anahtar Kelimeler

Spor, Rekreasyon, Saklıkapı Kanyonu, Elazığ, Doğa

Kaynakça

• Arsović, N., Đurović, R. & Rakočević, R. (2019). Influence of physical and sports activity on mental health. Facta Universitatis Physical Education and Sport, 17(3), 559-568. https://doi.org/10.22190/FUPES190413050A
• Akdeniz, Y. & Ardahan, F. (2020). Bireyleri rekreasyonel tenise başlamaya motive eden faktörler ölçeğinin geliştirilmesi ve geçerlilik güvenirlilik çalışmasının yapılması. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(4), 188-207. https://dergipark.org.tr/tr/pub/asead/issue/54055/716290
• Akten, M. & Akten, S. (2011, 17-19 Şubat). Rekreasyon potansiyellerinin belirlenmesine yönelik bir model yaklaşımı: Gülez yöntemi [Bildiri sunumu]. I. Ulusal Sarıgöl İlçesi ve Değerleri Sempozyumu, Sarıgöl, Türkiye. https://silo.tips/download/rekreasyon-potansyellernn-belrlenmesne-ynelk-br-model-yaklaimi-glez-yntem
• Aracı, H. (2004). Okullarda beden eğitimi (6. baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Aslan, Z. (1993). Sanayileşme ve kentleşmenin doğada rekreasyon faaliyetlerine duyulan gereksinimi arttırıcı etkisi. Ekoloji Çevre Dergisi, 2(8), 22-24. https://doi.org/10.14486/IJSCS191
• Aykaç Yanardağ, A. (2018). Boş zaman ve rekreasyon kavramlarının ortaya çıkışı ve gelişimi. İçinde Muammer Tuna (Ed.), Turizm sosyolojisi (ss. 45-62). Anadolu Üniversitesi Yayınları
• Basım, N. & Metin, A. (2009). Spor yönetimi (2. baskı). Detay Yayıncılık.
• Baylan E., Dilaver Z., Demir A. & Oktay E. (2019). Su ve arazi tabanlı rekreasyon olanaklarının belirlenmesi: Ankara güneyi alt havzası örneği. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, 22(1), 106-121. https://doi:10.18016/ ksutarimdoga. vi.417721
• Can, E. (2015). Boş zaman, rekreasyon ve etkinlik turizmi ilişkisi. İstanbul Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 1-17.
• Ceylan, S. & Somuncu, M. (2020). Turizm alanlarındaki ikinci konutların rekreasyon amaçlı kullanımı: Pelitköy (Burhaniye/Balıkesir) örneği, Turkish Journal of Geographical Sciences, 18(1), 28-56. https://doi/10.33688/aucbd.665702
• Çelik, S. (2018). Alternatif turizm. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(56), 194-95. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.20185638991
• Çağlıyan, A. (2003). Baskil ilçesinin (Elâzığ) yerleşme tarihi. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları (4), 6-15.
• Dalkılıç, G. & Mil, B. (2017). Rekreasyon-animasyon hizmetlerinin sınıflandırılması ve otel işletmelerindeki öneminin değerlendirilmesi. Beykoz Akademi Dergisi, 5(2), 40-72. https://doi: 10.14514/BYK.m.21478082.2017.5/2.40-72
• Ertüzün, E. & Fişekçioğlu, B. (2013, 14-16 Kasım). Kırsal alanlarda yapılan rekreatif faaliyetlerin bölgede yaşayanlara etkisi [Bildiri sunumu]. Ulusal Kop Bölgesel Kalkınma Sempozyumu, Konya, Türkiye. https://docplayer.biz.tr/1568140-Ulusal-kop-bolgesel-kalkinma-sempozyumu.html
• Ertüzün, E., Hadi, G. & Fidan, E. (2020). Spor merkezine üye bireylerin rekreasyon fayda düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 11(3), 221-230. https://doi: 1017155/omuspd.657210
• Gül, K., Erdem, B. & Gül, M. (2013). Yerel festivallerin etkinliğine bağlı ziyaretçi kazanımları: Sındırgı Yağcıbedir festivali örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 213-239.
• İçöz, O. & Kozak, N. M. (2002). Turizm ekonomisi (1. baskı). Turhan Kitabevi.
• İnal, A. N. (2015). Beden eğitimi ve spor bilimi (5. baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• İskender, A. (2019). Boş zaman ve rekreasyon ile turizm arasındaki ilişki üzerine akademik bir araştırma. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 22(1), 50-59.
• Kalınca, A. (1997). Keban ve yakın çevresinin jeomorfolojisi (Tez No. 63936) [Yüksek Lisans tezi, Fırat Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. Karaküçük, S. (2008). Rekreasyon: Boş zamanları değerlendirme (6. baskı). Gazi Kitabevi.
• Kasalak, M. A. & Akıncı, Z. (2015). Ekoturizmin yerel halk üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1(1), 189-196. https://doi: 10.24289/ijsser.106408
• Koşan, F. (2021). Aydın kenti yakın çevresinde mevcut ve potansiyel rekreasyonel olanakların değerlendirilmesi (Tez No. 655369) [Yüksek Lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Lera, I., Pérez, T., Guerrero, C., Eguíluz, V. M. & Juiz, C. (2017). Analysing human mobility patterns of hiking activities through complex network theory. Plos One 12(5), e0177712. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0177712
• Lynn, N. A. & Brown, R. D. (2003). Effects of recreational use impacts on hiking experiences in natural areas. Landscape and Urban Planning, (64), 77-87. https://doi:10.1016/S0169-2046(02)00202-5
• Malkoç, E. N. (2020). Doğa turizminde aile kamplarının incelenmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 22(3), 748-758. https://doi: 10.24011/barofd.768413
• Mansuroğlu, S. (2002), Akdeniz Üniversitesi öğrencilerinin serbest zaman özellikleri ve dış mekân rekreasyon eğilimlerinin belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15(2), 53-62. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akdenizfderg/issue/1586/19703
• Metin, T. C., Kesici, M. & Kodaş, D. (2013). Rekreasyon olgusuna akademisyenlerin yaklaşımları. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 8(30), 5021-5048.
• Özer, E. Z. & Çavuşoğlu, F. (2014). Rekreasyonel bir faaliyet olarak yerel etkinliklerin kırsal turizme etkisi. International Journal of Science Culture and Sport, 17(2), 191-202. https://doi.org/10.14486/IJSCS191
• Öztürk, Y. (2018). Boş zaman, rekreasyon ve turizm kavramları arasındaki ilişkinin karşılaştırmalı bir analizi. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 1(2), 31-42. https://doi: 1029226/TR1001.2018.86
• Pickering, C., Rossi, S. D., Hernando, A. & Barros, A. (2018). Current knowledge and future research directions for the monitoring and management of visitors in recreational and protected areas. J. Outdoor Recreat. Tour, (21), 10-18. https://doi.org/10.1016/j.jort.2017.11.002
• Ritchie, B. & Adair, D. (2002). The growing recognition of sport tourism. Current Issues in Tourism, 5(1), 1-6. https:// doi: 10.1080/13683500208667903
• Saltik, Z. & Akova, O. (2019). Yakın açık alan rekreasyon aktivitelerinin iyi olma hali, psikolojik dayanıklılık, yenilenme deneyimi, yaşam doyumu ve iş tatmini üzerindeki etkileri. Journal of Sport and Recreation Researches, 1(1), 1-20.
• Siler, M. & Şengün, M. T. (2020). Saklıkapı Kanyonu'nun (Baskil-Elâzığ) turizm planlaması. İçinde H. Kürüm & K. Şen (Eds.), Her yönüyle Baskil (ss. 1070-1086). Yıkılmazlar Basın-Yayın.
• Siler, M. & Şengün, M. T. (2022). Karaleylek ve Saklıkapı Kanyonu’nun (Elâzığ) jeopark potansiyeli. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), 409-426. https://doi: 10.18069/firatsbed.1054801
• Siler, M. (2023). Akçatepe Mağarası’nın (Elâzığ) jeomorfolojik özellikleri, turizm potansiyeli ve planlaması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33(1), 83-100. https://doi: 10.18069/firatsbed.1209513
• Şahin, C. K., Akten, S. & Erol, U. E. (2009). Eğirdir Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin rekreasyon faaliyetlerine katılımlarının belirlenmesi üzerine bir çalışma. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 10(1), 62-71.
• Tayfun, A. & Arslan, E. (2013). Festival turizmi kapsamında yerli turistlerin Ankara alışveriş festivalinden memnuniyetleri üzerine bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(2), 192-206.
• Torun, E. (2013). Kırsal turizmin bölge insanına katkıları. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 15(24), 31-37.
• Uğurlu, A. (2005). Rekreasyonel amaçlı doğa sporlarının turizm’de kullanılması Antalya köprülü kanyon rafting uygulaması (Tez No. 206382) [Yüksek Lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Usta, Ö. (2002). Genel turizm (2. baskı). Anadolu Matbaacılık.
• Uzgur, K., Pekel, H. A. & Aydos, L. (2021). Rekreasyonel koşucuların spora bağlılık düzeylerinin incelenmesi. Aksaray University Journal of Sport and Health Researches, 2(1), 62-82. http://asujshr.aksaray.edu.tr/tr/pub/issue/62660/938168
• Vural, H (2019). Ekoturizm ve rekreasyona yönelik yerel halk talepleri: Bingöl ılıcalar örneği. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 9(1), 40-52.
• Yalçınkaya, M., Saracaloğlu, A. & Varol, R. (1993). Üniversite öğrencilerinin spora ilişkin görüşleri ve beklentileri. Spor Bilimleri Dergisi, 4, 2-13.
• Yemenoğlu, E., Dalgın, T. & Çeken, H. (2013). Geleneksel festivallerin kırsal turizm üzerindeki etkileri. Denizli-Honaz kiraz festivali örneği. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 3(1), 16-21.
• Yeşilyurt, C. & İnan, H. (2021). Rekreatif amaçlı spor yapan bireylerde yaşamda anlam ve olumlu ve olumsuz duygulanım arasındaki ilişki. International Journal of Contemporary Tourism Research, 5(2), 129-135. https://doi: 10.30625/ijctr.1023613